Duitsers

Duitse talen tot 1945. In geel de Nederduitse dialecten.

Van oorsprong zijn de Duitsers een geheel van West-Germaanse stammen die zich vermengden met Slaven (in het oosten), Kelten (in het zuiden en westen) en Romeinen (Rijnland en zuiden).

De precieze interpretatie van wie een Duitser is, is geëvolueerd met de jaren. Tot de 19de eeuw omvatte dit begrip alle Duitstalige personen. Duits was echter een weids begrip want de 'Duitstaligen' spraken in grote meerderheid geen Hoogduits maar een zeer uiteenlopend scala van streektalen welke onderling niet direct verstaanbaar waren. De streektalen in het noorden (onder de noemer 'Nederduits'; in het Duits: Plattdeutsch) hadden taalkundig meer gelijkenis met de Nederlandse streektalen dan met die in Beieren, Zwitserland en Oostenrijk. In feite was er eeuwenlang een 'Plattdeutsch' dialectcontinuüm vanaf de Nederlandse kust tot in de Baltische landen. In de middeleeuwen werden daarom ook de sprekers van de Nederlandse streektalen als Duitsers beschouwd, en de Engelse aanduiding 'Dutch' verwijst daarnaar. De Nederlanden behoorden sinds de vroege middeleeuwen, evenals de andere 'Duitstalige' landen, tot het conglomeraat van het Heilige Roomse Rijk. Pas in de bourgondische tijd begonnen de Lage Landen zich hiervan los te maken. Tot in de 17de eeuw was het in de Nederlanden gebruikelijk om de eigen schrijftaal 'Duytsch' of 'Nederduytsch' te noemen. In de zuidelijke Nederlanden werd de variant 'Dietsch' nog veel langer gebruikt.

De moderne gelijkstelling Duits = Hoogduits, inbegrepen de streektalen die het Hoogduits als literaire taal boven zich erkennen, stamt pas uit het einde van de 18de eeuw. Toen kreeg de aanduiding Duits ook een politieke betekenis.

Duitse bevolking en Duits taalgebied in Centraal-Europa, 1910-1930.

In de 19de eeuw, na de napoleontische oorlogen en de door Napoleon afgedwongen ontbinding van het Heilige Roomse Rijk, probeerden zowel Oostenrijk als Pruisen de verbrokkelde Duitse natie weer te herstellen. Pruisen was de leider van de noordelijke, overwegend protestantse, Duitse staten en Oostenrijk leidde de zuidelijke (katholieke) staten. Dit zorgde voor een stevige onderlinge concurrentie die uitmondde in de zogenaamde 'Duitse Oorlog'(1866). Door deze te winnen toonde Pruisen aan dat het de sterkste Duitse staat was. In 1870 betrok Pruisen zelfs het katholieke Beieren in de Frans-Duitse Oorlog die overtuigend gewonnen werd door Pruisen en diens bondgenoten. Het Duitse Keizerrijk (Deutsches Reich) werd opgericht, waarnaast echter de multi-etnische Habsburgse monarchie Oostenrijk-Hongarije bleef voortbestaan, met onder haar bevolking vele Duitstaligen. Nu werd de betekenis van Duitser gesplitst in Rijksduitser (Reichsdeutsch als Duits staatsburger) en Volksduitser (Volksdeutsch als behorend tot een Duitstalige minderheid in gebieden buiten de Duitse staat). De Oostenrijkers namen daarbij een tussenpositie in.

Vanaf de 19e eeuw tot de Tweede Wereldoorlog beschouwden veel Oostenrijkers zichzelf als Duitsers, en niet als een afzonderlijke etnische of culturele identiteit. In 1938 werden zij na de Anschluss formeel ook Duits staatsburger. Dit veranderde echter na de ineenstorting van nazi-Duitsland in 1945. Om de represailles tegen de Duitsers te ontgaan, presenteerden de Oostenrijkers zich toen als een aparte natie, strikt gescheiden van de Duitse. Uit recentelijke statistische onderzoeken blijkt dat de dag van vandaag, minder dan 10% van de Duitstalige Oostenrijkers vinden dat zij deel uitmaken van een grotere, Duitse natie.

Etnische Duitsers vormen minderheden in verscheidene landen in Centraal-Europa en Oost-Europa, zoals in Polen, Hongarije en Roemenië. Daar zijn zij na 1945 grotendeels verdreven. Verder komen zij ook voor in Namibië en in het zuiden van Brazilië. Tot de jaren 1990 leefden zo’n 2 miljoen etnische Duitsers in de voormalige Sovjet-Unie, voornamelijk in Rusland en Kazachstan.[15] In 2004 (volgens het Amerikaanse censusbureau) leefden in de Verenigde Staten 48 miljoen mensen van Duitse afkomst. De meesten onder hen leven in de noordelijke staten: Pennsylvania, Iowa, Minnesota, Ohio, Wisconsin, Illinois, North Dakota, South Dakota, en in het oosten van Missouri.

• Verdrijving van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog

Zie de categorie People of Germany van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.