Afstand
Afstand is een natuurkundige en wiskundige grootheid die de meetbare ruimte tussen twee niet samenvallende objecten aangeeft. Deze meetbare ruimte kan zowel tussen concrete als tussen abstracte (bijvoorbeeld wiskundige) objecten bestaan. In de dagelijkse praktijk echter, valt een af te leggen afstand meestal niet gelijk met (een verplaatsing over) een rechte lijn. Denk bijvoorbeeld aan een stad waar een automobilist een afstand moet afleggen. De afgelegde weg zal geen rechte lijn zijn, en ook kan het traject in tegengestelde richting verschillen. In dit voorbeeld is de door de automobilist afgelegde afstand het aantal keren dat een gegeven standaardmaat afgepast kan worden op de kortste mogelijke verbindingsweg. Als internationale standaardmaat voor lengtemetingen wordt in het SI-stelsel de meter gehanteerd.
Afstand in de gewone meetkunde
Afstand tussen twee punten
In de gewone euclidische meetkunde is de kortste verbindingsweg, of euclidische afstand, een rechte lijn en kan de afstand worden berekend als de wortel uit de som van de kwadraten van de verschillen tussen de coördinaten, volgens de stelling van Pythagoras.
In een tweedimensionale ruimte betekent dat voor de afstand tussen de punten en
In drie dimensies geldt hetzelfde
Zijn de punten en in de tweedimensionale ruimte gegeven in genormaliseerde barycentrische coördinaten, dan is, gebruikmakend van Conway-driehoeknotatie de afstand gegeven door
Afstand tussen een punt en een lijn
De afstand tussen een punt en een lijn door de punten en , is:
met
Ligt het getal tussen 0 en 1 dan bevindt het snijpunt van l en de lijn door loodrecht op zich tussen de punten en .
De afstand van een punt tot de lijn met vergelijking is:
Het getal in de noemer is de lengte van de normaalvector van .
Afstand tussen een punt en een vlak
De afstand van een punt tot het vlak met vergelijking is:
Het getal in de noemer is de lengte van de normaalvector van .
Afstand tussen twee lijnen (in drie dimensies)
De afstand tussen de twee lijnen is de afstand van een willekeurig punt van de eerste lijn tot het vlak door de tweede lijn evenwijdig aan de eerste.
Afstand in gekromde ruimten
In de differentiaalmeetkunde wordt de afstand tussen twee punten gemeten aan de hand van de lengte van krommen, meer bepaald: het infimum van de lengten van alle krommen die twee punten verbinden. Hiervoor wordt aangenomen dat tussen elk paar punten minstens een kromme bestaat, dus we bevinden ons in een (weg)samenhangende Riemannse variëteit.
Als een bepaalde kromme de kortste verbinding tussen twee punten legt, dan is die kromme noodzakelijk een geodeet.
Afstand tussen twee punten op een bol
De afstand tussen twee punten en op het oppervlak van een bol, gemeten langs een grote cirkel, dus over het oppervlak van de bol, niet erdoorheen, is:
hierin is de straal van de bol, de hoek in het equatoriale vlak en de hoek loodrecht daarop, gerekend vanaf de equator.
Gerichte afstand
Soms wordt gesproken van de gerichte afstand van een punt tot een lijn (in 2D) of tot een vlak (in 3D). Deze is aan de ene zijde de gewone afstand, en aan de andere zijde het tegengestelde. Per geval moet dus gedefinieerd worden aan welke zijde de gerichte afstand de gewone afstand is.[1]
Veralgemeningen
Veralgemeningen van het afstandsbegrip zijn onder meer:
- pseudometriek
- metriek als afstandsbegrip op verzamelingen
- metriek in de zin van een metrische tensor
Tabel met enkele afstanden in de natuur
lengte (m) | voorbeeld (orde van grootte) |
---|---|
10−35 | kleinste lengte (Plancklengte of kwantumlengte) |
10−15 | diameter van proton en neutron |
10−10 | diameter van een atoom |
10−4 | dikte van papier |
100 | een stap |
102 | gemiddelde diepte van de Noordzee |
104 | diepte van de diepste oceanische trog |
106 | dikte van de dampkring (inclusief thermosfeer) |
107 | diameter van de aarde |
108 | diameter van Saturnus |
109 | diameter van de zon |
1011 | afstand van de Aarde tot de zon |
1012 | afstand van Saturnus tot de zon |
1013 | doorsnede van ons zonnestelsel (gerekend t/m Pluto) |
1016 | lichtjaar |
1017 | afstand tot de ster Sirius |
1021 | doorsnede van de Melkweg |
1023 | afmeting van sterrenstelsel 3C 236 |
1026 | afstand tot het verst bekende object in het heelal |
Verwante begrippen
- Met de distantie en similariteit worden de mate van verschil en van overeenkomst van de verschillende variabelen bedoeld, die in de multivariabele analyse worden gebruikt. De meest bekende distantie is de euclidische afstand, de meest bekende similariteit is de correlatie.
- De 'sociale afstand' is een begrip uit de sociologie.
|
Elementaire begrippen in de mechanica | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|