Berlagebrug (Amsterdam)
De Berlagebrug (vroeger Amstelbrug; brug nr. 423) is een Amsterdamse brug over de Amstel ontworpen door architect H.P. Berlage. Hij vormt de verbinding tussen de Rivierenbuurt (Amsterdam-Zuid) en de Weesperzijde (Watergraafsmeer). De brug is aangewezen als rijksmonument.[1]
Berlagebrug
| ||||
 | ||||
Berlagebrug anno 2007, met de Rembrandttoren op de achtergrond | ||||
| Algemene gegevens | ||||
| Locatie | Amsterdam | |||
| Coördinaten | 52° 21′ NB, 4° 55′ OL | |||
| Overspant | Amstel | |||
| Monumentale status | rijksmonument | |||
| Monumentnummer | 530055 | |||
| Brugnummer | 423 | |||
| Bouw | ||||
| Opening | 1932 | |||
| Gebruik | ||||
| Weg | Vrijheidslaan | |||
| Architectuur | ||||
| Type | basculebrug | |||
| Architect(en) | H.P. Berlage | |||
  | ||||
| ||||
Geschiedenis
In 1925 werd de Amstellaan (na de oorlog Stalinlaan en nu Vrijheidslaan) voltooid. Het door Berlage ontworpen nieuwe stadsdeel Plan Zuid had echter nog geen directe verbinding met de rest van de stad. De barrière was de Amstel. In zijn ontwerp had architect Berlage wel rekening met de ontsluiting van Plan Zuid gehouden. Snelle verbetering van de infrastructuur werd noodzaak omdat aan de andere zijde van de Amstel ook de Transvaalbuurt en Betondorp waren gesticht. De Nieuwe Amstelbrug (Ceintuurbaanbrug) was aanvankelijk de dichtstbijzijnde vaste oeververbinding en ter hoogte van de Amstellaan was een pontje.
Besloten werd ook daar een brug aan te leggen. Berlage kreeg de opdracht een ontwerp te maken. Ir. Cornelis Biemond, hoofd directie bruggen van de gemeentelijke Dienst der Publieke Werken was verantwoordelijk voor het technische gedeelte en Berlage voor het architectonische. In 1928 was het ontwerp gereed. De brug zou worden voorzien van een basculeklap en was al op voorhand voorzien van tramsporen die echter pas in 1939 in gebruik werden genomen. Voor de kosten was 1.600.000 gulden gereserveerd. Zoals men van Berlage gewend was, had hij ook nu weer veel aandacht voor detail en symboliek. De brug was toen hij gereed kwam met 80 meter lang en 24 meter breed de grootste van Amsterdam.
Op 28 mei 1932 werd de Berlagebrug, onder belangstelling van duizenden Amsterdammers, feestelijk geopend. Tijdens de openingsceremonie sprak Burgemeester W. de Vlugt van de gemeente Amsterdam onder andere het volgende:
"Zij is voltooid in een periode van depressie; maar zij staat daar als een teeken, dat Amsterdam ook in moeilijke oogenblikken niet versaagt en getrouw aan de nobele traditie van ons volk den plicht verstaat een eens begonnen werk te voltooien."
Mei 1945
Vlak voor de aankomst van de geallieerde troepen in Amsterdam, speelde het lokale verzet (lees: Knokploegen Amsterdam) met het plan om de Berlagebrug op te blazen. Dit ter voorkoming van de vlucht van Duitse militairen en gezagdragers richting Duitsland. Dit plan is nooit ten uitvoer gebracht. Wel slaagde de KP Linie Oost er in de aftocht van de Duitsers te bemoeilijken door een aantal bruggen, waaronder de Berlagebrug open te draaien.
De Berlagebrug vormde op 7 en 8 mei 1945 het decor van de bevrijding van Amsterdam. Op 7 mei trok een verkenningseenheid van de Britse 49e Infanteriedivisie bestaande uit 32 man, waaronder twee oorlogscorrespondenten, in vier lichte pantserwagens en zes brencarriers, vanaf de frontlijn naar het westen. Deze bereikte rond 13.00 uur de grens van Amsterdam. Op dinsdag 8 mei kwam een grote legermacht van Canadezen de stad via de Berlagebrug binnen.
21e eeuw
In de zomer moet de brug bij warm weer worden besproeid om te voorkomen dat ze te veel uitzet en daardoor onbeweegbaar wordt.
De drukke verkeersbrug had dusdanig te lijden onder het zware verkeer dat zij in 2001 en 2002 grondig werd gerenoveerd. Daarbij werden er aan de bestaande val aluminium verbredingen gehangen voor voetgangers- en fietsers. Er werd metselwerk gecorrigeerd en ook het beeldbepalende brugwachtershuis werd gerenoveerd.[2] In juni 2017 heeft er opnieuw onderzoek naar de toestand van de brug plaatsgevonden, men constateerde allerlei kleine gebreken zonder dat er direct gevaar dreigde. Er werd onderzocht in welke staat de gebruikte materialen zich bevonden, er werd sondering toegepast door Fugro en ook de paalfundering werd nagekeken. Aan de hand van het onderzoek zal bekeken worden wanneer en hoe de brug gerenoveerd kan worden. Men houdt rekening met een kostenpost van 30 miljoen euro.
Architectuur
De centrumzijde van de brug symboliseert de afsluiting van de stad Amsterdam. Deze zijde is monumentaal en karaktervol, vooral vanwege de prominente toren, waarop een vier meter hoge keramische plaat is bevestigd. Deze werd door Hildo Krop ontworpen. Op de plaat is de Genius van Amsterdam afgebeeld, zoals zij uit het water oprijst. Zij is getooid met de gouden keizerskroon en wordt beschenen door een stralende zon. De andere kant van de brug symboliseert het landelijke en de rust van de rivier de Amstel, zoals deze uit zuidelijke richting stroomt. Oorspronkelijk had de brug de kleuren van een donkere regenboog; het rood en zwart, grijs natuursteen, gelig Beiers graniet, rode klinkers en groene tegels.
Berlagebrug geopend
Genius van Amsterdam
Berlagebrug anno 2005
Berlagebrug omstreeks 1954
Tram
Sinds de opening van het Amstelstation op 15 oktober 1939 rijdt ook de Amsterdamse tram over de Berlagebrug. Tot 1944 was dit lijn 25. Na de oorlog werden de tramsporen op de brug van 1948 tot 1949 bereden door lijn S. Daarna waren zij jarenlang uitsluitend voor remiseritten en omleidingen in gebruik. In 1971 verliet lijn 7 zijn route door de Wibautstraat en ging via de Vrijheidslaan en Berlagebrug naar het Amstelstation rijden. Sinds 1977 gaat lijn 12 via deze route.
Zie ook
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Berlagebrug van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
