Boekenweekgeschenk
Het boekenweekgeschenk is een jaarlijkse uitgave in het kader van de Nederlandstalige Boekenweek. Het wordt tijdens die week door boekhandelaars in Nederland gratis aangeboden aan klanten die tijdens die week voor een zeker bedrag boeken komen aanschaffen. Het heeft een vaste lengte van 29.000 woorden of 96 pagina's. Sinds 2014 zijn de Boekenweek en het daarbij behorende Boekenweekgeschenk uitgebreid naar Vlaanderen. Sinds dat jaar wordt het boekenweekgeschenk ook door Vlaamse boekhandels gratis aangeboden aan klanten die tijdens deze week een bedrag van 15 euro besteden aan boeken.
Het boekenweekgeschenk is een novelle, essay of roman dat ieder jaar door een andere schrijver speciaal voor de Boekenweek wordt geschreven. Daarbij hoeft de auteur niet per se rekening te houden met het thema. De auteur is hoofdgast tijdens het Boekenbal ter opening van deze, Nederlandstalige, Boekenweek. Als eigen geschenk hebben de openbare bibliotheken een aantal malen een boekje uitgegeven met een korte inleiding op de boekenweekgeschenkauteur en diens werk.[1] In 2018 wordt het boekenweekgeschenk omdat Leeuwarden dat jaar Culturele Hoofdstad van Europa is, ook in het Fries uitgegeven onder de titel Sa’t it lân derhinne leit.
Daarnaast wordt er ieder jaar een boekenweekessay uitgebracht dat dieper ingaat op het thema van de Boekenweek van dat jaar, en dat voor een klein bedrag verkrijgbaar is.
Geschiedenis
Tijdens de Boekendag in 1930 werd het boekje De uitgever en zijn bedrijf uitgegeven, ter ere van het 50-jarige jubileum van Nederlandsche Uitgeversbond. Dat boekje was nog geen boekenweek-'geschenk' zoals we dat nu kennen. Twee jaar later, in 1932, werd de eerste Boekenweek georganiseerd met nu voor het eerst een geschenk met de toepasselijke naam Geschenk. Deze traditie werd vrijwel elke volgende Boekenweek herhaald.[2] Het boekenweek wordt uitgegeven door de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB); bij toerbeurt nemen verschillende uitgeverijen de eigenlijke productie voor hun rekening.
In de jaren veertig, vijftig en zestig verscheen het boekenweekgeschenk vaak anoniem, gekoppeld aan een tweetal prijsvragen. Eerst was er een wedstrijd waarbij schrijvers een ongepubliceerd werk konden inzenden, waaruit een jury het werk koos dat als boekenweekboek werd uitgegeven. Vervolgens kon het publiek raden wie de auteur was en daarmee prijzen winnen.[2][3]
Sinds 2001 reis je op de laatste zondag van de Boekenweek op vertoon van het boekenweekgeschenk de hele dag gratis met Nederlandse treinen (inclusief naar het Duitse Leer vanuit Groningen). Dit kan zowel met de papieren versie als met het e-boek. Sinds 2015 wordt het boekenweekgeschenk voor dit doel van een speciale vierkante barcode voorzien, zodat een reiziger op deze dag met het boekenweekgeschenk kan in- en uitchecken bij gesloten NS-poortjes. Deze code dient aan de conducteur te worden getoond bij controle, zodat hij deze kan scannen als bewijs dat er gratis gereisd wordt met het Boekenweekgeschenk. In 2014 liep deze actie ook in België.
