Maeslantkering

In de oorspronkelijke Deltaplannen was geen afsluiting opgenomen van de Westerschelde en de Nieuwe Waterweg, dit om de havens van Antwerpen en Rotterdam toegankelijk te houden. In plaats daarvan zouden dijken worden aangelegd. Halverwege de jaren 1980 bleek echter dat de geplande dijken langs de Nieuwe Waterweg niet hoog genoeg waren om het dichtbevolkte gebied van Zuid-Holland Zuid te beschermen. Het aanleggen van de (verhoogde) dijken zou een bijzonder kostbare zaak worden. Niet alleen vanwege de kosten van de aanleg zelf maar vooral vanwege het feit dat grote strekkingen van de te verzwaren dijken in stedelijke gebieden liggen. Voor de verzwaringswerken zou een strook vrijgemaakt moeten worden ten koste van bestaande bebouwing en infrastructuur.

Daarom werd gezocht naar een alternatief, een beweegbare kering. In de Theems was al eerder een beweegbare kering gebouwd, maar de kering in de Nieuwe Waterweg moest een veel grotere opening hebben. In 1987 werd het besluit genomen een beweegbare kering aan te leggen.

De kering bestaat uit twee enorme deuren. De deuren zijn eigenlijk twee drijvende pontons die leeg naar hun plaats kunnen worden gebracht. Hier aangekomen laat men de deuren vol water lopen, zodat massieve barrières ontstaan. Als de kering weer open moet gaan, worden de deuren leeggepompt en worden ze naar buiten bewogen. Hier varen de deuren aan beide zijden weer in een soort droogdok met deur. De deur gaat dicht en het droogdok wordt leeggepompt. Zo worden de deuren dus droog bewaard, dit om corrosietechnische redenen.

Een computersysteem, Beslis en Ondersteunend Systeem (BOS) genaamd, beslist automatisch of de kering bij dreigend hoogwater gesloten moet worden. Dit gebeurt als de waterstand in Rotterdam boven de 3 meter NAP of in Dordrecht 2,90 meter boven NAP dreigt te komen. Bijzonder is dat dit computersysteem de kering volledig zelfstandig sluit, ook wanneer er geen personeel aanwezig is. Naast de Maeslantkering bestuurt het BOS ook de Hartelkering. Omdat de keringen automatisch sluiten, zonder tussenkomst van mensen, worden hoge eisen aan het BOS gesteld. Dit is dubbel redundant uitgevoerd om uitvallen zo veel mogelijk te voorkomen. In het geval dat de computer volledig dienst weigert kan het bedieningspersoneel alsnog de beslissing nemen om de kering te sluiten. De deuren (cirkelsegmenten van 22 meter hoog en 210 meter groot, die op het water drijven omdat ze hol zijn van binnen), draaien vervolgens naar elkaar toe. Op het moment dat ze elkaar (bijna) raken, stromen ze vol met water zodat ze afzinken naar de bodem en de Nieuwe Waterweg vrijwel volledig wordt afgesloten. Om te voorkomen dat de deuren beschadigen blijft er een kleine opening (ca. 80 cm) tussen de deuren, maar hier kan slechts weinig water doorheen stromen.

De scharnierpunten van de twee deuren vormden voor de bouw een grote technologische stap: ze moesten niet alleen toestaan om de deuren open en dicht te draaien, maar moesten ook in staat zijn om de deuren omhoog en omlaag te laten gaan. Uiteindelijk zijn hiervoor de grootste kogelgewrichten ter wereld gemaakt; de kogels hebben een diameter van 10 meter. De kogelgewrichten zijn gemaakt door Škoda Holding. Dit was de enige fabrikant die ze met de gewenste nauwkeurigheid kon fabriceren.

De horizontale verplaatsing van de deuren wordt bekrachtigd door redundante 6-cilinder-oliedrukmotoren per deur, waarbij vier motoren voldoende zijn. Voor deze techniek is gekozen omdat ze zeer betrouwbaar is, en bovendien een constante kracht kan leveren onafhankelijk van de snelheid. De motoren draaien via tandraderen een tandradbaan aan de bovenzijde van de deur opzij. De motoren zelf zijn verticaal vrij opgehangen zodat ze bij elke waterstand kunnen werken.

De bouw van de Maeslantkering begon in 1991. Op 10 mei 1997 werd de waterkering door koningin Beatrix officieel in gebruik gesteld. Op deze dag werd de kering om 16.30 uur voor het eerst gesloten.

