Broek (Friesland)
Broek (Fries: De Broek) is een dorp in de gemeente De Friese Meren, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten zuidoosten van Sneek en iets ten westnoordwesten van Joure. In 2019 telde het dorp 215 inwoners.
Plaats in Nederland  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  | ||
| Gemeente |  | ||
| Coördinaten | 52° 59′ NB, 5° 47′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (BAG, 2019) | 215[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 2486 | ||
Detailkaart | |||
 | |||
| Locatie in de voormalige gemeente Scharsterland | |||
Foto's | |||
 | |||
| Broek vanuit de lucht, met middenlinks aan de Scheensloot de klokkenstoel van Broek-Noord | |||
| |||
Broek is van oorsprong een echt vaartdorp. Dit is aan de vorm van de plaats nog anno 2018 duidelijk te zien. In de atlas van Schotanus uit 1718 is er geen enkele wegverbinding te vinden op de grietenijkaart van Doniawerstal. Het dorp is ontstaan langs de Scheensloot waaraan het geheel was gelegen Het wordt ook nog doorsneden door de Zijlroede. Deze splitst het dorp op in Broek-Noord en Broek-Zuid.
Broek-Zuid is dunner bewoond dan Broek-Noord. De twee gedeelten hebben geen directe verbinding over land; de route over de weg van het ene naar het andere deel voert via Joure. Onder het dorp valt ook de Polder De Bloksloot (of Blokslootpolder) dat westelijk gelegen is van het eigenlijke dorp.
Geschiedenis
Broek is waarschijnlijk door mensen uit de omgeving van Sneek rond het jaar 1250 gesticht. De plaats werd in 1482 als Broech vermeld, in 1505 als Broeck en in 1718 als Broek. De plaatsnaam verwijst meer dan waarschijnlijk naar een drassig of moerrassig land waarin of bij is ontstaan.
De eerste bewoners vestigde langs de Scheensloot, wat toen een kleine veenstroom. Deze is later deels uitgediept tot een vaart, de Noordbroekstervaart. Het dorp ontwikkelde zich daarna aan beide kanten van het kanaal. De meeste bewoning in Broek-Noord lag en ligt wel aan de oostelijke kant van het kanaal en Broek-Zuid ligt de bewoning aan de westkant van de oude veenstroom. Het dorp ligt niet een rechte lijn maar is wel langgerekt.
Broek kent weinig nieuwbouw in de stijl van na de Tweede Wereldoorlog. Het dorp, met name Broek-Zuid verzette zich halverwege de jaren negentig tegen uitbreidingsplannen van Joure. De slogan die daarbij werd gebruikt, luidde; Wij gaan over de rooie als Joure met Broek gaat klooien. Als gevolg van de protesten werd de uitbreiding niet uitgevoerd. In 2014 werd besloten dat de wijk er alsnog moet gaan komen.
Het aantal woningen is daarbij drastisch teruggeschroefd, anno 2018 staan er 86 woningkavels gepland in plaats van de oorspronkelijk geplande 800 woningen bij het allereerste voorstel. Daarmee is de geplande wijk veel ruimer opgezet en wordt het een luxe woonwijk genoemd. De geplande wijk draagt de naam Broek Zuid en is gepland aan bij de kanten van de Omkromte, aan de oostkant van Broek-Zuid. Het plan anno 2018 was dat de wijk bouwrijp zal zijn halfweg 2019.
Tot 1 januari 2014 behoorde Broek tot de gemeente Skarsterlân.
Molen
Aan de noordzijde van het dorp staat aan de Scheensloot een Amerikaanse windmotor van het zeldzame type Van der Laan, die oorspronkelijk uit 1915 dateert.
Kerk en klokkenstoel
De PKN-kerk van Broek stamt uit 1913 en is een bakstenen zaalkerk uit 1913. Het werd op de plek gebouwd waar eerder al een kerk stond. De gevelsteen van de 1913-kerk uit 1694 is meer dan waarschijnlijk afkomstig van die vorige kerk.
Bij deze kerk in Broek-Noord staat aan de vaart ook een klokkenstoel.
Geboren in Broek
- Jelle Broers Hylckama (1545-1618), politicus
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Broek, Friesland van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |