Oosterscheldekering

Deze waterkering is een afsluitbare stormvloedkering en bevat grote schuiven die bij zware storm, al dan niet in combinatie met een springvloed, gesloten kunnen worden, zodat het hoogwater niet de Oosterschelde binnen kan komen. Bij een verwachte waterstand van +3,00 m NAP worden de schuiven gesloten vanuit de bedieningskamer in het Ir. J.W. Topshuis op Neeltje Jans. Als hier niemand aanwezig is, zullen de schuiven bij +3 m NAP automatisch sluiten. Sinds de ingebruikname in 1986 zijn de schuiven 27 maal gesloten geweest (zie onder), afgezien van testsluitingen.

Hefschip Ostrea

Mattenlegger Cardium

Opening op 4 oktober 1986 met veel buitenlandse gasten.

Gedenkplaat van de opening

Schuiven Oosterscheldekering

Schuif van de Oosterscheldekering in open stand (2012)

Oosterscheldekering, het fietspad

N57 met links de Oosterscheldekering (2012)

Voor de afsluiting van de Oosterschelde is voor deze complexe oplossing gekozen teneinde het watermilieu in de Oosterschelde als zout zeewater te kunnen houden. Oorspronkelijk was het de bedoeling om de Oosterschelde volledig af te dammen. Eind jaren 1960 werd hiermee begonnen. Hiervoor werden enkele kunstmatige eilanden aangelegd, waaronder Roggenplaat (1969), Neeltje Jans (1970) en Noordland (1971). Eind 1973 was al vijf van de negen kilometer van de Oosterschelde afgedamd.

Begin jaren 70 van de twintigste eeuw ontstond echter een massaal protest vanuit de visserij, kwekers van schelpdieren, zeezeilers en later ook milieuorganisaties. De eerstgenoemde gebruikers verwachtten hun beroep te verliezen; zeezeilers zouden hun inwaarts gelegen thuishavens (Veere en Zierikzee) niet meer kunnen gebruiken. De milieuorganisaties vreesden dat de Oosterschelde bij afsluiting een dood water zou worden, en pleitten voor dijkverzwaring als oplossing voor de veiligheid. De PPR steunde hen en dreigde uit het kabinet-Den Uyl te treden.

De werkzaamheden werden hierop in juli 1974 tijdelijk stopgezet in afwachting van een definitief besluit. De regering benoemde een Commissie Klaasesz, die advies moest uitbrengen. Uiteindelijk werd in 1976 besloten om over de resterende vier kilometer lengte schuifdeuren aan te brengen. Deze deuren staan normaliter open, maar kunnen bij storm dicht. De instroom van zout water en de getijden in de Oosterschelde zijn daarmee behouden, maar wel aan banden gelegd. Dit laatste wordt nog onderstreept door de tekst die op de gedenksteen op Neeltje Jans is aangebracht: "Hier gaan over het tij: de maan, de wind en wij".

Voor de bouw van de waterkering-met-schuiven werd gebruikgemaakt van het al aangelegde kunstmatige eiland Neeltje Jans. Hier werden de enorme betonnen pijlers gemaakt, die vervolgens naar de juiste plaats werden gevaren met een speciaal daarvoor gebouwd hefschip, de 'Ostrea', Latijn voor oester. Onder deze pijlers waren matten aangebracht, die het verschuiven van het zand in de zeebodem moesten tegengaan. Voor het leggen van deze matten werd een ander schip gebouwd, de 'Cardium', Latijn voor kokkel. Voordat de pijlers en de drempels geplaatst werden, werd de zanderige bodem verdicht met een speciale techniek waarbij palen, die de grond in werden getrild (en vervolgens weer werden teruggetrokken), de ondergrond moesten verstevigen; het schip dat daarvoor werd gebouwd was de 'Mytilus', Latijn voor mossel.

Op 26 juni 1986 werd de laatste schuif geplaatst. De stormvloedkering werd op 4 oktober 1986 symbolisch gesloten door koningin Beatrix, met de woorden "De stormvloedkering is gesloten. De Deltawerken zijn voltooid. Zeeland is veilig". Echter, in 1997 vertelde zij opnieuw dat de Deltawerken voltooid waren, nu bij de ingebruikneming van de Maeslantkering bij Hoek van Holland. Prinses Juliana opende op 5 november 1987 de weg over de stormvloedkering. Door technische tegenvallers is de Oosterscheldekering veel duurder uitgevallen dan oorspronkelijk was begroot.

