Westerstraat (Amsterdam)
De Westerstraat is een straat (de gedempte Anjeliersgracht), die de verbinding vormt tussen de Noordermarkt en de Marnixstraat in de Amsterdamse wijk de Jordaan. In de Westerstraat vindt men, naast woonhuizen en een gevarieerd winkelaanbod, restaurants, cafés en terrassen.
Westerstraat
| ||||
 | ||||
Markt in de Westerstraat | ||||
| Geografische informatie | ||||
| Locatie | Amsterdam | |||
| Stadsdeel | Centrum | |||
| Begin | Noordermarkt | |||
| Eind | Marnixstraat | |||
| Postcode | 1015 | |||
| Detailkaart | ||||
 | ||||
Westerstraat v/h Anjeliersgracht (in het rood) | ||||
| ||||
Geschiedenis
De Anjeliersgracht is gegraven in de eerste helft van de 17e eeuw tijdens de grote stadsuitbreiding, die men de derde uitleg noemt. De gracht is bebouwd vanaf 1650. In 1861 is de Anjeliersgracht gedempt en draagt sindsdien de naam Westerstraat.
In de Jordaan lagen elf grachten: van noord naar zuid: Palmgracht, Goudsbloemgracht, Lindengracht, Anjeliersgracht, Egelantiersgracht, Bloemgracht, Rozengracht, Lauriergracht, Elandsgracht, Looiersgracht en Passeerdersgracht. De Goudsbloemgracht is gedempt in 1857. De Rozengracht is gedempt in 1889, de Elandsgracht in 1891, de Lindengracht en de Palmgracht beiden in 1895. Redenen voor dempingen waren de slechte waterkwaliteit en de noodzaak ruimte te scheppen voor het toenemende verkeer.[1] Diverse plannen om grachten te ontdempen stuitten op verzet van omwonenden, winkeliers en markthandelaren.[2]
Van 7 april 1908 tot 25 juni 1908 reed de eerste proefbuslijn 14 door de straat. Tussen 7 november 1922 en 1 januari 1932 reed de toenmalige tramlijn 20 vanaf de Marnixstraat door de Westerstraat naar zijn eindpunt op de Noordermarkt behalve op maandag als er markt was.
Gebouwen
- Het sportcomplex/zwembad Het Marnix aan de Marnixstraat/Marnixplein grenst aan westelijk einde van de Westerstraat.
- Aan de Westerstraat 187 staat het Westerhuis. Dit, in 1868 door stadsarchitect Bastiaan de Greef ontworpen monumentale voormalige schoolgebouw werd in februari 2007 gekocht door Marcel Wanders en Aedes Real Estate. In het pand zijn sinds een grondige renovatie meerdere bedrijven gevestigd, waaronder de studio's van ontwerper Marcel Wanders.
- In een voormalig politiebureau aan de Westerstraat 106 is het Geelvinck Pianola Museum gevestigd.
- De Stichting Ontmoetingsruimte Ouderen Jordaan (SOOJ) organiseert activiteiten in buurtcentrum De Tichel. Men deelt het hoekpand Westerstraat/Tichelstraat 50 met de Amsterdamse Stichting Katholiek Onderwijs (ASKO).
- De werkplaats van het oudste draaiorgelverhuurbedrijf van Nederland, de firma Perlee, ligt aan de Westerstraat 119. Een deel van de collectie orgels is ondergebracht bij het Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement in Utrecht.
- Te midden van het huizenblok dat wordt begrensd door de Anjeliersstraat 308/382, de Lijnbaansgracht 63/65 en de Westerstraat 221/295 en 327/405 liggen de twee hofjes Concordia Noord. De woningen zijn in de jaren 60 van de 19e eeuw gebouwd vanuit filantropisch motief. Initiatiefnemers waren bankier Christiaan Pieter van Eeghen en jurist Henrick S. van Lennep. Zij brachten in 1864 reeds gebouwde panden en aangekochte grond onder in de Bouwmaatschappij Concordia NV.
- De dependance van de Theo Thijssenschool Amsterdam ligt aan de Westerstraat 297.
Er liggen 23 rijksmonumenten in de Westerstraat en 9 gemeentelijke monumenten.
Markt
Op maandagmorgen wordt in de Westerstraat de Lapjesmarkt of Westerstraat-markt gehouden. Op het, aan de voet van de Westertoren gelegen plein: de Westermarkt wordt geen markt gehouden.
Gangen
Op vele plaatsen in de Jordaan waren tussen de huizen gangen, de zogeheten sleuven, maar ook waren er gangen overbouwd. De gangen gaven toegang tot de achter de huizenrij gelegen bebouwde achtererven. Eind negentiende en begin twintigste eeuw woonden daar de minstbedeelden in verwaarloosde, vaak eeuwenoude, panden woonden. Alleen al aan de Westerstraat lagen onder meer:
- de Graadboogsgang die toegang gaf tot de nummers 19-31
- de Wassendemaansgang voor de nrs. 39-43
- de Sterrengang voor de nrs. 147-151
- de Rozenmarijngang voor de nrs. 165-173
- de Bontekoegang voor nr. 20
- de Dolfijnengang voor de nrs. 68-56
- een gang voor de nrs. 78-84
- de Wittenpaardsgang voor de nrs. 112-116
- de Zandmansgang voor de nrs. 132-136
- de Regenboogsgang voor de nrs. 170-172
- de Engelschmansteeg voor de nrs. 182-194
- de Wereldsgang voor de nrs. 157-159
- de Pottenbakkersgang voor de nrs. 216-226
Deze gangen kregen na restauratie of nieuwbouw van aangrenzende panden meestal een andere bestemming.
Pottenbakkersgang
De panden aan de Pottenbakkersgang (Westerstraat nrs. 216-226) zijn in 2002 gedemonteerd en verplaatst naar het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. Het ensemble had een Rijksmonumentenstatus en omwonenden en erfgoedorganisaties hadden zich verzet tegen de sloop. De zeventiende-eeuwse ambachtswoningen - de laatste die er in de Jordaan waren - maakten deel uit van een kenmerkend stelsel van gangen, panden en binnenterreinen. Op 3 april 2012 verrichtte koningin Beatrix de opening. In het complex zijn een Jordaancafé, een postagentschap en een Turkenpension ondergebracht. Het project werd gefinancierd door de Bankgiroloterij.
Westerstraat hoek Tweede Anjeliersdwarsstraat
Westerstraat 327-405 / Lijnbaansgracht 63-65
Concordiahof
Westerstraat 215-295
Bekende bewoners
- Gerrit van Malsem, (1682-1733) porseleinschilder
Trivia
- De Anjeliersstraat dient niet verward te worden met de Anjeliersgracht. De Anjeliersstraat loopt evenwijdig aan de Westerstraat (de voormalige Anjeliersgracht). De Eerste en Tweede Anjeliersdwarsstraat zijn zijstraten.
- De 'MV Anjeliersgracht' is een vrachtschip van bevrachtingskantoor Spliethoff. De thuishaven van dit schip is Amsterdam. Op dit schip staan drie kranen die elk 40 ton kunnen hijsen. Het schip is in 1990 te water gelaten.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Westerstraat, Amsterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
 | Straten en wegen in het Stadsdeel Centrum van Amsterdam |  | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||