neus

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  neus    (hulp, bestand)
  • IPA: /nøːs/
Woordafbreking
  • neus
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘reukorgaan’ voor het eerst aangetroffen in 1236 [1]
  • [2]
enkelvoud meervoud
naamwoord neus neuzen
verkleinwoord neusje neusjes

Zelfstandig naamwoord

neus m

  1. (anatomie), (zoötomie) een orgaan dat gebruikt wordt bij de ademhaling en om te ruiken
    • Mensen halen meer adem via hun neus dan via hun mond. 
  2. het reukvermogen
    • Je hebt er echt een neus voor! 
  2. het voorste deel van een voorwerp
    • De neus van het vliegtuig was beschadigd. 
Hyponiemen
   
  • japneus
  • jeneverneus
  • kalkoenneus
  • karbonkelneus
  • koperneus
  • loopneus
  • mopneus
  • mopsneus
Afgeleide begrippen
   
Verwante begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • Doen alsof je neus bloedt
doen alsof je van niets weet
  • Door de neus boren
iemand anders iets de mogelijkheid ontnemen
  • Een bril op de neus krijgen
geen vrij uitzicht of vrije ruimte meer hebben
  • Een lange neus maken
tong uitsteken, iemand iets inpeperen (Jaloers maken)
  • Een wassen neus
  • Ergens zijn neus voor optrekken
zich te goed vinden om iets te doen
  • Geen knip voor de neus waard zijn
zijn vak niet kennen en er geen verstand van hebben
  • Iemand de pen op de neus zetten
Streng ondervragen of aanpakken
  • Iemand een bril op de neus zetten
iemand dwingen gehoorzaam te zijn
  • Iemand iets aan de neus hangen
iemand iets vertellen wat die beter niet kan weten
  • Iemand iets door de neus boren
  • Iets tussen neus en lippen zeggen
zonder dat je het merkt in het geheel iets zeggen
  • Met zijn neus in de boter vallen
onverwacht voordeel hebben
  • Niet verder zien dan je neus lang is
niet goed nadenken wat de gevolgen van iets zijn
  • Onder de neus wrijven
duidelijk zeggen wat er van gevonden wordt
  • Op zijn neus kijken
beteuterd zijn / onaangenaam verrast zijn
  • Overal zijn neus in steken
zich overal mee bemoeien
  • Wie het onderste uit de kan wil hebben, krijgt de deksel op de neus.
iemand die te begerig is loopt grote kans niets te krijgen
  • Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht.
wie slecht spreekt over zijn familie, spreekt slecht over zichzelf
  • de neus ergens voor ophalen
iets minderwaardig vinden
  • iemand met de neus op de feiten drukken
iemand iets duidelijk maken
  • je neus stoten
je doel niet bereiken
  • tussen neus en lippen iets zeggen
iets zonder nadruk zeggen
  • zijn neus in iemands anders zaken steken
je bemoeien met zaken die niet de jouwe zijn
Vertalingen
    1. een orgaan dat gebruikt wordt bij de ademhaling en om te ruiken   
    3. het voorste deel van een voorwerp   

Werkwoord
vervoeging van
neuzen

neus

  1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van neuzen
    • Ik neus. 
  2. gebiedende wijs van neuzen
    • Neus! 
  3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van neuzen
    • Neus je? 

Gangbaarheid
  • Het woord neus staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.

Meer informatie

Verwijzingen
  1. "neus" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. neus op website: Etymologiebank.nl
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.