Prins Hendrikkade
De Prins Hendrikkade is een straat in Amsterdam. De Prins Hendrikkade loopt van het Singel langs Station Amsterdam Centraal via het Waalseiland en Rapenburg verder in oostelijke richting naar het Kattenburgerplein. De straat grenst aan het Open Havenfront aan het Stationsplein en de IJtunnel in de binnenstad van Amsterdam en verbindt de Nieuwe Westerdokstraat met het Kattenburgerplein. In westelijke richting ligt de straat in het verlengde van de S103 in de richting Station Sloterdijk en Haarlem.
 De Prins Hendrikkade met de Sint Nicolaaskerk omstreeks 1900. |
 Prins Hendrikkade met de Schreierstoren, Oude Kerk en Sint-Nicolaasbasiliek, gezien vanaf het Oosterdok. |
 Victoria Hotel op de hoek van de Prins Hendrikkade en het Damrak |
 Aanlegsteigers voor rondvaartboten aan de Prins Hendrikkade en het tegenover gelegen Stationsplein |
 Prins Hendrikkade 20-21, Mercuriusgebouw door IJme Gerardus Bijvoets |
Bekende gebouwen aan de Prins Hendrikkade zijn onder andere het Victoria Hotel op de hoek van het Damrak bij het Centraal Station, de Sint Nicolaasbasiliek aan de kop van de Zeedijk, de Schreierstoren bij de Geldersekade en het tot Grand Hotel Amrâth verbouwde Scheepvaarthuis bij de Binnenkant.
Op nummer 142 waren sinds de jaren 60 achtereenvolgens verschillende instellingen gevestigd zoals jongerencentrum Fantasio, meditatiecentrum de Kosmos, en het Nationaal Pop Instituut. Sinds een renovatie in 2012 is het pand de vestigingslocatie van de Appel arts centre.
Aan de Prins Hendrikkade, bij het Centraal Station in het Open Havenfront, zijn er aanlegsteigers voor rondvaartboten van verschillende rederijen. Tussen de Prins Hendrikkade en het Oosterdokseiland bevindt zich sinds 2011 de Odebrug. Het Nederlands Scheepvaartmuseum aan het Kattenburgerplein is over het water goed zichtbaar aan het oostelijke einde van de Prins Hendrikkade.
Geschiedenis
De kade vormde de noordelijke begrenzing van de stad Amsterdam en de zuidelijke oevers van het IJ. Het werd gevormd door een aantal oude namen met een lange geschiedenis, zoals de Haringpakkerij (ontleend aan de haringhandel en Haringpakkerstoren), de Texelsche Kade (aanlegplaatsen voor de schepen naar Texel), Kampersteiger, de Oude Teertuinen, het Kamperhoofd, de Buitenkant (de achterkant van de bebouwing aan centrumzijde heet nog altijd Binnenkant) en de IJgracht. Admiraal Michiel de Ruyter woonde ten tijde van zijn dood in het huis Prins Hendrikkade 131.
Na de aanplemping van de stationseilanden tussen 1870 en 1880 en de bouw van het Centraal Station grenst de Prins Hendrikkade aan het Open Havenfront en het Oosterdok.
De kade werd in 1879 vernoemd naar Prins Hendrik (1820-1879), de jongste zoon van Koning Willem II en broer van Koning Willem III. De prins had veel belangstelling voor handel en zeevaart. Daarom werd hij dan ook vaak aangeduid als Hendrik de Zeevaarder. Zijn borstbeeld, dat sinds 1885 voor het Victoria Hotel stond, staat sinds 1979 voor het Scheepvaarthuis.
De Prins Hendrikkade werd ten oosten van de Waalseilandsgracht in 1938-'39 verbreed. Tot de aanleg van de IJtunnel (opening in 1968) lag hier aan de verbrede Prins Hendrikkade een populair zomerstrandje voor de Amsterdammers.
Het voormalige busstation tussen de Martelaarsgracht en het Damrak heet officieus Prins Hendrikplantsoen alhoewel er geen plantsoen meer is.
Luchtvervuiling
De Prins Hendrikkade heeft de twijfelachtige eer om vuilste straat van Nederland te zijn met een concentratie van 80 µg fijnstof per m³, twee keer zo hoog als de Europese norm voor de luchtkwaliteit (40 µg/m³). Na een korte periode van betere luchtkwaliteit neemt de vervuiling sinds 2017 weer toe.[1]
De Entree
Onder de noemer 'De Entree' wordt tussen 2018 en 2023 het gedeelte van de Prins Hendrikkade tussen het Singel en de Geldersekade heringericht. Het gedeelte tussen Martelaarsgracht en Damrak is sinds 22 juli 2018 autovrij. Auto's en bussen zijn verhuist naar de IJzijde van het Centraal Station en rijden vanaf de westkant via de Westertoegang naar de noordzijde van het Stationseiland. De onderdoorgang is hiertoe verdiept van 3,5 meter naar 4 meter. Vanaf de oostkant gaan auto's en bussen ter hoogte van de Geldersekade over de Odebrug en via de Oostertoegang naar de noordzijde van het Stationseiland.
Er wordt onder het westelijke deel van het Open Havenfront een fietsenstalling gebouwd voor circa 7.000 fietsen. In het verlengde van de Martelaarsgracht, naast de Westelijke Toegangsbrug, komt de entree. Ook wordt het water verbreed aan de zijde van de Prins Hendrikkade (het vroegere Prins Hendrikplantsoen). Hier komt een verlaagde kade met steigers voor rondvaartboten.
De overblijvende ruimte wordt bestemd voor trams, fietsen en voetgangers. Ten behoeve van omleidingen komt er een extra tramverbindingsspoor over de Prins Hendrikkade van west naar oost. Het hele gebied wordt opnieuw betegeld met duurzaam natuursteen, net als de Rode Loper en de voetgangersgebieden aan de IJzijde. De kosten van het hele project zijn begroot op 90 miljoen euro.[2][3][4]
Afbeeldingen
Borstbeeld van Prins Hendrik op de Prins Hendrikkade.
Prins Hendrikkade 142
(Kosmos/Oibibio/NPI/De Appel)
Prins Hendrikkade 84-85, gebouw Batavia.
Metro-ingang voor de halte Centraal Station
Literatuur
- De naam van onze straat, door J.A. Wiersma, Geschiedenis en verklaring van de straatnamen in Amsterdam, Stadsdrukkerij van Amsterdam, 1977-1978. Derde druk in 1987.
- Stadsatlas Amsterdam. Stadskaarten & straatnamen verklaard, Bakker, Martha (red.) (1998). Amsterdam Publishers [etc.].
- Verdwenen straatnamen, door B. de Ridder (1958). Gemeentelijke Commissie Heemkennis Amsterdam.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Prins Hendrikkade, Amsterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
