Tweede divisie (voetbal Nederland)

De Tweede Divisie in haar oorspronkelijke vorm werd in 1956 opgericht samen met de Eredivisie en de Eerste Divisie, toen het betaald voetbal in Nederland, twee jaar na de introductie in 1954, zijn nieuwe vorm kreeg. De Tweede Divisie begon met twee afdelingen: de Tweede Divisie A en de Tweede Divisie B, elk met vijftien elftallen. In seizoen 1960/61 en 1961/62 was er één Tweede Divisie, tussen 1962/63 en 1965/66 weer twee afdelingen met elk zeventien clubs en met ingang van 1966/67 werd de Tweede Divisie definitief teruggebracht tot één afdeling, met 23 clubs. Na het seizoen 1970/71 werd de Tweede Divisie opgeheven, vanwege aangekondigde saneringen in het betaalde voetbal. Een groot aantal clubs die dat seizoen in de competitie speelden werden (gedwongen) teruggezet naar de amateurs. De anderen gingen naar de Eerste Divisie, die vanaf dan het laagste niveau werd waar betaald voetbal gespeeld wordt.

De invoering van de Topklasse in 2010 was bedoeld om als brug te dienen tussen het betaald voetbal en amateurvoetbal, om zo doorstroming tussen profs en amateurs mogelijk te maken. Degradatie vanuit de Eerste Divisie was immers sinds de opheffing van de Tweede Divisie na het seizoen 1970/71 niet meer mogelijk. Ook kon er geen promotie plaatsvinden op basis van sportieve gronden vanuit het amateurvoetbal. De voetbalclubs die in het recente verleden vanuit het amateurvoetbal in de Eerste Divisie zijn toegelaten, hebben dat vooral te danken aan regionale en/of historische redenen, ofwel aan een gedegen ondernemingsplan. Een dergelijk gesloten systeem was vrijwel nergens meer in Europa te vinden, zeker niet in de grotere voetballanden.

Hoewel met de invoering van de Topklasse in 2010 op papier een eind kwam aan het gesloten systeem van het betaald voetbal in Nederland, bleek er bij de clubs in de Topklasse weinig interesse in promotie naar de Eerste Divisie te bestaan. Enkel profclub FC Oss heeft als degradant uit de Eerste Divisie in 2009/10 en vervolgens eerste kampioen van de Topklasse zondag gebruikgemaakt van het promotierecht. De licentie-eisen voor het betaald voetbal en hoge extra kosten voor amateurverenigingen om de stap naar boven te maken zorgden ervoor dat geen enkele amateurvereniging wilde promoveren onder de geldende voorwaarden. Toen de Eerste Divisie op de schop ging na enkele faillissementen in korte tijd, besloot Achilles '29 na het seizoen 2012/13 onder versoepelde voorwaarden de stap wél te maken.

In december 2014[3] besloot de KNVB tot herinvoering van de Tweede Divisie vanaf het seizoen 2016/17. Deze voetbalcompetitie zorgt middels een niet-verplichte promotieregeling met de Eerste en een degradatieregeling met de Derde divisie[4], voorheen de Topklasse, voor een doorstroom van amateur- naar betaald voetbal en vice versa. Deze tussenstap naar het profvoetbal bleek nodig omdat de stap van vrijwillige promotie vanuit de Topklasse naar de Eerste Divisie, waar zwaardere licentie-eisen gelden, voor amateurverenigingen te groot was.

De Tweede Divisie bestaat uit achttien clubs. Met de invoering van deze nieuwe competitie vervalt de strijd om het algeheel amateurkampioenschap bij de amateurs en is er geen sprake meer van de algehele landstitel bij de amateurs. De kampioen van de Tweede Divisie is wel de hoogst geëindigde club in het Nederlandse amateurvoetbal.

De kampioen heeft de plicht te promoveren naar de Eerste Divisie. Dit geldt echter niet in de seizoenen 2017/18 tot en met het seizoen 2020/21.[5][6]. Alleen in het allereerste seizoen sinds de herinvoering van de competitie promoveerde een club naar de Eerste Divisie, dat was in 2016/17 Jong AZ.

De teams die als laatste twee eindigen degraderen naar de Derde Divisie. De teams op de plekken 15 en 16 in de eindstand strijden in de nacompetitie tegen degradatie naar de Derde Divisie. Ze spelen met de zes (vervangende) periodekampioenen om twee plaatsen in de Tweede Divisie.

De herinvoering van de competitie laat een daling van het aantal toeschouwers zien ten opzichte van de zaterdagtopklasse (elk seizoen >1000 toeschouwers per wedstrijd), echter een stijging ten opzichte van de zondagtopklasse. Over het algemeen trekken zaterdagclubs meer toeschouwers dan de zondagverenigingen. Door het weekendvoetbal in de tweede divisie komt het tot een gemiddelde van beide toeschouwergemiddeldes van de vroegere topklasses.[7]

Seizoen	Toeschouwers- gemiddelde*	%-verandering
2016/2017	678 (783)	-
2017/2018	829 (864)	22,3%
2018/2019	738 (842)	11,0%
2019/20201	890 (960)	20,6%

Bron: Gebaseerd op officieuze cijfers van Transfermarkt.
^* Gemiddelde met belofteteams. Tussen haakjes het gemiddelde toeschouwersaantal wanneer de belofteploegen niet zijn meegenomen in de statistieken.
¹ Het seizoen 2019/2020 werd door de COVID-19-pandemie na 24 speelrondes geannuleerd. De gegevens zijn tot en met deze speelronde opgenomen.