Fliegerhorst Havelte

In oktober 1942 werd van Duitse zijde besloten tot de aanleg van flugplatz Havelte. Vanwege de toename van geallieerde luchtanvallen op de Duitse industie en steden was naast de vliegvelden Schiphol, Leeuwarden en Twente dringend een vierde veld nodig voor de Nachtjagd. Omdat Havelte t.o.v. de drie andere velden gunstig lag werd dit als nieuwe locatie gekozen.

In november 1942 werd het landgoed Overcinge (52°46'3"N 6°13'38"E) door de Bauleitung Steenwijk gevorderd en begon men in het geheim met de aanleg van het vliegveld. Het dorpje Darp werd geheel gesloopt en daarna op zijn huidige locatie herbouwd.

Begin 1943 werden er 1.500 tot 2.000 nederlandse dwangarbeiders tewerkgesteld. Dit werd aangevuld met duitse arbeiders van de Reichs Arbeits Dienst. Zij werden op en rond het terrein in barakkenkampen (van Helomaweg en Konijnenbergen) ondergebracht. De Drentse Hoofdvaart werd gebruikt om schepen met bakstenen voor de start- en taxibanen en ander bouwmateriaal aan te voeren en er werd ook een smalspoorlijn voor onderdelen vervoer aangelegd. Op het hoogtepunt van de bouw werd door 5.600 nederlandse gevangenen aan het vliegveld gewerkt. Eind 1943 kwam Startbahn I gereed; deze was 1.400 meter lang en 80 meter breed en werd aanvankelijk Nachtlandeplatz Steenwijk genoemd. Het veld werd veranderd in een goed uitgeruste fliegerhorst Havelte voor het gedurende langere tijd ondersteunen van alle soorten luchtoperaties.

Naarmate de werkzaamheden vorderden kwam het vliegveld vaker in beeld bij de geallieerde inlichtingendiensten en werd het een gelegenheidsdoelwit voor het afwerpen van bommen als bommenwerpers hun geplande missie elders niet konden uitvoeren.

In januari 1944 landden de eerste Duitse jachtvliegtuigen op het veld om bij te tanken en voor kleine reparaties.

In februari 1944 was het veld volledig in gebruik als flugplatz, uitwijk en noodandingsveld maar waren er nog geen permanente onderdelen gelegerd.

In april 1944 werd een arbeiderskamp per ongeluk onder vuur genomen door Amerikaanse jachtvliegtuigen.

In mei 1944 werd een Amerikaanse B-17 Flying Fortress boven Havelte door flak afgschoten. Het toestel kwam naast het dorp omlaag en explodeerde; er waren geen overlevenden.

In juni 1944 werd het veld gebruikt door de 7e staffel / NachtJagdGeschwader 1.

In juli 1944 verplaatste de Luftwaffe uit voorzorg 13 Messerschmitt Bf 110’s van de 2e gruppe/NJG 1 vanuit Eelde naar Havelte en werd het de geallieerden duidelijk dat de fliegerhorst Havelte volledig inzetbaar was.

Op 5 augustus 1944 vond in de regio een grote actie plaats. Terugkerende Liberators van de US 466th Bomb Group met hun escorte werden door 20 Messerschmitt Bf 109’s van de 3e gruppe/JG53 en de 2e gruppe/JG5 onderschept en aangevallen. Hierbij gingen volgens de Amerikaanse en Duitse berichtgeving 4 B-24 Liberator's, 2 P-38 Lightning's en 5 Bf 109’s verloren.

• B-24H "No Feathered Engines", in de lucht ontploft.
• B-24H "Lady Lightning", neergestort bij Nijetrijne.
• B-24H "True Love", in de lucht ontploft. Resten neergekomen in de Verlaatse polder ten zuiden van Zuidveen.
• B-24H "Ramblin’ Wreck I", neergestort in Gelderingen.
• P-38 J15 / 434th Fighter squadron, door Flak geraakt en neergestort bij Uffelte.

Volgens het Duitse rapport werden nog twee Lightnings in brand geschoten waarvan een bij Zuidwolde neergestort is.

