Sirius (ster)

Sirius (alpha Canis Majoris) is de helderste ster van de nachtelijke sterrenhemel. Met een helderheid van −1,46 is hij bijna dubbel zo helder als Canopus, de helderste ster na hem. Omdat Sirius de helderste ster is van het sterrenbeeld Grote Hond staat hij ook bekend als de Hondsster. Andere namen zijn Canicula en Aschere. Met een afstand van 8,6 lichtjaar is Sirius na de Zon het op zes na dichtstbijzijnde stersysteem. Deze ster maakt deel uit van de Winterzeshoek.

Sirius
Sirius A en B (linksonder) door de Hubble telescoop
SterrenbeeldGrote Hond (Canis Major)
Bayer-aanduidingα CMa
Overige aanduidingenHD 48915 (Henry Draper)
Waarnemingsgegevens
Rechte klimming6u45m08,9s
Declinatie
(Epoche 2000) 		−16° 42' 58"
Magnitude−1,46 (abs. 1,42)
Details
Lichtkracht25 L☉
SpectraalklasseA1V
Temperatuur (K)Sirius-A 9700 K
Sirius-B ~25000 K
Afstand* (lj)8,6 lj (P=379,21 mas)
Straal1,8 R☉
Massa2,02 M☉
Veranderlijknee
Meervoudigja, zie tekst
* afstanden aangegeven als "parallax xxx = yyy lj" zijn herleid uit de in de bron aangegeven parallax
Portaal    Heelal

Geschiedenis

In het Oude Egypte was deze ster bekend onder de naam Sopdet, wat volgens Plutarchus zwangere vrouw betekende en in het Grieks als Σῶθις - Sothis, werd overgenomen. Ook in de Oudheid was Sirius al een beroemde ster. De ster komt prominent voor op de lijst van Claudius Ptolemaeus.

Tijdens de Hondsdagen van 23 juli tot 24 augustus is Sirius in Zuid-Europa kort voor zonsopkomst zichtbaar. De opkomst van Sopdet tegelijk met de zon (zogenaamde heliakische opkomst), markeerde in het Oude Egypte het begin van het nieuwe jaar, conform de Egyptische kalender. Dit moment gaf ook het begin aan van de jaarlijkse overstroming van de Nijl. Aan de hand van de helderheid en de kleuren van het twinkelen van Sirius tijdens deze opkomst werden astrologische voorspellingen voor Egypte gedaan.

In 1665 schatte Christiaan Huygens de afstand aarde-Sirius als 22 664 keer de afstand aarde-zon, door de lichtsterkte van Sirius te vergelijken met die van de zon en aan te nemen dat Sirius gelijk was aan de zon. Volgens huidige inzichten is de afstand 8,6 lichtjaar, 24× verder.

Sirius B

In 1844 merkte Friedrich Bessel op, dat Sirius geen rechte baan aan de hemel beschrijft, maar een golflijn. Hij nam aan dat Sirius een onzichtbare begeleider bezit: beide sterren wentelen om elkaar heen, waardoor de baan van Sirius golvingen vertoont. Later werden de banen zelfs berekend, zonder dat de begeleider ooit was waargenomen.

Deze component werd in 1862 door de lenzenslijper Alvan Clark voor het eerst gezien. Het bleek dat ze van de 7e grootte was en dus theoretisch gemakkelijk met een zeer kleine kijker waar te nemen moest zijn. Dit is niet het geval, doordat het sterke licht van Sirius (Sirius A) de begeleider (Sirius B) overstraalt. Sirius B werd later door de Amerikaanse astronoom Walter Adams geïdentificeerd als witte dwerg. Dit was de eerste witte dwerg die gevonden werd: de diameter is slechts 0,022 (zon = 1), de massa echter 0,99 (zon = 1). De dichtheid is hiermee gemiddeld bijna 100 000 keer die van de zon. De gemiddelde afstand A-B is 20 AE (visueel 7,6"), de periode is 50,052 jaren[1], schijnbare magnitude 8,4, absolute magnitude 11,3.

Toekomst

Hoewel Sirius op dit moment de helderste ster aan de hemel is zal hij door zijn eigenbeweging van ons af bewegen en steeds zwakker lijken. Naar verwachting zal zijn rol als helderste ster over vijf miljoen jaar door Albireo overgenomen worden.

Mythologie

In de Griekse mythologie doodt Artemis (na misleid te zijn door haar broer Apollo) per ongeluk haar geliefde, Orion. Hierdoor was ze zo bedroefd dat ze hem als een sterrenbeeld aan de hemel zette, met zijn trouwe hond Sirius naast zich, zodat ze hem kon blijven zien.

Zie ook
Zie de categorie Sirius van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.