Tramlijn 3 (Antwerpen)

Bredabaan (Merksem) - Minister Delbekelaan - Burgemeester Gabriël Theunisbrug - premetrotak Noord (stations Sport, Schijnpoort, Handel, Elisabeth, Astrid) - premetrotak West (stations Opera, Meir, Groenplaats en Van Eeden) - Blancefloerlaan - Verbrandendijk - Dorp Oost - (park) - Dorp West - Beversebaan - Park & Ridezone Melsele Kruispunt. Het totale traject duurt ongeveer 40 minuten.

Tramlijn 3 is een van de oudste tramlijnen van Antwerpen. Op 9 oktober 1902 wordt de elektrische tractie tussen de Groenplaats (Westkant) en de Zuiderplaats ingesteld. De trams op het traject dragen een geel koersbord met daarop de aanduidingen Groenplaats – Museum - Zuidstatie. Een lijnnummer heeft de lijn dan nog niet. In 1903 wordt de lijn vanaf de Groenplaats naar de Middenstatie (het huidige Antwerpen Centraal Station) doorgetrokken en krijgt het nummer 3. In 1904 wordt de lijn via de Carnotstraat, de Kerkstraat en Pothoekstraat naar de Schijnpoort doorgetrokken. Een verlenging naar Merksem (Oude Bareel) over de Bredabaan wordt eind 1906 in gebruik genomen. Trams die na Schijnpoort verder rijden naar Merksem hebben een geel/wit koersbord.

In juli 1929 werd een keerlus op het Victor Roosensplein in Merksem en een gemeenschappelijk baanvak met de NMVB over de Bredabaan in gebruik genomen. Daarvoor was er sprake van twee gescheiden baanvakken en vanaf dat moment maken de NMVB-lijnen 61, 63 en 65 naar de Antwerpse voorsteden ook van dit nieuwe baanvak gebruik. In 1931 werd tussen de Schijnpoort en de Groenplaats een versterkingslijn 3bis in dienst genomen. Deze vervangt de opgeheven tramlijn 23. In 1936 werden de lijnen 3 en 4 tot één lijn Merksem – Centraal Station – Zuidstation - Hoboken (via de Nationalestraat en de Lambermontplaats) samengebracht omdat er op de Groenplaats te veel tramlijnen eindigen en de situatie onoverzichtelijk is.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt het trajectgedeelte naar Hoboken weer losgekoppeld (lijn 4 Groenplaats – Hoboken neemt het over), en wordt het Zuidstation eindpunt. Lijn 3bis heeft de Suikerrui, via de Groenplaats, als eindpunt. De eerste PCC-cars komen op 20 maart 1962 op lijn 3 in dienst en de eenmansbediening wordt – als laatste Antwerpse lijn – op 5 oktober 1970 ingevoerd. Enkele diensten worden echter nog enige tijd met conducteurs gereden. In 1965 wordt door de afbraak van het Zuidstation en de bouw van de Ring van Antwerpen tram 3 ingekort tot de Lambermontplaats. In 1972 rijdt lijn 3 voor het laatst over de De Keyserlei en de Meir en wordt de route vanaf de Carnotstraat via Gemeentestraat en Rooseveltplaats naar de ook door lijn 10 en 11 gebruikte binnenstadslus naar de Melkmarkt gevoerd. Dit is wegens de werken aan de ondergrondse tramlijn onder de Meir. Vanaf 31 maart 1972 ging tramlijn 3 tijdelijk langs de Melkmarkt rijden. Hiervoor werd de rijrichting in de Sint-Jacobsmarkt, Kipdorp, Wolstraat, Melkmarkt, Korte en Lange Nieuwstraat omgewisseld. Op het traject Groenplaats - Lambermontplaats wordt een pendeldienst met gratis overstap ingelegd. In 1975 wordt op de Bredabaan een vrije baan aangelegd, waarvan het de bedoeling was dat ook de NMVB-buslijnen er gebruik van zouden gaan maken. In 1978 wordt dit besluit echter herzien; de vrije baan is echter al in gebruik genomen. De pendeldienst Groenplaats - Lambermontplaats wordt 30 december 1978 toegevoegd aan tram 8.

In 1996 wordt na vele jaren bouwen de ondergrondse tram tussen het Centraal Station en het Sportpaleis door lijn 3 in gebruik genomen, waardoor de vertragingsgevoelige route door Kerk- en Pothoekstraat wordt opgeheven. Omdat er intussen ook een tramtunnel onder de Schelde naar de Linkeroever werd gebouwd, wordt de route Merksem – Linkeroever. Door de verlengingen naar de Park-and-ridezones van Melsele en Keizershoek (beide in 2002) werd deze lijn vanaf 2005 de meest gebruikte tramlijn van De Lijn.

In de nacht van 31 december 2013 op 1 januari 2014 reed tram 3 als proefproject heel de nacht lang om het half uur vanaf 0 (einde dagdienst) tot 5 uur 's morgens (begin dagdienst). Er werd beslist dit in de nacht van 31 december 2015 op 1 januari 2016 te herhalen. Ook in de nacht van 31 december 2016 op 1 januari 2017 werd dit herhaald en tevens werd deze nieuwjaarstram in de nacht van 31 december 2017 op 1 januari 2018 herhaald.[1]

Deze lijn stopte tussen 1 september 2016 en 7 december 2019 niet in station Opera, dat werd omgebouwd tot kruisstation.[2]

In 2015 vervoerde deze tramlijn 32.882.072 passagiers[3]

Tijdens de verhogingswerken aan de Burgemeester Gabriël Theunisbrug[4] zal over deze brug tussen Merksem en het Sportpaleis uitgezonderd enkele weekeinden tramverkeer mogelijk blijven. De bouw van de nieuwe brug start in april 2019 en zou in het voorjaar van 2021 afgerond moeten zijn.[5]

Verlengingen op de Linkeroever naar Beveren en herinvoering van de tram vanaf Merksem via de oude NMVB-routes naar Brasschaat en/of Kapellen werden al geopperd.

Voor deze lijn worden vooral korte Albatros en HermeLijntrams ingezet, al rijdt er ook nog af en toe een PCC-koppelstel op lijn 3 als versterkingsdienst na afloop van een evenement in het Sportpaleis. Lijn 3 is na lijn 15 en lijn 5 de derde lijn waarop De Lijn lange Albatrostrams inzet sinds 2 september 2018. De halte Zwijndrecht Dorp moest hiervoor aangepast worden, en de halte Vredespark werd afgeschaft. De Lijn zet ook gekoppelde HermeLijntrams in, waardoor een zeer lange tram ontstaat van 60 m lengte die 350 personen kan vervoeren.

De kenkleur op het koersbord van deze lijn is een zwart cijfer met het getal 3 op een gele achtergrond: 1.

Lagevloertram van het type HermeLijn op het eindpunt van lijn 3 Keizershoek