Zwarte Haan
Zwarte Haan (Bildts: (De) Swarte Haan, Fries: Swarte Harne) is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland.
Buurtschap in Nederland  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  | ||
| Gemeente |  | ||
| Coördinaten | 53° 19′ NB, 5° 38′ OL | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9079 | ||
| Woonplaats (BAG) | Sint Jacobiparochie | ||
Foto's | |||
 | |||
| Zicht op Zwarte Haan vanaf de zeedijk | |||
 | |||
| Zicht vanuit de lucht op Zwarte Haan | |||
 | |||
| H.G. Miedemagemaal | |||
| |||
Het ligt bij de Waddenzee, even ten noordwesten van Nij Altoenae op de Nieuwe Bildtdijk en valt formeel onder het dorp Sint Jacobiparochie.
De bewoning van de buurtschap ligt aan de Zeedijk en voornamelijk aan de Nieuwebildtdijk, waar Het Kanaal en de Nieuwevaart samen komen. Soms wordt de bewoning aan de Nieuwebildtdijk (en een stukje van de Schuringaweg) die onder Sint Annaparochie valt bij de buurtschap gerekend omdat het door de dorpsstatus van Nij Altoenae niet meer direct verbonden is met het dorp Sint Annaparochie. Het vormt eigenlijk een eigen buurtschap, genaamd Stad Niks.
Plaatselijk wordt Zwarte Haan wel het begin van de wereld genoemd, omdat de Nieuwe Bildtdijk er begint. Bij de Zeedijk staat het H.G. Miedemagemaal, dat zorgt voor de afwatering van het Bildt in de Waddenzee. Het gemaal is genoemd naar de vroeger voorzitter van het waterschap Noardlik Westergoa, Henk Miedema. Zwarte Haan ligt aan de wandelroutes Jabikspaad en Friese Kustpad.
Geschiedenis
De dijk waarop de buurtschap is ontstaan is aangelegd in 1715. Volgens verschillende bronnen is de naam Zwarte Haan ontstaan uit de oorspronkelijke Friese benaming 'Swarte hoarne' of 'harne'. Dit betekent 'Zwarte hoek'. De benaming "Zwarte" komt voort uit het donkere slib dat hier ooit aangetroffen werd. Later is 'hoarne' verbasterd tot 'hoanne' wat Fries is voor 'haan'. Een nabijgelegen boerderij heet nog steeds de 'Swarte harne'.
Jabikspaad
Zwarte Haan wordt ook wel gezien als de ultieme startplaats van het Jabikspaad, de Friese Camino de Santiago. Zes kilometer zuidelijker ligt Sint Jacobiparochie met het pelgrimskunstwerk en het informatiecentrum in de Groote Kerk. Vergelijkbaar met het Spaanse Finisterre, is Zwarte Haan ook aan zee gelegen. Via Zwarte Haan loopt een oostelijke route, via Oudebildtzijl, Stiens en Leeuwarden naar Irsum. Het Jabikspaad is 130 kilometer lang en loopt naar Hasselt.
Kunstwerken
Op de dijk bij Zwarte Haan vindt men De Slikwerker, een bronzen beeld van een landwerker gemaakt door Frans Ram ter ere en nagedachtenis aan de mannen die Het Bildt hebben ingepolderd. In 2010 kwam er op de dijk met de titel Om de kwaliteit fan de romte een herinneringsmonument, ontworpen door Gunnar Daan ter herinnering aan de Friese gedeputeerde Anita Andriesen.
Anita Andriesen monument
Veerdienst
Tot de jaren 50 van de 20e eeuw werd door de Amelander schippers Olivier & van der Geest decennialang een veerdienst volgens vaste dienstregeling onderhouden tussen het Zwarte Haan en Ballumerbocht te Ameland. In de eeuwen ervoor werd van Zwarte Haan gevaren door beurtschippers, zowel naar Ameland als Terschelling. Na de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 veranderden de stromingen in de Waddenzee geleidelijk aan en slibden de vaargeulen uiteindelijk zover dicht dat het steeds moeilijker werd de veerdienst vanaf Zwarte Haan naar Ameland uit te blijven voeren.
In de Tweede Wereldoorlog werd door de Duitsers de pier van Holwerd aangelegd ten behoeve van de veerdienst naar Ameland.[1] Na de oorlog werd de passagiersdienst vanaf Holwerd uitgevoerd en kwam de veerdienst aan in Nes op Ameland. Olivier & van der Geest voeren in 1948 hun laatste dienstregeling vanaf Zwarte Haan. Overigens was het door deze toenemende aanslibbing met de kustvisserij langs de zeedijken van het Bildt en Barradeel eveneens snel gedaan. In 2004 was er het plan om de veerdienst voor toeristen in ere te herstellen, en alhoewel het plan al enkele keren aangehaald is er tot op heden (nog) niets van gekomen.
Zwarte Haan heeft de laatste haven op Het Bildt gehad. In eerdere tijden werd er ook gevaren vanaf Oude Leije, Oudebildtzijl en vervolgens Nieuwebildtzijl. Door het dichtslibben van de vaargeulen en de aanleg van nieuwe dijken zijn al deze havens uiteindelijk buiten gebruik geraakt.
Externe links
Noot
|
 |
Zie de categorie Zwarte Haan van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |