Bazel (Zwitserland)

Bazel in de Kroniek van Neurenberg, 1493

Al in 374 werd melding gemaakt van een nederzetting aan de Rijn, Basilea. In 740 werd Bazel bisschopsstad. Vooral door de macht van de bisschoppen maakte Bazel een stormachtige ontwikkeling door. Het grondgebied werd met grote landerijen en velden uitgebreid. Uiteindelijk ontstond een gebied waarin stad en land Bazel werden genoemd en werd er gesproken over Basel-Stadt ('Bazel-Stad'), en Basel-Landschaft ('Bazel-Land').

Bij de aardbeving van Bazel op 18 oktober 1356 liep de stad forse schade op. In 1417 woedde in Bazel een grote stadsbrand.

Van 1431 tot 1449 vond het Concilie van Bazel plaats. In 1501 trad Bazel toe tot het Oude Eedgenootschap als kanton Bazel. In 1833 waren stad en land het oneens over diverse regelingen zodat het land zich van de stad afscheidde. Vanaf dat moment zijn Basel-Stadt en Basel-Landschaft zogenaamde halfkantons in Zwitserland.

Bazel ligt aan weerszijden van de Rijn; op de linkeroever ligt Groot Bazel en op de rechteroever Klein Bazel. De twee stadsdelen worden door vijf bruggen met elkaar verbonden, waarvan één spoorbrug. De Mittlere Rheinbrücke is de bekendste.

Groot-Bazel herbergt het historische stadscentrum met de 12e-eeuwse Munster van Bazel als belangrijke blikvanger. De Marktplatz met het gotische stadhuis en Jugendstilpanden behoort tot de belangrijkere pleinen. Een ander markant plein is de Barfüsserplatz: lokaal Barfi genoemd. Het plein ontleent zijn naam aan de Franciscanen, die hier ooit hun klooster hadden en blootsvoets, ofwel barfuss rondliepen. De woonwijken in Groot Bazel hebben een groen, parkachtig karakter.

Noemenswaardig is de markante, neogotische evangelische Elisabethenkirche uit 1865 in het centrum van de stad. De toren is ruim 70 m hoog, op 52 m hoogte bevindt zich een smal uitzichtplatform dat via 228 treden te bereiken is. Rond 1968 dreigde sloop van de kerk ten gunste van een parkeergarage. Na de bouw van de Lukaskirche in 1973 verloor de Elisabethenkirche als godshuis haar functie. Nieuwbouw van het Stadstheater aldaar in 1975 veranderde de directe omgeving ingrijpend. Rond 1992 werd de kerk gerestaureerd. Sinds 1994 is ze een 'Offene Kirche' met beneden een klein café en wordt ze gebruikt voor talloze ook niet-kerkelijke activiteiten en doeleinden.

In Kleinbasel, ten noorden en oosten van de Rijn, is het stadsbeeld wat rommeliger en meer industrieel. Deze eigenschappen maken Klein-Bazel een populair stadsdeel onder jongeren voor zowel wonen als uitgaan. In Kleinbasel bevindt zich ook de Messe, waar jaarlijks vele grote tentoonstelling worden georganiseerd, waaronder Art Basel. Voornamelijk aan de oevers van de Rijn tot in de voorsteden, zoals Kleinhüningen tegen Duitsland aan, liggen uitgestrekte industrieterreinen. Er bevinden zich in Kleinbasel enkele hoge kantoorgebouwen, zoals de 105 m hoge Messeturm (2003) met 31 etages en de 178 m hoge Roche-Turm (2015) met 41 etages. De laatste is Zwitserlands hoogste kantoorgebouw.

Quartieren van Bazel

Bazel bestaat uit 19 Quartiere die links en rechts van de Rijn liggen.

• Quartiere linkeroever van de Rijn of Groot Bazel: Altstadt Grossbasel, Vorstädte, Am Ring, Breite, St. Alban/Gellert, Gundeldingen, Bruderholz, Bachletten, Gotthelf, Iselin, St. Johann.
• Quartiere rechteroever van de Rijn of Klein Bazel: Altstadt Kleinbasel, Clara, Wettstein, Hirzbrunnen, Rosental, Matthäus en Klybeck en Kleinhüningen (1893 geannexeerd).

Messezentrum Basel

Bazel is een belangrijk internationaal knooppunt van spoor- en autosnelwegen.

De farmaceutische en chemische industrie is de belangrijkste bedrijfstak, met hoofdkantoren van Novartis, Roche, Syngenta en Ciba. Verder is Bazel een financieel centrum met kantoren van verzekeringsmaatschappijen en banken, al is het belang van deze sector door een geleidelijke verschuiving naar Zürich in de loop der jaren afgenomen. In Bazel is het hoofdkantoor van Bank for International Settlements gevestigd.

Mede door de gunstige ligging van de stad, op de grens met Frankrijk en Duitsland is de logistieke- en transportindustrie sterk vertegenwoordigd. Het goederenstation van de spoorwegen is het grootste van Zwitserland. Vanaf de jaren 90 van de 20e eeuw is de informatie- en communicatiebranche sterk in opkomst.

De Mustermesse Basel is het grootste beursgebouw van het land. Internationale congressen en vakbeurzen vinden hier plaats. Het beursterrein bevindt zich in Klein Bazel.

Badischer Bahnhof

Bazel is een belangrijk international treinverkeersknooppunt waar Duitse, Franse en Zwitserse langeafstandsverbindingen samenkomen. De sombere tunnels naar de perrons van het station Basel SBB werden in 2003 gesloten en vervangen door een bovengrondse passerelle: een brede glazen overdekte loopbrug met winkels en kleine eetgelegenheden. Daarnaast is er groot lokaal spoornet, de Regio S-Bahn Basel. De Franse spoorwegen hebben op Basel SBB een eigen stationsruimte.

De tram van Bazel is verdeeld tussen de Basler Verkehrs-Betriebe (BVB) met groene trams voor de stad en de Baselland Transport (BLT) met gele trams voor de voorsteden. Buiten de stad rijden de BLT-trams als sneltram met een eigen baanvak en eigen bewaakte spoorwegovergangen.

In 2000 zijn de tramperrons vóór het spoorwegstation SBB, op het Centralbahnhofplatz, verbouwd, uitgebreid en voor het autoverkeer afgesloten. Sinds december 2014 rijdt er voor het eerst sedert 1967 weer een tram rechtstreeks naar Duitsland, naar de grensplaats Weil am Rhein waar veel Zwitsers, goedkoop, hun inkopen doen.

Bazel had tot medio 2008 ook trolleybussen.

Sinds 1953 bezit de stad een vliegveld op Frans grondgebied: EuroAirport Basel-Mulhouse-Freiburg. Zowel Zwitserland, Frankrijk als Duitsland hebben een belang in deze luchthaven. Vanaf de luchthaven worden verbindingen met vrijwel alle belangrijke Europese steden onderhouden.

Bazel is een belangrijke cultuurstad. De stad telt 41 musea, waaronder de belangrijkste:

• Historisch Museum Bazel, met vier vestigingen:
  • Museum für Geschichte, in de Barfüsserkirche
  • Musikmuseum, in het Lohnhof
  • Museum für Pferdestärken (techniek), in de Merian Gärten Brüglingen
  • Museum für Wohnkultur, in het Haus zum Kirschgarten
• Kunstmuseum Basel
• Museum für Gegenwartskunst
• Kunsthalle Basel
• Museum Tinguely
• Fondation Beyeler
• Antikenmuseum

Het Theater Basel heeft internationaal een goede naam. De grote zaal biedt plaats aan 1.000 mensen.

• Rotterdam Nederland, sinds 1945

Desiderius Erasmus is begraven in het munster, nadat hij de laatste jaren van zijn leven in Bazel had doorgebracht.

• Lijst van Bazelaars

• Concilie van Bazel
• Conventie van Bazel
• Vrede van Bazel (1499)
• Vrede van Bazel (1795)
• Universiteit van Bazel, en botanische tuin van de Universiteit van Bazel

• Bazel, Culture Unlimited
• Hedendaagse architectuur in Basel

Gemeenten in het kanton Basel-Stadt
Bazel · Riehen · Bettingen