A Coruña (stad)

De eerste echte bewoners van A Coruña en omgeving waren de Keltische Ártabros, een van de volkeren die ongeveer 2500 jaar geleden Spanje en Portugal bewoonden. De Romeinen kwamen in de 2e eeuw v.Chr. in het gebied. In het jaar 62 v.Chr. arriveerde Julius Caesar in A Coruña, dat destijds "Brigantium" heette. Vanaf dat moment groeide de stad uit tot een belangrijke haven die handelde met Frankrijk, Nederland en Engeland. Er werd onder andere metaal gevonden. Een duidelijk teken van hoe belangrijk Brigantium werd, is de vuurtoren van de stad (de Herculestoren), die werd gebouwd in de 2e eeuw na Chr.. Het is de enige Romeinse vuurtoren ter wereld die men nu nog in zijn geheel kan zien. Door invallen van de Normandiërs in de 4e eeuw werd de positie van de stad sterk verzwakt en trokken de bewoners weg.

Tijdens de middeleeuwen werd een groot deel van Spanje veroverd door de Moren die het nieuwe rijk Al-Andalus oprichtten. Het Arabisch gezag hield het in Galicië en A Coruña echter maar kort uit, en vluchtte na een paar maanden terug naar het zuiden, door het sterke verzet van de Galicische bevolking. Het is zelfs niet geheel bekend of de moslims hier geweest zijn, want er zijn geen archeologische vondsten gedaan. Na het vertrek van de Moren hoorde A Coruña en heel Galicië weer bij het koninkrijk León en vanaf de 11e eeuw bij het koninkrijk Castilië.

In 1446 kreeg A Coruña haar officiële stadsrechten van koning Johan II van Castilië. In de 16e eeuw, tijdens de grote Spaanse kolonisatie en de zogenaamde Gouden Eeuw van Spanje liet koning Karel I van Spanje het "Casa de Contratación" in de stad bouwen. Dit gebouw werd het nieuwe administratieve hoofdkantoor voor de handel van kruiden en specerijen uit de Nieuwe Wereld. Als bescherming voor dit regeringsgebouw werd later het Castillo de San Antón gebouwd.

In deze periode maakte Spanje een groot aantal oorlogen door, waardoor A Coruña met een economische recessie te maken kreeg. In de 16e eeuw ontstonden grote spanningen tussen aartsvijanden koning Filips II van Spanje en koningin Elizabeth I van Engeland. De Spaanse koning stuurde daarom de vloot genaamd Armada Invencible ('Onoverwinnelijke Vloot') in noordelijke richting, om Engeland aan te vallen. De Spanjaarden verloren hopeloos van de Engelsen in Het Kanaal, nadat veel van hun schepen in brand waren gestoken en ongeveer 2000 mannen om het leven kwamen. In 1589 kwam de Engelse tegenaanval op A Coruña. De Engelse koningin stuurde admiraal Francis Drake naar de stad om wraak te nemen op de Spaanse koning. De aanval werd afgeslagen, mede door de heroïsche inbreng van slagersvrouw María Pita. De Engelsen verlieten de stad op 19 mei 1589, nadat zij het klooster Santo Domingo, de vissershaven, en de wijk ‘Santo Tomás’ compleet hadden verwoest. Op een van de pleinen van A Coruña staat een standbeeld van deze heldin.

Kaart van de Slag bij Elviña

Tijdens de eerste helft van de 19e eeuw groeide het inwonertal van A Coruña aanzienlijk van 12.000 naar 20.000 inwoners in 1850. De stad werd in 1808 overigens wederom aangevallen, ditmaal door de Franse troepen van Napoleon Bonaparte. Galicië sloeg echter hard terug, en won op 16 januari 1809 de Slag bij Elviña, een van de belangrijkste gevechten van de Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog. De Engelsen waren Spanje hierbij te hulp gekomen. Tijdens een slag tussen de Engelsen en de Franse troepen sneuvelde generaal John Moore. Zijn graf ligt in een park midden in de oude stad.

Een aantal maanden later verlieten de Fransen Galicië voorgoed. Aan het einde van de 19e eeuw begon langzaam maar zeker de industrialisatie van A Coruña, en werd de basis gelegd van wat tegenwoordig het industriële centrum van Galicië is.

