Czaar Peterstraat
De Czaar Peterstraat is een straat in het centrum van Amsterdam. De straat is vernoemd naar tsaar Peter de Grote.
Czaar Peterstraat
| ||||
 | ||||
Het begin van de Czaar Peterstraat gezien vanaf de Oostenburgergracht | ||||
| Geografische informatie | ||||
| Locatie | Amsterdam | |||
| Stadsdeel | Centrum | |||
| Begin | Oostenburgergracht | |||
| Eind | Piet Heinkade | |||
| Postcode | 1018 | |||
| Algemene informatie | ||||
| Genoemd naar | Peter de Grote | |||
| Opvallende gebouwen | Huis met de Leeuwen | |||
| Openbaar vervoer | Tramlijn 7 | |||
| ||||
De Czaar Peterstraat wordt aan de zuidkant begrensd door de Oostenburgergracht en aan de noordkant door de Piet Heinkade. De zijstraten van de Czaar Peterstraat zijn: Cruquiusstraat, Eerste Leeghwaterstraat, Tweede Leeghwaterstraat en Lijndenstraat. De wijk rond de straat heet Czaar Peterbuurt.
Geschiedenis
De Oostelijke Eilanden werden aangelegd in de tweede helft van de 17e eeuw. Hier waren veel scheepswerven, onder andere van de Admiraliteit van Amsterdam en de Vereenigde Oostindische Compagnie. Het gebied waarin de Czaar Peterstraat nu ligt werd in 1663 in het IJ aangeplempt. Hier bevonden zich toen de lijnbanen van de VOC waar de touwen voor de Compagnie werden gedraaid. Op de noordelijke punt van de latere Czaar Peterstraat was de Keerweer, het punt waar de schepen keerden.
Nabij de Czaar Peterbuurt lag tot de 19e eeuw het bolwerk De Funen. Bij graafwerkzaamheden werden enkele jaren geleden restanten van de fundering teruggevonden.
Er waren diverse windmolens in deze omgeving. De laatst overgebleven molen was de cacaomolen ‘De Goede Verwachting’, die in 1906 werd afgebroken om plaats te maken voor huizenbouw.
De eerste woningbouw in deze buurt stamt uit het laatste kwart van de 19e eeuw. Een voorbeeld hiervan zijn de Dubbeltjespanden.
In de Czaar Peterstraat ligt ook de oorsprong van de metaal- en havenbonden van de vroegere NVV en gingen de eerste stakers de straat op.
Tegenwoordig
Hoewel de buurt tot een aantal jaar geleden een slechte naam had, is de straat enorm opgeknapt met de komst van tramlijn 10 in 2004. Winkeltjes, ateliers, bedrijfjes in de creatieve sector en koffietentjes schieten de grond uit, waardoor de straat nu een gezellige bedrijvigheid kent. De komende jaren wordt nog verder gewerkt aan het renoveren van de buurt; als onderdeel hiervan zullen bijna vijfhonderd sociale huurwoningen plaats maken voor grotere huur- en koopwoningen, winkels en ook cafés en een restaurant.
Gebouwen
In het zuidelijke deel van de Czaar Peterstraat liggen de Dubbeltjespanden. Deze werden in 2006 gesloopt. Op die plek is nieuwbouw gepland.
Op nummer 108 ligt het Huis met de Leeuwen, zo genoemd omdat de gevel vier leeuwekoppen bevat.
Openbaar vervoer
Door de Czaar Peterstraat rijdt sinds mei 2004 weer een tram. Dit is tramlijn 10 die de straat verbindt met het Azartplein enerzijds en de Van Hallstraat anderzijds. Op 22 juli 2018 werd lijn 10 opgeheven en vervangen door tramlijn 7.
Vanaf 1884 was er een paardentramverbinding met het Kadijksplein. Het vroegere remise- en stalgebouw aan de Tweede Leeghwaterstraat is nog aanwezig. In 1906 werd deze lijn geëlektrificeerd en verlengd naar het Centraal Station en kreeg het lijnnummer 13. Vanaf 1932 nam tramlijn 19 zijn plaats in. Deze tramlijn werd in 1938 door een busdienst met hetzelfde nummer vervangen waarmee de Oostelijke Eilanden hun tramverbinding verloren. In 1951 werd buslijn 19 verletterd in buslijn M om in 1968 weer vercijferd te worden in buslijn 6. Deze lijn werd in 1973 weer vernummerd in buslijn 29 die op zijn beurt in 1983 werd samengevoegd met buslijn 28. Deze lijn werd in 1994 weer samengevoegd met buslijn 32 die tot 2004 in de Czaar Peterstraat reed. Hiermee heeft de Czaar Peterstraat sinds 1884 elf verschillende openbaar vervoerlijnen gekend.
Aan de noordkant van de Czaar Peterstraat loopt sinds 1874 de spoorlijn van Amsterdam Centraal naar station Amsterdam Muiderpoort. Tot in de jaren 1930 lag deze gelijkvloers. In het kader van de spoorwegwerken Oost werd het spoor hooggelegd en kwam aan het eind van de straat een viaduct te liggen. Dit vormt nu nog de grens met het gebied van de Rietlanden, deel van het Oostelijk Havengebied, thans een nieuwbouwwijk.
Wetenswaardigheden
- De eerste serie van Het Blok werd in de Czaar Peterstraat opgenomen.
- De band Tröckener Kecks schreef in 1989 een nummer over de straat.
- Op de hoek met de Oostenburgergracht staat op een peperbus het kunstwerk Mbulu Ngulu van Alexander Schabracq.
