INEOS (België)

De installaties in Doel voor de productie van fenol werden gebouwd in 1992, en in 2001 overgenomen door INEOS.[6] In januari 2020 brak in de fabriek een langdurig sociaal conflict uit, dat op 24 februari werd beëindigd.[7]

In de vestigingen van INOVYN te Lillo wordt chloor, natronloog, kaliumhydroxide en waterstof geproduceerd voor gebruik door INOVYN, en polyetheen en polymeren voor gebruik door INEOS Olefins & Polymers.[8]

In juli 2018 kondigde de Britse chemiereus aan “ergens aan de kust in Noordwest-Europa” twee fabrieken te willen bouwen om Amerikaans schaliegas om te zetten in grondstoffen voor de plasticindustrie. Daarvoor kwamen de havens van Antwerpen en Rotterdam in aanmerking. Grondstoffen voor plastics werden tot nu toe vooral gewonnen via het kraken van nafta, een aardolieproduct. Maar door het hoge ethaangehalte van het Amerikaans schaliegas kreeg de plasticindustrie nu een goedkope grondstof aangeboden, waardoor een ethaankraker rendabel kon worden.[9]

Op 15 januari 2019 maakte INEOS bekend dat het voor Antwerpen koos, en er voor € 3 miljard twee nieuwe installaties ging bouwen in de haven.[10][11][12] Het betreft een ethaangaskraker, die ethaangas omzet in ethyleen, een chemische basisgrondstof, en een fabriek voor propaandehydrogenatie (PDH).[13] In deze laatste fabriek wordt propaangas omgezet in propyleen voor de plasticindustrie.

De Antwerpse gaskraker zou de eerste zijn die in 20 jaar in Europa gebouwd gaat worden.[13] De twee fabrieken moeten tegen 2024 operationeel zijn, en werk verschaffen voor zo'n 400 voltijdse arbeidskrachten.[13] Het project werd op 11 februari 2020 door de Vlaamse overheid gelauwerd met de Exceptional Investment Trophy.[14]

Volgens milieugroepen zou de keuze van Ineos voor Antwerpen mede ingegeven zijn door de strengere klimaateisen die Nederland stelt (49% reductie van CO2-uitstoot in 2030). Ook het Oostenrijkse Borealis zou om die reden voor 1 miljard euro willen investeren in Antwerpen en niet in de Rotterdamse Botlek.[15][16] Een andere factor zijn de mogelijk gunstige voorwaarden die INEOS heeft verkregen in onderhandelingen met het Antwerpse Havenbedrijf en Flanders Investment and Trade. Een verzoek tot openbaarmaking van de betrokken documenten, in 2019 ingediend door Rob Buurman, werd door de onderhandelaars afgewezen, maar door de beroepsinstantie openbaarheid van bestuur deels ontvankelijk verklaard. De onderhandelaars kunnen zich hiertegen echter nog verzetten.[17][18]

Het is echter nog niet zeker of het project finaal doorgaat. Antwerps milieuschepen Tom Meeuws zegt immers “ambitieuze milieuvoorwaarden” te willen onderhandelen,[19] en wijst erop dat Ineos voor het project sowieso nog een milieueffectrapport (MER) moet opmaken en een omgevingsvergunning verkrijgen, waarbij Stad Antwerpen mogelijk bijkomende voorwaarden oplegt. Ook de economische leefbaarheid staat ter discussie. Volgens CEO Jim Ratcliffe is de afzet van de ethaankraker verzekerd, aangezien de producten intern in het concern worden verwerkt.[20] Maar klimaateconomen twijfelen, niet alleen aan de rendabiliteit van schaliegas,[21] maar ook omdat de afzet van plastics in de toekomst kan krimpen, en de CO2-uitstoot van het bedrijf niet spoort met de ambitie van de Antwerpse haven om tegen 2050 klimaatneutraal te worden.[22][9] INEOS countert het CO2-bezwaar met de melding dat Project ONE klaar zal zijn voor CO2-opvang “wanneer een doorbraak in deze technologie wordt bereikt”,[12] maar ook daarover zijn twijfels gerezen.

Tegen de vestiging zijn ook bezwaren geuit door milieu- en natuurverenigingen, los van de hoge CO2-uitstoot van de installaties. Bijna 50 hectare aan bos en waardevol natuurgebied moet immers wijken. Wettelijk zou die ontbossing kunnen gecompenseerd worden door nieuw groen elders,[23] maar toen bleek dat de lokale afdeling van Natuurpunt een natuurwaarde-inventaris maakte van het terrein dat Ineos wil kappen, en daarbij een gift van 180.000 euro zou krijgen van Ineos, oogstte de vereniging veel kritiek.[24] Ook vanwege burgerverenigingen StRaten-generaal en Antwerpen Schalievrij liepen bezwaarschriften binnen, en werden acties op het getouw gezet.[24]

Deze fabriek is gelegen op de site van BASF Antwerpen te Zandvliet, en werd al in 1964 opgericht. De productie omvat polystyreen, ethylbenzeen en styreen.[25]

In Zwijndrecht ligt een oxide-installatie, met sedert 2013 een diepzeeterminal voor de aanvoer van ethyleen, die nadien wordt overgeladen via de ARG-ethyleenleiding, die Antwerpen verbindt met Keulen en het Ruhrgebied.[26]