Winterswijk (gemeente)

De gemeente Winterswijk ligt in het oosten van de Gelderse Achterhoek en grenst voor een groot deel aan Duitsland. De gemeente heeft een groot aantal buitengebieden, die worden gevormd door negen buurtschappen die allemaal tot de gemeente Winterswijk behoren. Met de klok mee zijn dit achtereenvolgens (met populatie tussen haakjes): Meddo (1.438), Huppel (408), Henxel (292), Ratum (379), Brinkheurne (279), Kotten (715), Woold (882), Miste (649) en Corle (263).[2] Meddo kent als enige van de buurtschappen een dorpskern met diverse voorzieningen.

De omgeving van Winterswijk staat bekend om zijn coulisselandschap en de steengroeve met zijn fossiele resten. Het Juratijdperk Lias komt bij Winterswijk in enkele beekbeddingen aan de oppervlakte. De omgeving van Winterswijk werd daarom in 2005 door de Nederlandse overheid uitgeroepen tot het Nationaal Landschap Winterswijk, een gebied van totaal bijna 22.000 hectare groot.

Aan het eind van het Tertiair (ongeveer 1 miljoen jaar geleden) stond vrijwel geheel Nederland en ook België tot aan de Ardennen onder water. Samen met Zuid-Limburg bleef ook Winterswijk boven water. Maar ook Winterswijk lag ooit onder zeeniveau. Op 3 mei 1922 werd bij boringen rond Winterswijk onder andere steenzout aangetroffen.

In het najaar van 1939 kwam bij de plaatselijke politie een melding binnen dat in de buurtschap Woold behorende tot de gemeente Winterswijk personen hadden gezien dat vanaf Duits gebied één of meerdere vliegtuigen over Nederlands grondgebied vlogen, en zich verdacht gedroegen. Vanuit de politie werd vergeefs onderzoek verricht naar de herkomst van de toestellen. Onbevestigd bleef of er sprake zou zijn van verkenningstoestellen van de Luftwaffe, die na hun verkenning waren teruggekeerd naar hun basis. Wat voor de Duitsers interessant zal zijn geweest, is vermoedelijk de staat van de verdedigingsobjecten nabij de grens. Dit waren onder andere de tankvallen in de buurtschap Kotten, en verdere toestanden betreffende de verkenningsbataljons die een waarnemende taak hadden om het achterland in te lichten bij naderende Duitse acties. Dit grenswachtbataljon lag in het Feestgebouw in Kotten en had tot taak om het grensgedeelte tussen Eibergen en Dinxperlo te bewaken.

Bij de Provinciale Statenverkiezingen van 1935 stemde ruim 20 % van de Winterswijkers, met name boeren en kleine middenstanders, op de NSB. Dit wordt verklaard door enerzijds de grote aanhang van de rechtse en antisocialistische vereniging Landbouw en Maatschappij met Willem Pieter Cornelis Bos, een uit Staphorst afkomstige, populaire veearts als sterk charismatische voorman, en anderzijds het hoge percentage onkerkelijkheid, waardoor banden met traditionele confessionele of socialistische partijen zwakker waren.[3] Wanneer er in de loop van de jaren 30 enig economisch herstel optreedt, wordt ook de NSB minder populair. Bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 26 mei 1937 is het aantal stemmen gedaald naar 12,8%. Als Bos zich niet meer kandidaat stelt voor de Provinciale Statenverkiezingen in april 1939 zakt de NSB naar 11,6%. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 juni 1939 komt de partij niet verder dan 9,8%.[4]

In Winterswijk en omgeving doken velen onder en was het verzet actief. Ook hadden pro-Duitse boeren Joodse onderduikers. Al in de vooroorlogse jaren arriveerden in de grensgemeente Winterswijk vele Joodse en politieke vluchtelingen.[5] De gereformeerde verzetsvrouw Helena Kuipers-Rietberg, Tante Riek, die in Ravensbrück het leven liet, is een begrip. Zij zette met dominee Frits Slomp uit Heemse een nationaal netwerk op om onderduikers onder te brengen. Uit dit netwerk ontstond de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers.

Na de Tankslag in het Woold werd Winterswijk bevrijd op 31 maart 1945.

Winterswijk telt tientallen oorlogsmonumenten, zie:

• Lijst van oorlogsmonumenten in Winterswijk

Topografisch kaartbeeld van de gemeente Winterswijk, maart 2017.

De gemeenteraad van Winterswijk bestaat uit 21 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:

Winterswijk is een bekend recreatiegebied met veel campings. Het Scholtenpad is vanuit Winterswijk in vier richtingen bereikbaar. Vlak buiten het centrum ligt het Strandbad, een openluchtzwembad dat vanwege financiële omstandigheden in 2004 is gesloten. Het is inmiddels volledig gerestaureerd en in 2011 weer voor het publiek opengesteld. Ten noorden van Winterswijk ligt het recreatiegebied 't Hilgelo.

• 
  Johannes de Doperkerk in Meddo
• 
  Corle
• 
  Borkense baan in Kotten
• 
  De Meenkmolen in Miste

• Lijst van rijksmonumenten in Winterswijk
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Winterswijk

• Website van de Gemeente Winterswijk
• Website over de geschiedenis van de Gemeente Winterswijk

Zie de categorie Winterswijk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Winterswijk
Hoofdplaats: Winterswijk      Dorp: Meddo Buurtschappen: Brinkheurne · Corle · Henxel · Huppel · Kotten · Miste · Ratum · Woold Voormalige buurtschappen: Oostdorp Buurt · Westdorp Buurt Niet-officiële buurtschap: Vosseveld Gelderland: Steden en dorpen in Gelderland      Nederland: Provincies · Gemeenten

	Gemeenten in de provincie Gelderland
Aalten · Apeldoorn · Arnhem · Barneveld · Berg en Dal · Berkelland · Beuningen · Bronckhorst · Brummen · Buren · Culemborg · Doesburg · Doetinchem · Druten · Duiven · Ede · Elburg · Epe · Ermelo · Harderwijk · Hattem · Heerde · Heumen · Lingewaard · Lochem · Maasdriel · Montferland · Neder-Betuwe · Nijkerk · Nijmegen · Nunspeet · Oldebroek · Oost Gelre · Oude IJsselstreek · Overbetuwe · Putten · Renkum · Rheden · Rozendaal · Scherpenzeel · Tiel · Voorst · Wageningen · West Betuwe · West Maas en Waal · Westervoort · Wijchen · Winterswijk · Zaltbommel · Zevenaar · Zutphen Nederland: Provincies · Gemeenten