Twente Airport

Op 28 september 1910 maakte de Twentse bevolking kennis met de luchtvaart. De Belgische luchtvaartpionier Jan Olieslagers maakte er met een Blériot een demonstratievlucht. In 1918 - 1920 was een vliegveldje actief gelegen op grondgebied van de gemeente Weerselo. Dit veld werd gesloten omdat men niet aan de gestelde eisen kon voldoen.

Luchtfoto van vliegveld Twente in de jaren 30

Het huidige vliegveld ontstond aan de Oude Deventerweg in de gemeente Lonneker, op initiatief van een aantal Twentse industriëlen en ondernemers die in contact stonden met de gemeenten Enschede, Hengelo, Lonneker en Oldenzaal. Op het eind van de jaren 1920 werd vliegveld Twente daadwerkelijk aangelegd met als doel het verbeteren van de verbinding met de rest van Nederland en op 28 augustus 1931 werd het veld door burgemeester E.Bergsma uit Enschede geopend. Het veld had een afmeting van circa 700 x 900 m. en van 1932 t/m 1939 onderhield de KLM een dagelijkse lijndienst tussen Schiphol en Twente.

Ter gelegenheid van de start van de lijndienst vloog in juni 1932 het luchtschip LZ127 Graf Zeppelin van Friedrichshafen in Zuid-Duitsland via Vliegveld Twente naar vliegveld Waalhaven bij Rotterdam. De landing op vliegveld Twente waar het koningspaar Prins Hendrik en Koningin Wilhelmina aan boord gingen trok duizenden mensen. [3]

In 1935 werd de Twentsche Zweefvlieg Club actief op het veld; dit is de oudste nu nog aanwezige gebruiker.

Op 29 mei 1937 werd op het vliegveld een luchtvaarttentoonstelling gehouden, waarbij rondvluchten gemaakt werden met een Douglas DC-2 Koetilang en een Douglas DC-3 Reiger, die op 1 juni van dat jaar de luchtlijn Twente-Amsterdam heropenden.[4] Bij het afkondigen van de mobilisatie in 1939 werd het vliegveld voor militaire doeleinden gevorderd en kwam een eind aan de lijnvluchten.

Vlak voor het uitbreken van de 2e Wereldoorlog gaf de overheid opdracht het vliegveld onklaar te maken. Hiervoor werd de grasmat omgeploegd en bij de Duitse inval op 10 mei 1940 werden de hangar naast het luchthavengebouw en de verkeerstoren gezamenlijk opgeblazen. Na de nederlandse overgave nam de Luftwaffe bezit van het veld en bouwde het uit tot Flugplatz Enschede. Vele Twentse aannemers werden hierbij ingezet; het werk op het vliegveld in die periode was voor de arbeiders een manier om aan Arbeidseinsatz in Duitsland te ontkomen.

Embleem NachtJagd

Het geheel werd gebouwd als een verzameling historische woonhuizen in het Twentse landschap; onherkenbaar als militair terrein. De gebouwen waren echter voorzien van dikke betonnen muren en hadden stalen luiken voor de ramen. Ter afleiding werden nabij 2 schijnvliegvelden aangelegd: een in Dulder, gemeente Weerselo en een bij Buurse. Beide hadden rails waarover een vliegtuig heen en weer werd gesleept.

Het startbaan stelsel werd vergroot tot 3: de banen 06-24, 11-29 en 16-34. Hiermee kwam de nog steeds bestaande typische Duitse A-vorm van het veld tot stand. Rond de startbanen kwam een ringweg die in verbinding stond met 55 vliegtuighallen. Ook kwam er legering bij: het Prins Bernardpark (Nordlager), het (Südlager) (later het zuidkamp) en kamp Overmaat. In het bos rond het vliegveld en op landgoed Hof Espelo werden rolbanen en splitterboxen aangelegd om vliegtuigen verdekt en beschermd te kunnen opstellen. Een aantal van deze splitterboxen is tot op heden bewaard gebleven en goed herkenbaar in het landschap. Flugplatz Enschede maakte deel uit van de Duitse luchtverdediging die de hele westkust van het Europese vasteland omvatte. De basis hiervoor vormde radar voor vluchtleiding en gevechtsleiding die ook op het veld werd geinstalleerd.

