Koninkrijk Sicilië

Na de dood van Willem II van Apulië in 1127 werden het hertogdom Apulië en Calabrië en het graafschap Sicilië verenigd onder de heerschappij van Rogier II van Sicilië. Op 25 december 1130 werd Rogier II door tegenpaus Anacletus II gekroond tot koning van Sicilië.

In de eerste tien jaar van zijn regeerperiode moest Rogier invasies afslaan en opstanden van zijn belangrijkste vazallen neerslaan. In het Verdrag van Mignano (1139) erkende Paus Innocentius II het koningschap van Rogier. Met dank aan zijn legerleider Joris van Antiochië kon Rogier de Afrikaanse stad Mahdia innemen. Na de verovering nam hij de titel "koning van Afrika" aan. Zijn vloot viel ook het Byzantijnse Rijk aan, en was meer dan een eeuw lang de belangrijkste zeemacht in het Middellandse Zeegebied.

Rogier werd opgevolgd door zijn zoon Willem I. Bij zijn dood in 1166 heerste er vrede, maar zijn zoon, Willem II, was nog minderjarig. De periode van het regentschap (1166-1172) was turbulent, en zorgde bijna voor de val van de koninklijke familie. De regering van Willem II is echter de geschiedenisboeken ingegaan om de vrede en voorspoed die in het koninkrijk heersten. Hierdoor is hij bekend komen te staan als Willem de Goede. In 1189 stierf hij, zonder nakomelingen. Dit zorgde voor grote chaos in het rijk.

Tancred van Lecce greep de macht, maar hij moest een opstand van zijn achterneef Rogier van Andria het hoofd zien te bieden. Bovendien viel keizer Hendrik VI in naam van zijn vrouw, Constance van Sicilië (dochter van Rogier II), het koninkrijk binnen. Hendrik en Constanza grepen de macht in 1194, het koninkrijk Sicilië kwam in handen van het huis Hohenstaufen.

De sarcofaag van Frederik II in de Kathedraal van Palermo.

In 1197 kwam de zoon van Hendrik en Constanza, keizer Frederik II als Frederik I aan de macht in Sicilië. De jonge leeftijd van de koning zorgde voor een machtsvacuüm in het koninkrijk. In 1198 benoemde zijn oom Filips van Zwaben daarom Markward van Annweiler tot regent van de koning. Ondertussen had ook paus Innocentius III een claim gelegd op Sicilië.

De macht van het huis Hohenstaufen in Sicilië was niet stabiel. Wouter van Brienne was getrouwd met de dochter van Tancred van Lecce, en claimde in 1201 het koningschap. Zijn leger versloeg in 1202 een leger dat onder leiding stond van Wouter van Palearia en Dipold van Vohburg. Markward kwam om het leven, Frederik I kwam onder de invloed van Willem van Capparone te staan. Dipold ging door met de strijd tegen Walter van Brienne, tot Walter in 1205 stierf. Een jaar later wist Dipold Frederik onder de invloed van Willem van Capparonne vandaan te halen, en plaatste hij hem onder de voogdij van Walter van Palearia. De samenwerking tussen Walter van Palearia en Dipold van Vohburg ging aan ruzie ten onder, waarop Dipold het paleis innam. Walter belegerde het paleis, en nam Dipold in 1207 gevangen. Na tien jaar kwam een einde aan de oorlogen om het regentschap en de troon van Sicilië.

Frederik zette de hervormingen voort die zijn grootvader Rogier II in 1140 was begonnen. Zo nam hij in 1231 een nieuw wetboek aan, dat als inspiratie voor wetgeving in de rest van Europa zou dienen. Het betekende een verandering in de positie van geschreven wetten. Bovendien werd Sicilië krachtens het wetboek een absolute monarchie, de eerste gecentraliseerde Europese staat die uit het feodalisme voortkwam. Met een aantal kleine aanpassingen bleef dit wetboek tot 1819 de basis van wetgeving in Sicilië.

Frederik bouwde in deze periode bovendien de Castel del Monte. In 1224 richtte hij de Universiteit van Napels op.

