vijzel

[1] Agaten vijzel met stamper
[2] Hydraulische vijzel
[3] Vijzel van een watergemaal

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  vijzel    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈvɛizəl /
Woordafbreking
  • vij·zel
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘stampvat’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1478 [1] [2]
  • In de betekenis van ‘windas’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1465 [3]
enkelvoud meervoud
naamwoord vijzel vijzels
verkleinwoord vijzeltje vijzeltjes

Zelfstandig naamwoord

vijzel

  1. m: (scheikunde), (gereedschap) een vat waarin met een stamper stoffen fijngestampt kunnen worden
    • Vijzels worden van hard materiaal zoals messing, porselein of agaat vervaardigd. 
  2. v/m (techniek), (bouwkunde) een dommekracht of krik waarmee door middel van een schroef- of hydraulisch systeem, grote kracht kan worden uitgeoefend.
    • Met behulp van een groot aantal vijzels is het gebouw opgevijzeld. 
  2. v/m (waterstaat), (techniek) een waterschroef, een spiraalvormig onderdeel van een gemaal
    • Een ronddraaiende vijzel werkt het water omhoog. 
Synoniemen
  • [1] stampvat, mortier
  • [2[ dommekracht, schroefkrik
  • [3] schroef van Archimedes, tonmolen, waterschroef
Afgeleide begrippen
Verwante begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
  • [2]: hydraulische cilinder
  • [3]: schroef van Archimedes
Vertalingen
    1. een vat waarin met een stamper stoffen fijngestampt kunnen worden   
    2. een dommekracht of krik   
    3. waterschroef   
Onderstaande vertalingen dienen nagekeken te worden en omgezet in de bovenstaande tabellen. Nummers na de vertalingen komen niet noodzakelijk overeen met de opgegeven definities. Voor meer uitleg zie WikiWoordenboek:Hoe vertalingen nakijken.
    na te gaan

Werkwoord
vervoeging van
vijzelen

vijzel

  1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van vijzelen
    • Ik vijzel. 
  2. gebiedende wijs van vijzelen
    • Vijzel! 
  3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van vijzelen
    • Vijzel je? 

Gangbaarheid
  • Het woord vijzel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
95 %van de Nederlanders;
94 %van de Vlamingen.

Meer informatie

Verwijzingen
  1. "vijzel" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. vijzel op website: Etymologiebank.nl
  3. vijzel op website: Etymologiebank.nl
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.