Aan het begin van de 20e eeuw maakte A Coruña een sterke economische en demografische groei door. De stad breidde zich in oppervlakte enorm uit, de haven werd gemoderniseerd, er kwamen nieuwe industrieën de stad binnen, de openbare voorzieningen werden verbeterd en er werd een groot aantal nieuwe wijken en gebouwen geconstrueerd.
In de afgelopen decennia is ook een hoop verbeterd op het gebied van de infrastructuur, snelwegen, sportvoorzieningen en is veel werk verricht voor het toeristisch aantrekkelijker maken van A Coruña.

Bron: INE; 1857-2011: volkstellingen

Opm: Bevolkingscijfers in duizendtallen; aanhechting van Oza (1920)

• Museo de Arte Contemporánea Unión Fenosa: Moderne kunstmuseum van A Coruña
• Museo Arqueolóxico e historico: Archeologisch en historisch museum van Galicië
• Museo de Artes Gráficas: Museum voor de Grafische kunsten
• Museo de Belas Artes: Museum voor de Schone kunsten
• Museo Militar Regional, met makettes van allerlei forten, kaarten van veldslagen, wapens en uniformen
• Casa Museo de Emilia Pardo Bazán
• Casa Museo de María Pita
• Casa del Hombre/Domus: Wetenschapsmuseum over het menselijk lichaam en evolutie
• Casa de las Ciencias: Technologisch wetenschapsmuseum
• Aquarium Finisterrae: Zeeaquarium van A Coruña, met o.a. een nagebouwde duikboot van Kapitein Nemo volgens de roman van Jules Verne.

In de provincie A Coruña bevinden zich een aantal universiteiten, te weten in de steden A Coruña, Ferrol en Santiago de Compostela. Voorheen was de universiteit van Santiago de enige in Galicië met verschillende departementen in andere Galicische steden. Later zijn deze departementen verworden tot zelfstandige universiteiten.

De bekendste sportclub van A Coruña is Deportivo de La Coruña, de voetbalclub die in 2017 onder de (interim)leiding van Clarence Seedorf degradeerde uit de Primera División van Spanje en in seizoen 2018/2019 in de Segunda Division zal uitkomen. Deze club speelt in het Estadio Municipal de Riazor. In dat stadion werden drie wedstrijden gespeeld voor het WK Voetbal van 1982 waarvoor A Coruña als speelstad was uitgekozen.

Een andere belangrijke sportvereniging is de Hockey Club Liceo de la Coruña, die al veel Spaanse kampioenschappen op haar naam heeft staan. De stad heeft verscheidene golfbanen, zeil- en jachthavens etc.

Het grootste treinstation van A Coruña is het "Estación de San Cristovo". Van hieruit vertrekken elke dag twee treinen naar Madrid, één trein naar Burgos, Zaragoza en Barcelona en één trein naar Santander, Bilbao en Pamplona. Ook bestaan er regionale treinen naar onder andere Vigo, Santiago de Compostella en Ferrol.
A Coruña zal in de toekomst worden aangesloten op de nieuwe hogesnelheidslijnen van Spanje, de zogenaamde AVE, die de stad zal verbinden met Madrid en wellicht met de Portugese stad Porto.

Het vliegveld van A Coruña bevindt zich in het nabijgelegen Alvedro. Het werd in 2006 gebruikt door iets minder dan 1 miljoen passagiers. Er zijn directe lijnvluchten naar de grote Spaanse steden Madrid, Barcelona, Sevilla en Bilbao en de Spaanse eilanden Tenerife, Gran Canaria en Mallorca. Ook bestaan er dagelijkse vluchten naar Londen, Parijs en Lissabon.

Oude tram op nieuwe tramlijn in A Coruña

In 1962 was de laatste tramlijn opgeheven in Coruña. In 1997 is echter een nieuwe tramlijn aangelegd langs de kust. Deze lijn wordt bereden door oude historische trams en wordt geëxploiteerd als een toeristische tramlijn. In 2012 bleek deze tramlijn door het gemeentebestuur uit dienst te zijn genomen, vanwege de hoge kosten.