Geschenken
| Jaar | Auteur | Titel | Genre | Thema en bijzonderheden |
|---|---|---|---|---|
| 2020 | Annejet van der Zijl[4] | Leon en Juliette | novelle | Rebellen en dwarsdenkers |
| 2019 | Jan Siebelink | Jas van belofte | novelle | De moeder de vrouw |
| 2018 | Griet Op de Beeck | Gezien de feiten | novelle | Natuur |
| 2017 | Herman Koch | Makkelijk leven | novelle | Verboden Vruchten |
| 2016 | Esther Gerritsen | Broer | novelle | Duitsland - Was Ich noch zu sagen hätte |
| 2015 | Dimitri Verhulst | De zomer hou je ook niet tegen | novelle | Waanzin - Te gek voor woorden |
| 2014 | Tommy Wieringa | Een mooie jonge vrouw | novelle | Ondertussen ergens anders - Reizen |
| 2013 | Kees van Kooten | De verrekijker | novelle | Gouden tijden, zwarte bladzijden |
| 2012 | Tom Lanoye | Heldere hemel | novelle | Vriendschap en andere ongemakken |
| 2011 | Kader Abdolah | De kraai | Curriculum Vitae – Geschreven portretten | |
| 2010 | Joost Zwagerman | Duel | novelle | Jong zijn: het kind, de jeugd, de jongere |
| 2009 | Tim Krabbé | Een tafel vol vlinders | novelle | Tjielp Tjielp - De literaire zoo |
| 2008 | J. Bernlef | De pianoman | novelle | Van oude menschen... - De derde leeftijd en de letteren |
| 2007 | Geert Mak | De brug[5] | reisverslag | Lof der Zotheid - Scherts, satire en ironie |
| 2006 | Arthur Japin | De grote wereld | novelle | BOEM! Paukeslag - Schrijvers en muziek |
| 2005 | Jan Wolkers | Zomerhitte | novelle | Spiegel der Lage Landen - Onze geschiedenis |
| 2004 | Thomas Rosenboom | Spitzen | novelle | Frankrijk |
| 2003 | Ronald Giphart | Gala | novelle | Styx - Leven en dood in de letteren |
| 2002 | Anna Enquist | De ijsdragers | novelle | Hebban olla vogala nestas - Verhalen & gedichten over de liefde |
| 2001 | Salman Rushdie | Woede | novelle | Het land van herkomst - Schrijven tussen twee culturen |
| 2000 | Harry Mulisch | Het theater, de brief en de waarheid | novelle | Lectori Salutem - Verhalen uit de klassieke oudheid |
| 1999 | Connie Palmen | De erfenis | novelle | Familie-album - Ouders en kinderen in de literatuur |
| 1998 | Arnon Grunberg | De heilige Antonio | novelle | Panorama Nederland - Stad en land in proza en poëzie |
| 1997 | Renate Dorrestein | Want dit is mijn lichaam | novelle | Mijn God - Religie en religieus gevoel in de letteren |
| 1996 | Adriaan van Dis | Palmwijn | novelle | Eeuwig El Dorado - Latijns-Amerika en het Caribisch gebied |
| 1995 | Leon de Winter | Serenade | novelle | De vijftigste mei - De Tweede Wereldoorlog in de literatuur |
| 1994 | Hella S. Haasse | Transit | novelle | Poëzie Centraal |
| 1993 | Willem Frederik Hermans | In de mist van het schimmenrijk | novelle | Het leven geschreven - Dagboeken, brieven en biografieën |
| 1992 | A.F.Th. van der Heijden | Weerborstels | novelle | 't Prachtig rijk van Insulinde - Nederlands Indië |
| 1991 | Cees Nooteboom | Het volgende verhaal | reisverhaal | Schrijvers op reis |
| 1990 | F. Springer | Sterremeer | novelle | Van boeken krijg je nooit genoeg |
| 1989 | Hugo Claus | De zwaardvis | novelle | Boek en film |
| 1988 | Maarten Biesheuvel | Een overtollig mens | verhalenbundel | Nederland - Vlaanderen |
| 1987 | Tessa de Loo | Het rookoffer | novelle | Amsterdam, culturele hoofdstad van Europa |
| 1986 | Marga Minco | De glazen brug | novelle | Van boeken krijg je nooit genoeg |
| 1985 | Remco Campert | Somberman's actie[6] | novelle | De Gouden (50e) Boekenweek |
| 1984 | Maarten 't Hart | De ortolaan | novelle | Wie leest, beleeft meer |
| 1983 | Wim Kan | Soms denk ik wel eens bij mijzelf... | verzamelbundel | Vrije tijd? Een boek werkt! |
