Oudebildtzijl
Oudebildtzijl (Bildts: Ouwe-Syl en Fries: Aldebiltsyl) is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente |  | ||||
| Coördinaten | 53° 18′ NB, 5° 43′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 970[1] | ||||
| Overig | |||||
| Woonplaatscode | 3328 | ||||
Detailkaart | |||||
 | |||||
| Locatie in de gemeente het Bildt | |||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Oudebildtzijl | |||||
 | |||||
| |||||
Het ligt ten noordwesten van Stiens en ten noordoosten van Sint Annaparochie, aan het oostelijke eind van de Oudebildtdijk. Door het dorp stroomt de Oude Rijd. In 2019 telde het 970 inwoners.[1]
Onder het dorp valt ook de buurtschap Nieuwebildtzijl en een groot boerenbedrijf van het dorp Oude Leije valt binnen het dorpsgebied van Oudebildtzijl. In 1948 heeft het dorp de dorpsstatus gekregen, daarvoor viel het onder het dorp Vrouwenparochie.
Geschiedenis
Het Bildt ligt in de monding van de vroegere Middelzee. Vanaf de 13e eeuw slibde de Middelzee dicht. In de vijftiende eeuw werd besloten het gebied van het huidige Bildt in te polderden door de aanleg van de vijftien kilometer lange Oudebildtdijk. De aanleg van de dijk werd begin 1505 gestart, en eind 1505 voltooid. De Oude Rij was een voormalige zeeslenk die vanuit Oude Leije in noordelijke richting naar zee liep, tegenwoordig is het de vaart tussen Oude Leije en Oudebildtzijl.
In Oude Leije bevond zich een dienstdoende sluis in de dijk, de "Leije Zijl", maar met de inpolderingen was er een sluis noodzakelijk in de nieuwe dijk, ter hoogte van het huidige Oudebildtzijl. De naam van de nederzetting die er ontstond komt van de uitwateringssluis (zijl) die hier voor de Oude Rij werd aangelegd. De dijk droeg destijds de naam Bildtdijk en de nederzetting de naam Bildtzijl.
Na de aanleg van de Nieuwe Bildtdijk en een nieuwe sluis bij Nieuwebildtzijl werden de namen veranderd in Oudebildtdijk en Oudebildtzijl. Met de inpoldering van Het Bildt bleven veel dijkwerkers, afkomstig uit Zuid-Holland, wonen in het gebied. Hierdoor ontstond een eigen mengtaal, het Bildts. Veel dijkwerkers bouwden hun huizen langs de dijk waardoor er zich op deze plaats een bloeiende gemeenschap vormde. Dijkwerkers werden uiteindelijk landarbeider, boer, visser of slikwerker.
Rond 1960 trok een deel van de bevolking weg omdat als gevolg van de landbouwmechanisatie de werkgelegenheid in de landbouw afnam. Hierdoor verpauperden de woningen tot het punt dat de gemeente Het Bildt overwoog om de leegstaande huizen, hoofdzakelijk op de Oudebildtdijk, af te breken. Deze plannen zijn uiteindelijk nooit doorgezet en de huisjes zijn uiteindelijk relatief goedkoop verkocht. In de vrijkomende huisjes gingen forenzen, Randstedelingen en Duitse toeristen wonen.
Tot 2018 behoorde het dorp tot de gemeente het Bildt.
Bezienswaardigheden
.jpg)
Het beschermde dorpsgezicht van Oudebildtzijl is een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland.
Een markant punt in het centrum van het dorp is de in 2006 gerestaureerde Pyp, de voormalige oude sluis. In 2006 is de sluis weer in originele staat terug gebracht. In de nabijheid van de sluis vindt men een gerestaureerde herberg welke sinds 1664 aangeduid wordt met De Klok.
In 2000 is Oudebildtzijl benoemd tot een van de negen Villages of Tradition. Samen met plattelandsdorpen in Europa vormen ze een internationaal netwerk ter bevordering van regionale activiteiten en het in stand houden van cultureel erfgoed.
Zie verder ook de Lijst van rijksmonumenten in Oudebildtzijl.
Kerken
Het dorp kende vier kerken, de oudste is de Julianakerk van 1806 en als kerk gesloten in 1997. De voormalige Hervormde kerk dateert uit 1905 maar sinds 1960 een woonhuis en de Kerk van Oude- en Nieuwebildtzijl uit 1932, waar tot 2016 kerkdiensten werden gehouden. De enige nog echt bestaande kerk als zijnde in gebruik voor het geloof is die van de Vrije Evangelische Gemeente, in een pand uit 1880 zit en sinds 1918 een kerk.
Sport
Sinds 1909 kent het dorp de kaatsvereniging KV De Kolk en sinds 1967 de voetbalvereniging VV Ouwe Syl.
Cultuur en toerisme
Sinds 1890 kent het dorp de muziekvereniging Excelsior Oudebildtzijl. In de Julianakerk zit het Bezoekerscentrum de Aerden Plaats, vooral toeristisch centrum maar ook een plek waar de archeologische en de culturele geschiedenis van het dorp en Het Bildt wordt getoond.
Onderwijs
Sinds 2014 kent het dorp de basisschool SWS De Syl, ontstaan door een fusie van twee eerdere basisscholen in het dorp.
Jabikspaad
De oostelijke route van het Jabikspaad, de Friese Camino de Santiago, gaat door Oudebildtzijl. Het Jabikspaad is 130 kilometer lang en loopt van Sint Jacobiparochie naar Hasselt.
Een ander wandelpad is de Klaine Kaizer Padsy, vernoemd naar een befaamde bewoner, Gerrit Keizer (1874-1946), die een tijdlang te boek stond als de kleinste man ter wereld.
Geboren in Oudebildtzijl
- Sybe Krol (1946-1990), dichter en vertaler
- Jannie Regnerus (1971-), schrijfster en beeldend kunstenaar
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Oudebildtzijl van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |