willen

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  willen    (hulp, bestand)
  • IPA: / wɪlə(n) /; /ˈʋɪ.lən/; /ˈβɪ.lən/
Woordafbreking
  • wil·len
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘wensen’ voor het eerst aangetroffen in 901 [1]
  • afkomstig van:
Middelnederlands: willen
Oudnederlands: willen
Germaans: *wiljanan
Indo-Europees: *uelh1-, *ulh1-, *uolh1-[2]
  • Verwant in Germaans:
West: Engels: want (Angelsaksisch: willan), Duits: wollen, (Oudhoogduits: wellen), Fries: wolle (Oudfries: willa, wolla)
Noord: Zweeds: vilja, Deens/Noors: ville, (Nynorsk: vilje, Oudnoords: vilja), IJslands/Faeröers: vilja
Oost: Gotisch: wiljan
  • Verwant in Romaans:
Frans: vouloir
Italiaans: volere
Latijn: velle
stamtijd
onbepaalde
wijs		 verleden
tijd		 voltooid
deelwoord
willen
wilde, wou *
gewild
zwak -d

onregelmatig

 volledig

Werkwoord

willen

  1. modaal werkwoord iets als verlangen of voorkeur hebben
    • Hij wilde daarover geen uitsluitsel geven. 
  2. overgankelijk iets wensen te bezitten
    • Ik wil die doos daar. 
  2. modaal werkwoord drukt een verzoek uit[3]
    • Wil je even daarheen gaan? 
  2. overgankelijk gezegd van iets (een verhaal e.d.) dat de rondte doet
    • Het gerucht wil, dat... 
  2. onpersoonlijk, inergatief mogelijk zijn, kunnen
    • Dat wil nog weleens gebeuren. 
Opmerkingen
  • De vormen "wilde" en "wou" zijn beide gangbaar, maar in Nederland klinkt "wou" informeel. De meervoudsvormen "wouden" en "wouen" komen vooral in spreektaal voor.[4]
Synoniemen
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
   
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • Willen weten welk vlees men in de kuip heeft
eerst willen weten hoe iemand is
  • Als apen hoger klimmen willen, ziet men gauw hun blote billen.
zich voornamer voordoen dan men in het echt is, met gezichtsverlies tot gevolg
  • Ergens een nachtje over willen slapen
eerst nog goed willen nadenken
  • Ergens haring of kuit van willen hebben
ergens precies alles van willen weten hoe het in elkaar steekt
  • Het ei wil wijzer zijn dan de kip.
het kind denkt het beter te weten dan de ouder
  • Het naadje van de kous willen weten
precies van alles de details willen weten hoe het in elkaar zit
  • Het onderste uit de kan willen
het uiterste willen
  • Het oog wil ook wat
mensen vinden het fijn als iemand er verzorgd uitziet
  • Twee ruggen uit een varken willen snijden
uit één ding dubbel het voordeel willen halen
  • Wie een hond wil slaan, kan gemakkelijk een stok vinden.
als je iemand (ergens mee) wilt afkeuren is er altijd wel een reden te vinden
  • Wie het onderste uit de kan wil hebben, krijgt de deksel op de neus.
iemand die te begerig is loopt grote kans niets te krijgen
  • Wie mooi wil wezen, moet pijn lijden.
voor schoonheid moet je wat over hebben
Vertalingen
    1. iets als verlangen of voorkeur hebben   

Gangbaarheid
  • Het woord willen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.

Verwijzingen
  1. "willen" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. willen op website: Etymologiebank.nl
  3. In deze betekenis niet in de eerste persoon, aangezien men het verzoek alleen aan anderen kan richten
  4. Willen: wilde / wou, wilden / wou(d)en op website Nederlandse Taalunie: taaladvies.net; geraadpleegd 2018-03-04
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.