| 1982 | Marten Toonder | De Andere Wereld | stripverhaal | Boeken blijven |
| 1981 | Henri Knap | De ronde van '43 | novelle | Ieder zijn eigen boek |
| 1981 | Gerard Reve | De vierde man | novelle | Afgewezen vanwege "controversiële passages" |
| 1980 | Janwillem van de Wetering | De verdachte Verheugt | detective | Bezig met boeken |
| 1979 | Simon Carmiggelt & Peter van Straaten | Mooi kado | verhalenbundel | Boeken aan banden |
| 1978 | Marnix Gijsen | Overkomst dringend gewenst | verhalenbundel | Boek en communicatie |
| 1977 | Mies Bouhuys, Herman van Run en Nico Scheepmaker | Even geduld AUB | Boek en televisie | |
| 1976 | Hermine Heijermans (samensteller) | Snikken en smartlapjes | gedichten | Boek en muziek |
| 1975 | Cees Buddingh' | Bericht aan de reizigers | novelle | Reizen en lezen |
| 1974 | Louis Couperus (samensteller Karel Reijnders) | Als ik, bijvoorbeeld de geest van mijn moeder op den rand van mijn bed... | bloemlezing | Couperus |
| 1973 | Bertus Aafjes | Een lampion voor een blinde | novelle | Literatuur en jazz |
| 1972 | Peter van Lindonk | Poësie | gedichten | Poëzie |
| 1971 | D.H. Couvée | Protest per prent | cartoonsnovelle | Protest |
| 1970 | Jan Gerhard Toonder | Kasteel in Ierland | novelle | |
| 1969 | Hubert Lampo | De goden moeten hun getal hebben | novelle | |
| 1968 | Max Dendermonde | Kom eens om een keizer | novelle | |
| 1967 | Jan de Hartog | Herinneringen van een bramzijgertje | novelle | Nog nooit werd er zoveel gelezen |
| 1966 | Theun de Vries | Het zwaard, de zee en het valse hart | novelle | Lezen is fijn |
| 1965 | Harry Paape | De Geuzen | novelle | |
| 1964 | Robert van Gulik | Vier vingers | detective | |
| 1963 | Jacques Presser | Europa in een boek | non-fictie | Europa en het boek |
| 1962 | Anton Koolhaas | Een schot in de lucht | Het Nederlandse en Vlaamse boek | |
| 1961 | Agaath van Ree | De onbekende uren | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1960 | Elisabeth Keesing | De zalenman | novelle | 25e Boekenweek, Novelleprijsvraag CPNB |
| 1959 | Hella S. Haasse | Dat weet ik zelf niet | essay | |
| 1958 | August Defresne | Het gehucht | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1957 | Jacques Presser | De nacht der Girondijnen | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1956 | P.H. Ritter jr. | Ontmoetingen met schrijvers | portretten | |
| 1955 | Clare Lennart | Op schrijversvoeten door Nederland | ||
| 1954 | Jacques den Haan, Adriaan Morriën, Charles Boost (samenstelling) | Goed geboekt | ||
| 1953 | Anthonie Donker | Tien verhalen | verhalen | |
| 1952 | Manuel van Loggem | Insecten in plastic | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1951 | Olaf J. de Landell | De porseleintafel | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1950 | Marianne Philips | De zaak Beukenoot | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1949 | Clare Lennart | Twee negerpopjes | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1948 | Hella S.Haasse | Oeroeg | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1947 | Antoon Coolen | De ontmoeting | novelle | Novelleprijsvraag CPNB |
| 1946 | 1. D.M.R. Rademacher Schorer: Wat het boek in bezettingstijd heeft beteekend
2. Insider: Wat men er onder verstaat 3. D.A.M. Binnendijk: Welke waarde het heeft voor zijn bezitter 4. D. van Gelder: De tweeledige beteekenis van het exlibris 5. G.H. 's-Gravesande: Een eigen bibliotheek |
Het kleine geschenk | De eerste druk verscheen in een zeer kleine oplage vanwege papiergebrek. Het had 32 pagina's en was geniet.[7] | |
| 1945 | geen boekenweek | |||
| 1944 | geen boekenweek | |||
| 1943 | geen boekenweek | |||
| 1942 | geen boekenweek | |||
| 1941 | Emmy van Lokhorst en Victor E. van Vriesland (redactie) | Novellen en gedichten | Na één dag op bevel van de SD teruggehaald uit de boekhandels. | |
| 1940 | Egbert Eewijck, Jan Campert en M. Vasalis | De Getuige, Deez' kleine Hand, Onweer | Drie novellen | Samengesteld door Emmy van Lokhorst en Victor E. van Vriesland |
| 1939 | Antoon Coolen, Augusta de Wit en Johan van der Woude | Huwelijk, Liefde en geweld langs den Barito, Afgesloten balans | Drie novellen | |
| 1938 | F. Bordewijk, Marie Koenen en Marianne Philips | Huis te Huur, Het Friesche goud - Anno 1656, De Koningsweg | Drie novellen | |
| 1937 | Eduard Elias (redactie) | Rondom het Boek 1937 | ||
| 1936 | Roel Houwink (redactie) | Rondom het Boek 1936 | ||
| 1935 | Roel Houwink (redactie) | Rondom het Boek 1935 | ||
| 1934 | C.J. Kelk (samensteller) | 12 portretten van Nederlandsche auteurs | Foto's, bibliografie en biografie van de schrijvers Antoon Coolen, Johan Fabricius, Diet Kramer, A. Viruly, Anthonie Donker, A. den Doolaard, Leo Ott, Eva Raedt-de Canter, C.J. Kelk, M.H. Székely-Lulofs, Fré Dommisse en G. van Nes-Uilkens. | |
| 1933 | C.J. Kelk (samensteller) | Herinneringen aan Nederlandsche Schrijvers | ||
| 1932 | A.M.E. van Dishoeck, C. Veth en C.J. Kelk (samenstellers) | Bijdragen van Nederlandsche schrijvers en schrijfsters | Eerste officiële boekenweekgeschenk | |
| 1931 | geen boekenweek | |||
| 1930 | Johan Tersteeg | De uitgever en zijn bedrijf | jubileumboekje ter ere van het 50-jarig bestaan van de Nederlandsche Uitgeversbond |
Uitgaven voor de jeugd
Tussen 1948 en 1987 werden uitgaven voor jonge mensen voor een lage prijs verkocht tijdens de Boekenweek. Ze stonden los van het kinderboekenweekboek tijdens de Kinderboekenweek, die in tegenstelling tot de algemene Boekenweek in oktober plaatsvindt.
- 1948 Logarithmen en rozen
- 1949 De muze en het ambacht
- 1950 De muze op reis
- 1951 De muze op zee
- 1952 De speelse muze
- 1953 De muze en de seizoenen
- 1954 De muze en de dieren
- 1955 Twee muzen
- 1956 De muze zwerft door Nederland
- 1957 De muze en het meisje
- 1958 De muze vertelt
- 1959 De muze en het heelal
- 1960 De muze viert feest
- 1961 De muze op school
- 1962 De muze en de zeventien provinciën
- 1963 De muze en Europa
- 1964 De dichter en de muze
- 1965 Onderweg
- 1966 Waarachtige driehoek
- 1967 Theater in de tijd
- 1968 Het argument van Solimon
- 1969 Veertig plus, literaire radioportretten
- 1973 Lijstebrij
- 1974 Zo ik iets ben
- 1975 Als je leest ben je nooit alleen
- 1976 Zing je moers taal
- 1977 De ontketende held
- 1983 Nooitgedacht
- 1984 Ooitgedacht
- 1985 Ooitgedicht
- 1986 Ooitgebeurd
- 1987 Multatuli!
Externe link
- De covers van alle boekenweekgeschenken (tot en met 2009) op een rijtje
- Omslagen 1930-2010 (YouTube)
Noten
|
| 1930-1939 | 1930: De uitgever en zijn bedrijf (Johan Tersteeg) · 1931 · 1932: Bijdragen van Nederlandsche schrijvers en schrijfsters (A.M.E. van Dishoeck, C. Veth, C.J. Kelk ) · 1933: Herinneringen aan Nederlandsche Schrijvers (C.J. Kelk) · 1934: 12 portretten van Nederlandsche auteurs (C.J. Kelk) · 1935: Rondom het Boek 1935 (Roel Houwink) · 1936: Rondom het Boek 1936 (Roel Houwink) · 1937: Rondom het Boek 1937 (Eduard Elias) · 1938: Huis te Huur, Het Friesche goud - Anno 1656, De Koningsweg (F. Bordewijk, Marie Koenen, Marianne Philips) · 1939: Huwelijk, Liefde en geweld langs den Barito, Afgesloten balans (Antoon Coolen, Augusta de Wit, Johan van der Woude) |