Vliegveld Twente 3 dagen na inname

Typhoons RAF 124 Wing op vliegveld Twente 1945

Gedurende de bezetting waren diverse Luftwaffe-eenheden op Twente gelegerd; dit waren zowel vliegende- als grondeenheden.

De volgende verbanden [5] [6] stonden eerst onder bevel van Fliegerhorst-Kommandantur E 26/VI en vanaf 1943 onder Fliegerhorst-Kommandantur E (verlegbar) 204/XI. De vliegende eenheden waren:

• Schulstaffel / NachtJagdGeschwader 1 (feb 1942 – jan 1943) met Messerschmitt Bf 110
• III Gruppe / NJG 1, Stab, 7, 8 en 9 staffel (1 mei – 29 sep 1944) met Bf 110 en Junkers Ju 88
• I Gruppe / JagdGeschwader 1 “Oesau”, Stab, 1, 2 en 3 staffel (24 feb – 12 mrt 1944) met Focke Wulf Fw 190
• II Gruppe / KampfGeschwader 200 (mrt – nov 1944) met Junkers Ju 88
• III Gruppe / NJG 4, Stab, 7 8 en 9 staffel (3 jul – 6 sept 1944) met Ju 88
• I Gruppe / NJG 2, Stab. 1,2 en 3 staffel (10 nov 1944 – 3 jan 1945) met Ju 88
• III Gruppe / NJG 2, Stab, 1 en 2 staffel (9 sep – 12 dec 1944) met Ju 88
• I Gruppe / JG 1, Stab, 1, 2, 3 en 4 staffel (17 dec 1944 – 12 jan 1945) met Fw 190
• NachtSchlachtGruppe 20 (14 jan – 3 mrt 1945) met Bf 110

De grondeenheden:

• III Abteilung / Luftnachrichten-Regiment 201 (okt 1942 – mrt 1945) met 17 en 18 Flugmelde-Leit Kompanie (Goor en Lichtenvoorde). Deze bedienden resp. de Stellung Fox - een radio en radarstation bij het Nordlager - en 2 Würzburg Riese radars bij Goor en Denekamp.

In de loop der tijd werd het veld diverse keren door de geallieerden gebombardeerd waarna de schade provisorisch werd hersteld maar aan het eind van de oorlog was de schade zodanig dat het veld niet meer bruikbaar was. Een van de laatste acties van de op Twente gelegerde eenheden was Operatie Bodenplatte; een mislukte poging om de geallieerde luchtvloot in het bevrijd gebied van zuid-nederland en België te vernietigen.

Op 1 april 1945 viel het veld tenslotte in Britse handen. De Royal Air Force (RAF) herstelde het provisorisch d.m.v. Perforated Steel Plates. Hiermee konden tijdelijke wegen en een startbaan worden aangelegd. Het vliegveld kreeg de tijdelijke aanduiding B-106 en op 3 april arriveerden de eerste vliegtuigen. De eerste toestellen waren van RAF 125 Wing die de opmars van 2nd British Army vanuit de lucht dekten. Andere Britse eenheden maakten later ook van het veld gebruik: de Hawker Typhoon uitgeruste 124 Wing en de Supermarine Spitfire uitgeruste 132 Wing.

Vlb Twenthe jaren 1960; Starfighters en Kaasjagers

Begin november 1945 werd vliegveld door de RAF weer aan de Nederlandse luchtstrijdkrachten overgedragen. Van hogerhand was intussen besloten dat het een vliegbasis zou blijven en dus werd de officiele grondoverdacht getekend. Volgens het hierover rondgaande verhaal zouden de autoriteiten hierbij een aanzienijke hoeveelheid alcoholische drank hebben genuttigd en werd de naam per ongeluk met TH geschreven. Zodoende werd het officieel(!) Vliegbasis Twenthe

Op 15 november 1945 arriveerde de Aanvullende Opleiding Tweemotorigen (AVOT) op Twenthe, uitgerust met 15 Airspeed Oxfords, tweemotorige toestellen t.b.v. crew training. De AVOT verhuisde in 1953 naar Vliegbasis Woensdrecht.

