Baksteengotiek

Baksteengotiek is een stijl binnen de gotische architectuur die zich met name kenmerkt door:

  • in vele maar niet alle gebouwen in alle regio's het ontbreken van architectonische beeldhouwkunst, die in andere gotische stijlen uitbundig aanwezig is
  • veelvuldig toepassing van creatieve indelingen van muren, steenverbanden, opgebouwde ornamenten en afwisseling van steenkleuren en pleisterwerk.
Holstentor in Lübeck
Marienkirche in Lübeck, torens met graniet­kwaders aan de kanten
Slot Mariënburg in Polen, het machtscentrum van de Duitse Ordestaat en het grootste gotische gebouw in baksteen
Ridderzaal in het Binnenhof, het machtscentrum van de Graafschap Holland

De stijl komt veel voor in het noorden van Europa en met name in Noord-Duitsland, en de landen aan de Oostzee, waar geen natuurlijke steensoorten voorhanden zijn. De gebouwen zijn opgetrokken uit baksteen. Veel gebouwen in deze stijl zijn te vinden in Denemarken, Finland, Duitsland, Polen, Litouwen, Letland, Estland, Wit-Rusland, Rusland en Zweden.

Roholte kirke bij Faxe in het Deense Seeland met speklagen als in de Kempense gotiek
Ørum kirke bij Randers, Midden-Jutland, granietkwaders en baksteen

De gotische baksteengebouwen in Vlaanderen, Nederland en het noordelijke Duitse Rijnland zijn meer dan een kwart van dit noordelijke baksteengotiek. Menige verschillen van de Noord-Duitse baksteengotiek, menige niet.

Het eerste gebruik van rode baksteen in Noord-Europa dateert van de 12e eeuw. De oudste van deze gebouwen zijn Romaans. In de 16e eeuw werd de baksteengotiek opgevolgd door de baksteenrenaissance.

Veel bewaarde gebouwen en stadscentra zijn opgenomen in de Werelderfgoedlijst van Unesco. Bijvoorbeeld de historische binnenstad van Lübeck, maar ook andere hanzesteden.

Veele dorpskerken met baksteengotische vormgeving in Duitsland en Polen zijn overwegend van veldkeien gebouwd.

Zeer vele Deense dorpskerken hebben een dergelijke materiaalcombinatie als in Nederland, het oudste onderdeel, de schip, is Romaans en van steen (in Nederland meestal tufsteen, in Denemarken graniet­kwaders), de nieuwere, gotische onderdelen zijn van kloostermoppen (deens:"munkestener").

Vergelijkbare bouwstijlen

De baksteengotiek in Italië wordt Lombardische gotiek genoemd (Pavia). Het betreft hier een andere stijl dan de baksteengotiek.

De stijl van gotische baksteengebouwen in Zuid-Frankrijk verschil van dat in de Noorden, en wordt gothique toulousain genoemd (toulousaner gotiek).[1]

Zeer verschillen van de baksteengotiek in Nederland, Duitsland en de Oostzeelanden zijn de baksteengebouwen in engels Tudorstijl.

Op het Iberisch Schiereiland werd ook gebruikgemaakt van baksteen. Hier is echter sprake van de Mudéjar-kunststijl.

Zie ook
  • Kempense gotiek. In deze bouwstijl werd ook gebruikgemaakt van baksteen.
  • Lijst van gotische baksteengebouwen in Nederland
Zie de categorie Brick Gothic van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.