| 1940-1949 | 1940: De Getuige, Deez' kleine Hand, Onweer (Egbert Eewijck, Jan Campert, M. Vasalis) · 1941: Novellen en gedichten (Emmy van Lokhorst, Victor E. van Vriesland) · 1942 · 1943 ·1944 · 1945 · 1946: Het Kleine Geschenk (René Radermacher Schorer, Dick Binnendijk, Dirk van Gelder, G.H. 's-Gravesande) · 1947: De ontmoeting (Antoon Coolen) · 1948: Oeroeg (Hella S. Haasse) · 1949: Twee Negerpopjes (Clare Lennart) |
| 1950-1959 | 1950: De zaak Beukenoot (Marianne Philips) · 1951: De porseleintafel (Olaf J. de Landell) · 1952: Insecten in plastic (Manuel van Loggem) · 1953: Tien verhalen (Anthonie Donker) · 1954: Goed geboekt (Jacques den Haan, Adriaan Morriën, Charles Boost) · 1955: Op schrijversvoeten door Nederland (Clare Lennart) · 1956: Ontmoetingen met schrijvers (P.H. Ritter jr.) · 1957: De nacht der Girondijnen (Jacques Presser) · 1958: Het gehucht (August Defresne) · 1959: Dat weet ik zelf niet (Hella S. Haasse) |
| 1960-1969 | 1960: De zalenman (Elisabeth Keesing) · 1961: De onbekende uren (Agaath van Ree) · 1962: Een schot in de lucht (Anton Koolhaas) · 1963: Europa in een boek (Jacques Presser) · 1964: Vier vingers (Robert van Gulik) · 1965: De geuzen (Harry Paape) · 1966: Het zwaard, de zee en het valse hart (Theun de Vries) · 1967: Herinneringen van een bramzijgertje (Jan de Hartog) · 1968: Kom eens om een keizer (Max Dendermonde) · 1969: De goden moeten hun getal hebben (Hubert Lampo) |
| 1970-1979 | 1970: Kasteel in Ierland (Jan Gerhard Toonder) · 1971: Protest per prent (D.H. Couvée) · 1972: Poësie (Peter van Lindonk) · 1973: Een lampion voor een blinde (Bertus Aafjes) · 1974: Als ik, bijvoorbeeld de geest van mijn moeder op den rand van mijn bed... (Louis Couperus) · 1975: Een bericht aan de reizigers (Cees Buddingh') · 1976: Snikken en smartlapjes (Hermine Heijermans) · 1977: Even geduld AUB (Mies Bouhuys, Herman van Run, Nico Scheepmaker) · 1978: Overkomst dringend gewenst (Marnix Gijsen) · 1979: Mooi kado (Simon Carmiggelt, Peter van Straaten) |
| 1980-1989 | 1980: De verdachte Verheugt (Janwillem van de Wetering) · 1981: De ronde van '43 (Henri Knap) · 1982: De Andere Wereld (Marten Toonder) · 1983: Soms denk ik wel eens bij mijzelf... (Wim Kan) · 1984: De ortolaan (Maarten 't Hart) · 1985: Somberman's actie (Remco Campert) · 1986: De glazen brug (Marga Minco) · 1987: Het rookoffer (Tessa de Loo) · 1988: Een overtollig mens (Maarten Biesheuvel) · 1989: De zwaardvis (Hugo Claus) |
| 1990-1999 | 1990: Sterremeer (F. Springer) · 1991: Het volgende verhaal (Cees Nooteboom) · 1992: Weerborstels (A.F.Th. van der Heijden) · 1993: In de mist van het schimmenrijk (Willem Frederik Hermans) · 1994: Transit (Hella S. Haasse) · 1995: Serenade (Leon de Winter) · 1996: Palmwijn (Adriaan van Dis) · 1997: Want dit is mijn lichaam (Renate Dorrestein) · 1998: De heilige Antonio (Arnon Grunberg) · 1999: De erfenis (Connie Palmen) |
| 2000-2009 | 2000: Het theater, de brief en de waarheid (Harry Mulisch) · 2001: Woede (Salman Rushdie) · 2002: De ijsdragers (Anna Enquist) · 2003: Gala (Ronald Giphart) · 2004: Spitzen (Thomas Rosenboom) · 2005: Zomerhitte (Jan Wolkers) · 2006: De grote wereld (Arthur Japin) · 2007: De brug (Geert Mak) · 2008: De pianoman (J. Bernlef) · 2009: Een tafel vol vlinders (Tim Krabbé) |
| 2010-2019 | 2010: Duel (Joost Zwagerman) · 2011: De kraai (Kader Abdolah) · 2012: Heldere hemel (Tom Lanoye) · 2013: De verrekijker (Kees van Kooten) · 2014: Een mooie jonge vrouw (Tommy Wieringa) · 2015: De zomer hou je ook niet tegen (Dimitri Verhulst) · 2016: Broer (Esther Gerritsen) · 2017: Makkelijk leven (Herman Koch) · 2018: Gezien de feiten (Griet Op de Beeck) · 2019: Jas van belofte (Jan Siebelink) |