Hemtunnel
De Hemtunnel is een spoortunnel onder het Noordzeekanaal en ligt in de spoorlijn Den Helder - Amsterdam, tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Zaandam. De tunnel werd in gebruik genomen in 1983 ter vervanging van de Hembrug. De tunnel werd gebouwd, omdat deze uit 1912 daterende draaibrug een steeds groter obstakel werd zowel voor het groeiende scheepvaartverkeer – wat vooral duidelijk werd na de aanvaring door de Choctaw II in 1974 – als voor het spoorwegverkeer.
Hemtunnel
| ||||
 | ||||
Gezicht op de Hemtunnel en het Noordzeekanaal vanaf het noorden. Het oude Hembrugtracé is links nog steeds te onderscheiden. September 2013 | ||||
| Algemene gegevens | ||||
| Locatie | Zaanstad | |||
| Coördinaten | 52° 25′ NB, 4° 48′ OL | |||
| Gaat onder | Noordzeekanaal | |||
| Lengte totaal | 2400 m | |||
| Lengte gesloten deel | 1550 m | |||
| Breedte | 21,5 m | |||
| Aantal sporen | 3 | |||
| Beheerder | ProRail | |||
| Bouw | ||||
| Bouwperiode | 1977 - 1982 | |||
| Opening | 1983 | |||
| Bouwkosten | ƒ 530 miljoen (€ 241 miljoen) | |||
| Gebruik | ||||
| Spoorlijn | Spoorlijn Den Helder - Amsterdam | |||
| Verkeersintensiteit | 140.800 treinen per jaar (2012), 385 treinen per dag | |||
  | ||||
| ||||
Omdat niet al het goederenvervoer van en naar de Hoogovens te IJmuiden via de Velserspoortunnel kan, vanwege de steile hellingen, moet dit via Zaandam worden afgewikkeld. Daarom kreeg de Hemtunnel langere hellingen en een derde spoor om extra capaciteit voor het goederenverkeer te hebben.
Met de ingebruikname van de Hemtunnel werd de eerste fase van het nieuwe station Sloterdijk in gebruik genomen en ook Zaandam kreeg een nieuw station.
Bouwwijze
De aanleg van de Hemspoortunnel was een groot project. In 1973 brachten Rijkswaterstaat, de Nederlandse Spoorwegen en de gemeentes Amsterdam en Zaanstad een nota over het Hemspoortunnelproject uit. De minister van Verkeer en Waterstaat gaf in 1975 de opdracht om tot uitvoering van het project over te gaan. Naast de tunnelwerken en de twee nieuwe stations, moest er ook in totaal 8,5 kilometer aan spoor nieuw aangelegd of verlegd worden en een aantal ongelijkvloerse kruisingen met wegen gebouwd worden. De tunnel heeft drie rijkokers met ieder één spoor. Alle sporen zijn geschikt voor zowel personen- als goederenvervoer. De middelste tunnelbuis heeft bredere maten en is daarom geschikt voor bredere transporten. Over de gehele lengte van de tunnelbuizen zijn verhoogde looppaden aangelegd voor onderhoudspersoneel. Tevens kan men via deze paden de tunnel verlaten in geval van nood.
De tunnel is met toeritten in totaal 2400 meter lang. De breedte van de tunnel is 21,5, de hoogte 8,75 meter. Het diepste punt van de tunnel ligt op 26,25 meter beneden NAP. De diepte van het kanaal boven de tunnel is 15 meter. En de max. helling bedraagt 1 op 40.
De tunnel is gebouwd door middel van een afzinkmethode en bestaat uit 7 tunnelelementen van 268 meter elk. Op 20 juni 1981 mochten duizenden mensen door de in aanbouw zijnde tunnel wandelen om de mijlpaal te vieren dat het afzinken van tunneldelen onder het Noordzeekanaal was gelukt.
De tunnel werd op 19 mei 1983 officieel geopend door koningin Beatrix. De bouwkosten inclusief de aanpassing van de stations Zaandam en Amsterdam Sloterdijk worden op 530 miljoen gulden geschat. Alle bouwactiviteiten van het 8 jaar durende project zijn op schema gebleven, wat redelijk bijzonder is gezien de omvang en complexiteit.
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Bruggen en tunnels in Amsterdam |  |
|---|---|
|
Amsterdamsebrug · Beltbrug · Benno Premselabrug · Berlagebrug · Blauwbrug · Coentunnel · Cuyperspassage · Tweede Coentunnel · Diaconessenbrug · Duivendrechtsebrug · Enneüs Heermabrug · Van Hallbrug · Hembrug · Hemtunnel · Hogesluis · Hortusbrug · Houtmanspoorbrug (Singelgrachtbrug) · IJdoornlaanbrug · IJ-tunnel · Jan van Galenbrug · Jan Schaeferbrug · Kattenslootbrug · Kinkerbrug · Kortjewantsbrug · Magere Brug · Meeuwenpleinbrug · Michiel de Ruijtertunnel · M.S. Vaz Diasbrug · Nesciobrug · Nieuwe Amstelbrug · Odebrug · Oetewalerbrug · Overtoomse Sluis · Piet Heintunnel · Rotterdammerbrug · Rozenoordbrug · Scharrebiersluis · Schellingwouderbrug · Schinkelbrug · Spaarndammertunnel · Théophile de Bockbrug · Torontobrug · Utrechtsebrug · Westerkeersluis · Wiegbrug · Willemsbrug (Singelgracht) · Zeeburgerbrug · Zeeburgertunnel · Zeilbrug | |