Hendrik VII (rooms-koning)

Nadat hij al eens naar de hand van Engelse koningsdochter Isabella had gedongen, wilde Hendrik graag met zijn jeugdliefde Agnes van Bohemen trouwen. Maar hij werd door zijn vader gedwongen in 1225, op veertienjarige leeftijd, tot een huwelijk met Margaretha, de dochter van hertog Leopold VI van Oostenrijk.

Hendrik probeerde de macht van de kerkvorsten en de hoge adel aan banden te leggen en koos vaak de kant van de lagere adel en de steden. Zijn vader wist juist de rijksvorsten aan zich te binden door hún gevestigde belangen te laten prevaleren. Hendrik werd door de adel verplicht partij voor hen te kiezen, tegen de steden.

Hendrik greep krachtig in toen vorsten als Lodewijk I van Beieren tegen het keizerlijk gezag opstonden, door de paus daartoe opgezet, toen Frederik op kruistocht (1228-29) was.

Op 31 augustus 1230 verleende hij stadsrechten aan de rijkspaltsstad Nijmegen met verwijzing naar de stadsrechtprivileges van Aken.

Hendrik raakte steeds meer in conflict met zijn vader, die hem slechts als zijn plaatsvervanger zag en niet als autonoom koning. Hendrik was door zijn vader te veel aan zijn lot overgelaten en niet goed toegerust voor zijn taak. Hij miste betrouwbare adviseurs en een behoorlijke kanselarij. De vorsten konden de koning en de keizer tegen elkaar uitspelen en hun eigen macht vergroten. Zo kwam Hendrik klem te zitten tussen de rijksvorsten en de keizer. Zonder erkenning en vertrouwen begon hij fouten te maken.

Hendrik zag zijn vader voor het eerst in twaalf jaar in 1232 op een hofdag in Aquileia bij Venetië. Hij was gesommeerd te verschijnen. Ze waren van elkaar vervreemd en beiden koppig en eigenzinnig. Hendrik werd vernederd, ten overstaan van de rijksvorsten, werd hem publiekelijk 'de oren gewassen'.

Hendrik ging daarna nog meer zijn eigen weg en was steeds minder bereid zich te schikken naar de wensen van zijn vader. Hij had een sterk rechtvaardigheidsgevoel en verzette zich moedig tegen de "onrechtvaardige vervolging" van ketters, tegen de zin in de van de Kerk en de keizer. Zo wist hij in 1233 nog te voorkomen dat graaf Hendrik III van Sayn door de gevreesde inquisiteur Koenraad van Marburg onschuldig op de brandstapel kwam. De keizer liet hem via de paus in 1234 excommuniceren. De recalcitrante Hendrik beging toen zijn grootste fout.

Toen hij zich in 1234 verbond met de Lombardische Liga, de aartsvijand van de keizer, was dat voor zijn vader aanleiding hem, wegens 'hoogverraad', als koning af te zetten ten voordele van zijn halfbroer Koenraad. Keizer Frederik kwam in de zomer van 1235 naar het Duitse Rijk, waarop edelen zich de een na de ander van de koning afkeerden. Hendrik werd gevangengenomen en in de Dom van Worms aan een proces onderworpen, waarbij zijn vader opperrechter is. Hij wordt na een urenlange vernedering tot levenslange gevangenschap veroordeeld. Enige dagen later huwt Frederik in dezelfde Dom van Worms met Isabella van Engeland, de dochter van Jan Zonder Land. Ooit was zij de beoogde bruid van Hendrik.

Lange jaren bracht Hendrik door in verschillende burchten in Apulië. Wel mocht hij vrienden ontvangen, werd hij goed verzorgd en behoorlijk gekleed. In februari 1242 werd Hendrik overgeplaatst naar de burcht San Marco bij Martirano in Calabrië. Hendrik stortte onderweg van een steil, verlaten bergpad en kwam om het leven.

Hendrik werd met alle luister, gekleed in een met goud en zilver doorstikte koningsmantel, bijgezet in de Dom van Cosenza en Frederik was bij de uitvaart aanwezig.

Hij was een knappe, lange man met volle bos blond haar, met rossige snor en montere oogopslag. Hij sleepte met zijn linkerbeen, door een ongeluk in zijn jeugd. Hij was opgewekt van aard en een vriendelijk, soms driftig karakter. Hij hield van de valkenjacht en was kunstzinnig. Hendrik was een ontwikkeld vorst met veel belangstelling voor literatuur. Hij omringde zich aan zijn hof met vele bekende minnezangers en dichters. Hij schreef zelf een aantal minneliederen.

Hendrik VII was gehuwd met Margaretha, dochter van Leopold VI van Oostenrijk. Hendrik was nog minderjarig, veertien jaar, Margaretha was zeven jaar ouder, eenentwintig. Van Hendrik en Margaretha zijn de volgende kinderen bekend:

• Heinrich (na mei 1228 en voor juli 1235)
• Friedrich (na mei 1228 en voor juli 1235)

Toen in 1998 Hendriks sarcofaag werd geopend bleek uit paleopathologisch onderzoek, dat zijn gezicht en ledematen ernstig verminkt waren door 'lepromateuze lepra'. Hendrik VII was melaats en kan daarom geïsoleerd gevangen zijn gehouden.