Frederik werd opgevolgd door zijn buitenechtelijke zoon, Manfred van Sicilië, die het koninkrijk vijftien jaar lang regeerde terwijl andere erfgenamen uit het huis Hohenstaufen in Duitsland bezig waren. In 1266 viel het huis Plantagenêt Sicilië binnen, en in 1268 stierf Konradijn van Hohenstaufen, de laatste mannelijke Hohenstaufen. Hiermee kwam een einde aan de heerschappij van de Hohenstaufens over Sicilië.

Siciliaanse Vespers (1846) door Franceso Hayez

Een conflict tussen het huis Hohenstaufen en de paus leidde in 1266 tot de verovering van Sicilië door Karel van Anjou, die als Karel I van Sicilië zou gaan regeren. Een afkeer van de belastingen leidde tot de Siciliaanse Vespers in 1282, en tot de succesvolle invasie door koning Peter III van Aragón. De daaruit voortvloeiende Oorlog van de Siciliaanse Vespers kwam ten einde met de Vrede van Caltabellotta in 1302.

De vrede deelde het oude koninkrijk Sicilië in tweeën. Het eiland Sicilië ging naar Frederik III van Sicilië, het deel van het koninkrijk op het vasteland kwam in handen van Karel II van Napels. Beide koningen hadden al de macht in handen in deze gebieden; het Verdrag van Villeneuve (1372) was de formele erkenning van het status quo.

Sicilië werd tot 1409 geregeerd als een onafhankelijk koninkrijk, waar familieleden van de koningen van Aragon aan het hoofd stonden. In 1409 werd Sicilië bij de Kroon van Aragón gevoegd. Het koninkrijk Napels werd bestuurd door leden van het huis Anjou. De beide gebieden werden in 1443 samengevoegd door Alfons V van Aragón; op 26 februari van dat jaar won hij het beleg van Napels. Na zijn dood scheidde Alfons de gebieden echter weer. Napels kwam in handen van zijn zoon Ferdinand I van Napels, die van 1459 tot 1494 zou regering. Aragón en Sicilië gingen over naar Alfons' broer, Johan II van Aragón. Tussen 1494 en 1503 probeerden de Franse koningen Karel VIII en Lodewijk XII, erfgenamen van het huis Plantagenêt, Napels terug te veroveren. De titel koning van Sicilië werd tot 1516 gevoerd door de koningen van Aragón.

Het land kwam met de troonsbestijging van Karel I in Spaans Habsburgs bezit. In de twee eeuwen die volgden werd Napels bestuurd door Spaanse onderkoningen, zoals Pedro Téllez-Girón en Peter Anton van Aragon.

Met de dood van Karel II van Spanje kwam er eind aan de Spaanse overheersing en brak de Spaanse Successieoorlog uit. Met de Vrede van Utrecht (1713) kwam het Koninkrijk Sicilië in handen van Victor Amadeus II van Savoye. Onder invloed van Elisabetta Farnese, vrouw van de nieuwe Spaanse Bourbon koning Filips V, viel ze het land binnen. Dank zij de hulp van de Oostenrijkers konden de Spanjaarden worden verdreven. Met het Verdrag van Den Haag (1720) moest Victor Amadeus II, Sicilië ruilen voor het koninkrijk Sardinië en kwam Sicilië in Oostenrijks Habsburgs bezit.

Tijdens de Poolse Successieoorlog viel Spanje in 1734 onder leiding van hertog Karel van Parma, later Karel III van Spanje en Karel VII van Napels en Sicilië Napels binnen. Hij is de stichter van het huis Bourbon-Sicilië. Zijn nakomelingen regeerden in het koninkrijk tot de Italiaanse eenwording in 1861. Tussen 1816 en 1861 waren de koninkrijken van Napels en Sicilië verenigd onder de naam koninkrijk der Beide Siciliën.

• Lijst van monarchen van Napels en van Sicilië: graven en koningen van Sicilië

• Chalandon, F. (1907, 1960) Histoire de la normande en Italie et en Sicile, 2 dl.
• Dunbabin, T. J. (1968) The Western Greeks: the history of Sicily and South Italy from the foundation of the Greek colonies to 480 (B.C. Oxford, Clarendon press)