Voor de aandrijving van de schuiven is ten slotte gekozen voor hydraulische cilinders. Deze cilinders zijn niet enkel in staat om de schuiven op te trekken, maar ook om deze als dat nodig is naar beneden te drukken. Deze cilinders steken boven de pijlers uit; aan de hoogte van de cilinder kan men zien hoe diep de Oosterschelde ter plaatse is.

De pijlers zijn 30 tot 40 meter hoog en hebben een gewicht van maximaal 18.000 ton. Ze zijn gemaakt van beton, van binnen hol en na plaatsing gevuld met zand. De schuiven zijn circa 42 meter lang met een hoogte tussen de 6 en 12 meter. Het gewicht van de schuiven ligt tussen de 260 en 480 ton.

Rijkswaterstaat is de beheerder van de Oosterscheldekering en verantwoordelijk voor het onderhoud. Regelmatig worden de kwaliteit en de veiligheid van de constructie gecontroleerd. In 2013 spraken enkele ingenieurs die betrokken waren bij de zeekering zich echter bezorgd uit over de stabiliteit van de zeekering. De verankering in de Noord-Bevelandse oever zou in gevaar komen door erosie en het uitblijven van structurele bestortingen die dat tegen moeten gaan.[2]

De procedure is dat bij waterstanden boven de drie meter NAP de kering wordt gesloten (zie de tabel hieronder). Afgezien van een eventuele sluiting bij storm wordt de kering als test viermaal per jaar geheel gesloten, tweemaal (april en oktober) door middel van gesimuleerd hoogwater om de nood-sluit-automaat te testen en tweemaal handmatig (januari en juli). Behalve deze "grote" testen wordt elke veertien dagen een "kleine" test uitgevoerd, hierbij worden de schuiven slechts 1 meter bewogen.

In een van de openingen tussen de pijlers van de Oosterscheldekering wekken vijf turbines sinds het najaar 2015 elektriciteit op en daarmee is de dam een getijdencentrale geworden.[7] De turbines leveren genoeg elektriciteit voor ruim duizend huishoudens. De centrale krijgt subsidie van het ministerie van Economische Zaken.[7] De totale kosten van het project, ontwikkeling, plaatsing en uitbating, zijn geraamd op zo'n 11 miljoen euro.[7] Het Nederlandse bedrijf Tocardo heeft de turbines ontwikkeld en geplaatst en heeft het beheer over installatie.[7] Op 25 september 2015 werden de turbines in een installatie tijdvenster van krap 2 uur geplaatst.[8]

• De Italiaanse dance-groep Paps'N'Skar heeft in 1999 de Oosterscheldekering en het Waterpaviljoen in Deltapark Neeltje Jans (toen nog in aanbouw) gebruikt als decor voor hun videoclip van de single "You Want My Love".[9]
• De 2e etappe van de Tour de France op 5 juli 2015 voerde gedeeltelijk over de Oosterscheldekering en eindigde op Neeltje Jans.[10]
• Bij storm (windkracht 7 of hoger) vindt op de kering het NK Tegenwindfietsen plaats. Deelnemers aan dit kampioenschap dienen dan zo snel mogelijk op fietsen met terugtraprem en zonder versnellingen tegen de wind in over de kering te fietsen. Dit kampioenschap wordt als er storm op komst is drie dagen van tevoren aangekondigd.

Antwerpen België Hollandsche IJsselkering Bathse spuisluis Brouwersdam Grevelingendam Haringvlietdam Haringvlietbrug Hartelkering Haringvliet Hellegatsdam Maeslantkering Markiezaatskade Nederland Noordzee Oosterschelde Oosterscheldekering Oesterdam Philipsdam Rotterdam Schelde_Rijnkanaal Veerse Gatdam Volkerakdam Westerschelde Zandkreekdam Zeelandbrug zeewater zoetwater

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
  Getijdeninstallatie

• Actuele informatie - Rijkswaterstaat
• Actuele werkzaamheden N57 - Rijkswaterstaat
• Deltawerken online over de Oosterscheldekering.
• Virtuele tour in en op de Oosterscheldekering.
• Deltapark Neeltje Jans
• Bosch Rexroth Nederland

Zie de categorie Oosterscheldekering van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.