• Bf 109 6e gruppe/JG 5 bij de landing op Havelte gecrasht.
• Bf 109 afgeschoten en neergestort in Nijensleek.
• Bf 109 afgeschoten bij Doldersum/Bosschoord
• Bf 109 afgeschoten en neergestort tussen Diever en Dwingeloo.
• Bf 109 gecrasht op het Oosteinde te Ruinerwold.
• Bf 109 afgeschoten en neergestort in Benderse bij Ruinen.

Eind augustus 1944 werd de MAST (Munition Ausgabe Stelle) Friesland operationeel; het munitiedepot voor het vliegveld op het landgoed de Eese 52°50'10"N 6° 7'17"E.

Gedurende de periode 26 aug 1944 - 11 sept 1944 werd de 4e gruppe/NJG 1 met Bf 110’s onder Oberleutnant F.Lau op Havelte gelegerd.

Gedurende de periode 1 sept 1944 – 17 september 1944 werd de 6e gruppe/NJG 1 met Bf 110’s onder Oberleutnant J.Hager op Havelte gelegerd.

In september 1944 werd de fliegerhorst Havelte zwaar getroffen. In de nacht van 4 op 5 sept vond een luchtaanval met 14 De Havilland Mosquito’s plaats; in de nacht van 16 op 17 sept gevolgd door een aanval met 10 Avro Lancaster's met brisantbommen. In totaal vielen in die periode 282 Britse toestellen de 4 vliegvelden Havelte, Leeuwarden, Hopsten en Salzbergen aan. Dit gebeurde ter ondersteuning van de operatie Market-Garden. De start- en landingsbaan van Havelte werd vernield maar was binnen een maand weer operationeel.

Op 12 oktober 1944 maakte een Messerschmitt Me 262 met Oberleutnant P.Bley van 1/Kommando Nowotny een noodlanding op Havelte.

In januari en februari 1945 werd het veld nog in noordelijke richting aangepast met een Rollfeld vanwaar ook Me 262 straaljagers konden worden ingezet (52°48'49"N 6°11'39"E).

Aanvang (3 – 4) maart 1945 werd Havelte opengesteld voor 15 Junkers Ju 88 van de 3e gruppe/NJG 4 als onderdeel van operatie Gisela, waarbij terugkerende Britse bommenwerpers op hun retourvlucht tot op de Noordzee werden achtervolgd. Duitse verliezen: 4 Ju 88’s vernietigd, 4 Ju 88’s beschadigd, 1 Ju 88 gecrasht op de rolbaan.

Op 23 maart 1945 werd Havelte aangevallen door 14 Hawker Typhoon's van RAF 197th en 266th Squadron en deze richtten er schade aan.

Op 24 maart 1945 bij operatie Varsity, bombardeerden B-17G’s van US 95th,100th en 390th Bomb Groups (Heavy) het veld met brisantbommen. De startbaan werd volledig verwoest en het westelijk deel van het vliegveld zwaar beschadigd. Het vliegveld werd hiermee voorgoed uitgeschakeld en de tijdelijk gelegerde Nachtschlachtgruppe 20 (NSGR.20) vliegend met Focke-Wulf Fw 190's trok zich daarop terug naar Eelde.

Op 2 april 1945 werd een Supermarine Spitfire IX van RAF 345th Squadron boven Havelte afgeschoten; de vlieger Flt R.M.F. Picot de Moras d’Aligny kwam om.

Tijdens operatie Amherst op 7 en 8 april 1945 verkenden ingezette Franse parachutisten het vliegveld en vonden geen aanleiding om aan te vallen.

Medio april 1945 werden diverse objecten, bunkers en gebouwen op het vliegveld en de Munitions Ausgabe STelle Friesland op landgoed de Eese door de terugtrekkende Duitsers opgeblazen.

Op 13 april 1945 werden de plaatsen Steenwijk en Havelte uiteindelijk door Canadese troepen bevrijd.

De laatste onontplofte bommen in het gebied werden pas in de jaren 1990 door de EOD verwijderd of tot springen gebracht.

• 
  Bomkrater bij Havelte
• 
  Kazemat in Havelte
• 
  Monument voor een omgekomen Franse piloot die het vliegveld aanviel

• Provincie Drenthe
• Ministerie van Defensie
• Fliegerhorst Havelte
• Museum Havelte