De kosten van het project bedroegen ongeveer 1 miljard gulden, ofwel 450 miljoen euro.

De faalkans bij sluiting van de kering is volgens officiële cijfers 1:100, er zijn echter publicaties die uitgaan van een grotere faalkans.[1]

Op 3 maart 2006 meldde het Algemeen Dagblad op basis van een vertrouwelijk rapport dat de kering veel minder veilig is dan werd gedacht. De kering had volgens dat artikel slechts een betrouwbaarheid van 1 weigering op 50 sluitingen. Enkele weken eerder had het televisieprogramma TweeVandaag reeds gemeld dat de kering een nog hogere faalkans heeft. De Tweede Kamer vroeg het kabinet om uitleg, op initiatief van GroenLinks.

Naar aanleiding van de geconstateerde problemen is in de jaren erna een reeks van maatregelen bepaald, die moeten leiden tot het bereiken van het vereiste veiligheidsniveau van de kering. De maatregelen, die onder meer betrekking hebben op het onderhoud van de kering, zijn structureel en met succes doorgevoerd.

Proefsluiting 2005

Kering gesloten

Als de Maeslantkering gesloten wordt, zal Rotterdam beschermd worden tegen een hoge waterstand. Echter, een sluiting heeft ook tot gevolg dat een van de drukste waterwegen van Nederland volledig wordt afgesloten voor scheepvaart. Het spreekt vanzelf dat een sluiting niet zomaar kan plaatsvinden, maar dat er een scala van procedures aan voorafgaat.

Het BOS berekent constant het verwachte waterniveau in de Nieuwe Waterweg. Wordt er een waterstand voorspeld van meer dan 2,60 meter boven NAP in Rotterdam, dan gaat het systeem automatisch over tot de voorbereidende werkzaamheden voor een sluiting. Dit hoeft niet te betekenen dat de Maeslantkering werkelijk sluit. Deze moet gesloten zijn wanneer het peil van 3,00 NAP is bereikt.

Het systeem blijft het waterniveau berekenen en als er geen veranderingen in positieve zin plaatsvinden, dan wordt uiterlijk 6 uur voor de daadwerkelijke sluiting het Haven Coördinatie Centrum gewaarschuwd. Zij bereiden zich voor om aan schepen het bericht af te geven dat het zeer waarschijnlijk is dat binnen een bepaalde tijd de waterweg wordt afgesloten. Vier uur voor sluiting wordt dit bericht daadwerkelijk aan de schepen gemeld.

Twee uur van tevoren wordt al het scheepvaartverkeer gestremd, om te zorgen dat de waterweg volledig vrij is om de deuren te laten afzinken.

Een half uur voor sluiting wordt het waterniveau in de dokken waarin de deuren liggen, op gelijk niveau gebracht met het waterniveau in de Nieuwe Waterweg. De daadwerkelijke duur van het volstromen van de dokken is 6,5 minuten. In het stormseizoen zijn de dokken zelfs constant gevuld.

Wanneer de sluitingsprocedure in werking treedt, worden de deuren uit de dokken de Nieuwe Waterweg in gevaren, totdat ze boven de plaats van afzinken liggen. Dit kost een half uur. Direct daarna worden de deuren afgezonken, wat 2 uur duurt.

Dat dit afzinken zo lang duurt komt doordat de deuren gecontroleerd moeten zinken. Tijdens het zakken ontstaat er namelijk een stroomversnelling onder de deuren. Deze waterstroming wordt gebruikt om de zogenoemde drempel waarop de deuren uiteindelijk moeten rusten, schoon te spoelen, zodat de deuren niet vast komen te zitten in de sedimentlaag op de drempel.

Aan de noordzijde van de Maeslantkering (bereikbaar vanaf de Maasdijk tussen Hoek van Holland en Maassluis) is het Keringhuis, Publiekscentrum Water gevestigd, een bezoekerscentrum op het adres Maeslantkeringweg 139. In het bezoekerscentrum is allerlei informatie te vinden over de Maeslantkering en over waterbeheer in Zuid-Holland. Ook kan tijdens een rondleiding de kering van dichtbij worden bekeken.

Voor Sint-Petersburg in de Sint-Petersburgdam is een vergelijkbare kering gemaakt om het grote toegangskanaal voor de scheepvaart af te kunnen sluiten.

• Keringshuis Publiekscentrum Water in Zuid-Holland
• Maeslantkering, deltawerken.com
• Maeslantkering Functioneringssluiting, 2013 (video)

Zie de categorie Maeslantkering van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.