Op 31 maart 1946 werd vliegbasis Twenthe officieel opgericht. Het 320 squadron van de Marine Luchtvaartdienst luisterde de feestdag op. Gelijktijdig werd de Jachtvliegschool (JVS) opgericht. Het duurde echter geruime tijd tot de eerste Spitfires hiervoor binnenkwamen. Daarna werden alle nederlandse jachtvliegers op dit type bijgeschoold. In juni 1948 werd de Gloster Meteor straaljager bij de luchtmacht ingevoerd waarna de Spitfires geleidelijk verdwenen.

Halverwege de jaren 1950 werd de Gloster Meteor vervangen door Hawker Hunter dagjagers en North American F-86 Sabre K all-weather jagers. De type aanduiding F-86 K (voor de exportversie) leverde dit toestel de bijnaam Kaasjager op. F-86 K's waren op Vlb Twenthe respespectievelijk ingedeeld bij 700, 701 en 702 squadron (1956-1964). Dit werd zichtbaar in het embleem van de vliegbasis, de hellehond Cerberus met 3 koppen. Een ander type toestel dat in de jaren 1950 en 1960 vanaf Twenthe vloog was de Fokker S.14 Machtrainer.

NF-5A van 313 sq op Twenthe

Bij de uitfasering van de F-86K's kregen 700, 701 en 702 squadron andere taken en werden naar elders overgeplaatst. Hier kwamen het 306 fotoverkenningssquadron (1963-1969) en de Operationele Conversie Unit (OCU) (1963-1968) beide met de F-104 Starfighter voor in de plaats.

Gedurende 1968/69 werden de F-104's naar andere bases verplaatst en opgevolgd door de Canadair NF-5. Dit toestel werd ingedeeld bij 313 en 315 squadron die in 1970 op de basis werden gelegerd. In 1968 werd ook de oude Jachtvliegschool (nu Transitie Vlieg Opleiding (TVO) vliegend met de Lockheed T-33 van Woensdrecht naar Twenthe overgeplaatst. In 1972 werd de T-33 uitgefaseerd en werd de TVO opgeheven. 313 Squadron nam die taak over met de NF-5 en werd jarenlang het vlieger opleidingssquadron van de Koninklijke Luchtmacht. Vanaf 1986 kreeg 313 squadron echter een offensieve main defense taak met de NF-5 toebedeeld en ging de opleidingstaak over naar 316 squadron op vliegbasis Gilze-Rijen/Eindhoven.

F-16's in onderhoud op vliegbasis Twenthe

Medio jaren 1980 werd de basis grondig gerenoveerd vanwege invoering van de F-16 waar 313 en 315 squadron mee werden uitgerust. De eerste F-16 voor 315 squadron landde in 1986; dit squadron kreeg de inzet als Rapid Reaction Force bij crisis beheersingsoperaties toebedeeld. De eerste F-16 voor 313 squadron kwam in 1987; deze eenheid kreeg de Close Air Support en Main Defense Force taak toegewezen. De laatste vlucht met een NF-5 was door 313 squadron op 1 juli 1988. De NF-5's werden aan de Turkse luchtmacht verkocht.

In 2003 volgde het bericht vanuit Den Haag over de geplande toekomstige opheffing en sluiting van de vliegbasis.

Vanwege bezuinigingen werd 315 squadron in 2004 opgeheven. De bij dit squadron vliegende F-16's werden deels verkocht en deels verdeeld over de laatst overblijvende F-16-bases Leeuwarden en Volkel.

313 squadron werd in 2005 naar vliegbasis Volkel verplaatst. De vliegbasis Twenthe werd daarna echter nog tot juni 2007 gebruikt voor opslag, onderhoud, herstel en het vliegwaardig houden van de overbodig geworden F-16's en voor de ontruiming en verplaatsing van de resterende grondsystemen en apparatuur. Van de overgebleven F-16's werd een gedeelte verkocht aan Chili, enkele toestellen kwamen beschikbaar voor technische opleidingen, scholen en musea en de rest werd op vliegbasis Volkel voor onderdelen gestript en vervolgens verschroot.