Elahuizen
Elahuizen (Fries: Ealahuzen) is een dorp in de gemeente De Friese Meren, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||
| |||
  | |||
 | |||
| Situering | |||
| Provincie |  | ||
| Gemeente |  | ||
| Coördinaten | 52° 55′ NB, 5° 32′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (BAG, 2019) | 345[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 8581 | ||
| Netnummer | 0514 | ||
| Woonplaatscode | 1675 | ||
| |||
Het ligt ten oostnoordoosten van Balk en ten noorden van Oudega, aan de oostkant van het meer de Fluessen. In 2019 telde het dorp 345 inwoners. Onder het dorp valt ook de buurtschap Trophorne.
Geschiedenis
Van oorsprong was Elahuizen twee verschillende dorpen; Nijega en Elahuizen. Elahuizen was noordelijk gelegen van Nijega. In 1412 werd de plaats vermeld als Elahuysen, in 1487 als toe Eylahuysen, in 1492 als Elehuusen, in 1505 Elahuysum en in 1579 als Elahusen De plaatsnaam verwijst naar een nederzetting van persoon Ele, of van de afstammelingen daarvan.
Nijega is als satellietnederzetting ontstaan van Oudega. De naam verwijst dus ook naar het feit dat het een nieuwe (nije) dorp (ga) was. In 1505 werd de plaats vermeld als Nyeghae. Rond 1700 werd het gespeld als Nyega. Beide dorpen, Nijega en Elahuizen hadden een eigen kerk. De kerk van Elahuizen moest op het eind van de 18e eeuw worden afgebroken. Dit kwam doordat het water van de Fleussen oprukte. Elahuizen was een lintdorp langs dit water.
Rond 1700 werd het dorp voor het eerst serieus overspoeld door het water. Een groot deel van het dorp werd vernield en ging verloren. Het werd deels weer opgebouwd, zei dat een deel van land van het dorp onder het water was komen te liggen van het meer. De kerk moet dermate beschadigd zijn geweest dat de kerk niet werd gerestaureerd of herbouwd maar uiteindelijk wat later werd afgebroken. Zo bleef van de kerk alleen het kerkhof over waarop een klokkenstoel stond.
Deze klokkenstoel moest een eeuw later ook worden afgebroken. In 1825 was er een tweede grote watervloed waardoor opnieuw een groot deel van het al kleinere dorp vernield of verloren ging aan het water. De plek van het kerkhof wordt nog wel als 't Oud Kerkhof geduid en ligt bij de bocht in de weg die naar de buurtschap Trophorne leidt. De nieuwe herbouw was op een kleinere schaal en zo niet zo groot geworden als het dorp was. Zo werd Elahuizen steeds meer gezien als een buurtschap of gehucht van Nijega. Dat werd versterk nadat er een zuivelfabriek werd gebouwd op de grens van de twee plaatsen.
Na de sluiting van de fabriek in de tweede helft van de twintigste eeuw werd de plek herontwikkeld, tot wat later een jachthaven werd. Nijega werd een tijdlang aangeduid als Nijega (H.O.N.), ter onderscheiding van twee andere Nijega's in de provincie Friesland; Nijega in de gemeente Smallingerland en Ouwster-Nijega. De afkorting H.O.N. stond voor de naam van de gemeente waar Nijega destijds in lag, de gemeente Hemelumer Oldephaert en Noordwolde. In 1956 werd dit H.O. omdat Noordwolde van de gemeentenaam viel.
De dorpsraad van Nijega stelde in 1967 voor om de plaatsnaam te veranderen naar Elahuizen[2] en dit voorstel werd overgenomen door de gemeente. Zo werden de twee plaatsen definitief één.
Van 1984 tot 1 januari 2014 behoorde Elahuizen tot de gemeente Gaasterland-Sloten, waarna het onderdeel is geworden van de gemeente De Friese Meren.
Kerk
De moderne kerk van Elahuizen staat in wat van oorsprong de dorpskern was van Nijega. De kerk van Elahuizen dateert uit 1865 en staat aan zuidrand van de dorpskern aan de Nijegaastervaart. De oorspronkelijk kerk van Nijega was in 1857 afgebroken en vervangen door een nieuwe kerk maar die brandde in 1864 af waarna er opnieuw een kerk werd gebouwd.
Sport
Elahuizen heeft samen met de naburige dorpen Oudega en Kolderwolde een gezamenlijke voetbalvereniging, SV de Wâlde. Deze is gevestigd in Oudega.
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Elahuizen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |