Sint Odiliënberg

Sint Odiliënberg (Limburgs: Berg) is een dorp in Midden-Limburg (Nederland), ten oosten van de Maas in het Roerdal gelegen. Het is een van de zes kernen van de gemeente Roerdalen. Het dorp is cultuurhistorisch van belang vanwege de aanwezigheid van de 11e-eeuwse Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus, de daarnaast gelegen Onze-Lieve-Vrouwekapel en huize Hoosden. Het bekende Pieterpad brengt vele toeristen naar Sint Odiliënberg. Vanwege de ontwikkeling van nieuwbouwwijken is het dorp sinds 1995 flink gegroeid in inwonertal. Voor wat betreft voorzieningen, zoals winkels, is het grotendeels op Roermond georiënteerd.

Sint Odiliënberg
Plaats in Nederland
Details (Details)

Situering
Provincie Limburg
Gemeente Roerdalen
Coördinaten51° 9′ NB, 5° 60′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)3.370[1]
Overig
Postcode6077
Netnummer0475
Woonplaatscode2594
Belangrijke verkeersadersN293
Detailkaart
Locatie in de gemeente Roerdalen
Foto's
Sint Odiliënberg
De meanderende Roer passeert de basiliek van Sint Odiliënberg
Portaal    Nederland

Geschiedenis

Volgens de overlevering werd begin 8e eeuw in Sint Odiliënberg door de missionarissen Wiro, Plechelmus en Otgerus een klooster gesticht. Volgens diezelfde overlevering werden zij ook in Sint Odiliënberg begraven. In 954 zou bisschop Balderik van Utrecht bijna het hele lichaam van Plechelmus naar de kerk van Oldenzaal hebben verplaatst, die vanaf dat moment ook aan die heilige gewijd was.[2] In 1361 werden de resterende relikwieën naar Roermond overgebracht. Op 12 mei 1686 werd een gedeelte hiervan weer teruggebracht naar Sint Odiliënberg.[3]

Op 2 januari 858 schonk Lotharius II, koning van Lotharingen, dit klooster en verdere eigendommen aan Hunger, bisschop van Utrecht. Aanleiding hiervoor was de verdrijving van de bisschop uit de stad Utrecht door de Noormannen.[4] Bisschop Hunger stichtte vervolgens in Sint Odiliënberg een kapittel.

Deze schenking moet aanzienlijk geweest zijn, want in 943 gaf bisschop Balderik aan de dochter van een zekere graaf Reiner of Rayner en haar twee zonen 65 boerderijen in Roer, Lerop, Linne, Swalmen, Vlodrop, Asselt, Melick en Maasniel in vruchtgebruik.[4]

Hierna nam de macht van het bisdom Utrecht steeds verder af. Uit een oorkonde uit 1057 blijkt dat de bisschop alleen nog bezittingen had in Sint Odiliënberg en Linne. In 1222 was bisschop Otto II genoodzaakt zijn allodium in leen te geven aan Gerard III, graaf van Gelre. Kerkelijk gezien kwam Sint Odiliënberg aan het bisdom Luik. Het klooster werd omgevormd tot wereldlijk kapittel, waarvan een van de kanunniken van de kathedrale kerk in Utrecht als proost diende.[4]

Sint Odiliënberg maakte vanaf het midden van de 13e eeuw deel uit van het Ambt Montfort, een onderdeel van het hertogdom Gelre.[5] In 1361 werd op advies van de bisschop van Luik het kapittel van Sint Odiliënberg verplaatst naar Roermond, in verband met de twisten tussen de Heeckerens en Bronckhorsten.[4] In 1437 werd het klooster van Sint Odiliënberg geschonken aan de Orde van het Heilig Graf. Zo'n 70 jaar daarvoor, in 1365, namen de kanunniken van Sint Odiliënberg de goederen van de Johanniterorde (de Heilige Geestkerk en toebehoren) in gebruik. Mogelijk is de schenking van Sint Odiliënberg aan het Heilig Graf een ruiling geweest voor de Heilige Geestkerk.[6]

Johannes Adrianus van der Drift. Kerk in Sint Odiliënberg. 1860. Aquarel. Roermond, Historiehuis.

De orde nam het klooster, waarschijnlijk vanwege gebrek aan kloosterlingen, echter pas in 1467 in gebruik. Onder de eerste priot, Jan van Abroek groeide Sint Odiliënberg uit tot het centrum van de orde in de Nederlanden en Duitsland.[7] Vanaf 1482 hielden de kanunniken van het Heilig Graf zich ook bezig met de bediening van de parochie in Sint Odiliënberg.[4] Vanaf 1485 was de prior van Sint Odiliënberg ook provinciaal-vicaris van Neder-Duitsland.[7]

Vanuit Sint Odiliënberg werden meer dan 30 kloosters gesticht, bijvoorbeeld het Klooster Hoogcruts (gesticht omstreeks 1498),[8] het cellebroedersklooster Trans-Cedron in Venlo (overgenomen in 1500)[9] en het Bonnefantenklooster in Maastricht.

De Tachtigjarige Oorlog bracht het klooster in Sint Odiliënberg in verval. De laatste prior, Jan van Mombeeck, overleed begin 17e eeuw. De laatste kanunnik, Bertrandus de Monte, verkocht de berg met de vervallen kerk op 7 juli 1679 aan het kapittel van Roermond.[7]

Sint Odiliënberg hoorde bij Spaans Opper-Gelre. Vanaf 1713 kwam het samen met enkele andere gemeenten als Staats-Opper-Gelre aan de Verenigde Provinciën.

In 1888 vestigden zich twee kanunnikessen van het Heilig Graf zich in Sint Odiliënberg.[7]

Sint-Odiliënberg was, tot het bij een gemeentelijke herindeling begin 1991 opging in Ambt Montfort, een zelfstandige gemeente tot 1991. In Ambt Montfort vormde het een van de drie kernen. In 2007 ging Ambt Montfort op in de gemeente Roerdalen. Het gemeentehuis bevindt zich in Sint Odiliënberg.

Beeldje van de heilige Odilia van Keulen met palmtak als symbool van haar marteldood. 18e eeuw. Notenhout. Sint Odiliënberg, basiliek.

Naam

In de vroegste bronnen wordt niet van Sint Odiliënberg gesproken, maar van Petrusberg. In de vita (levensbeschrijving) van de heilige Wiro, bijvoorbeeld, spreekt men van ‘mons petri’. In andere bronnen spreekt men van Berg, bijvoorbeeld de schenkingsakte uit 858, waar men spreekt van het Sint-Petrus munster, ‘dat Bergh’ genoemd wordt. Ook in 870, in het Verdrag van Meerssen, spreekt men van ‘Berch’. In 943 komt de naam ‘Hereberc’ voor[10] en in 1057 en 1131 de naam ‘Berche’.[11]

In 1297 spreekt men voor het eerst – naar aanleiding van de stichting van een Magdalena-altaar – met zekerheid van ‘Mons Odylie’ (Odiliënberg).[12] Naast deze Latijnse schrijfwijze komen ook Middelnederlands varianten voor, zoals Ullemberghe (1525), Udelenberge en Odelenberg. De naam Berg(he) wordt ook nog steeds gebruikt, zoals in 1422 en met betrekking tot de inlijving van de parochie bij het kapittel in 1430. Volgens Moeder Maria Matthea, priorin van Priorij Thabor, was vroeger, net als nu, Odiliënberg de officiële naam en Berg de informele.[11]

Sint Odilia

Het is niet helemaal duidelijk of Odiliënberg vernoemd is naar Odilia van de Elzas of Odilia van Keulen. Hoewel in de basiliek een beeldje staat van Odilia van Keulen, zijn er aanwijzingen dat de naam zelf naar Odilia van de Elzas verwijst. In de Elzas bevindt zich ook een Odiliënberg, Mont Sainte-Odile. Balderik, bisschop van Utrecht, die in het midden van de 10e eeuw de kerk van Sint Odiliënberg herstelde, bezocht in 966 het klooster Hohenburg (tegenwoordig Mont Sainte-Odile). Een tweede aanwijzing is dat Paus Leo IX, die beschermheer van Hohenburg was en afstamde van dezelfde familie als Odilia van de Elzas, veel heeft betekend voor Lotharingen, waar hij verschillende kloosters stichtte en ondersteunde, waaronder mogelijk ook dat van Sint Odiliënberg.[12]

Bezienswaardigheden

Zie ook

Natuur en landschap

Sint Odiliënberg ligt aan de Roer, op een hoogte van ongeveer 27 meter. Langs de Roer liggen landgoederen en moerasgebieden, met name bij Huize Hoosden en Kasteel Frymersum. Verder naar het noordwesten ligt de Linnerheide. Ook de meanderende Roer kent een afwisselend natuurschoon.

Video's

Verkeer en vervoer

Provinciale wegen

Openbaar vervoer

Sint Odiliënberg is aangesloten op het streekbussennet van Arriva en wordt aangedaan door:

  • Lijnen 61, 63 en 64.

Sport in Sint Odiliënberg

De voetbalclub in Sint Odiliënberg heet R.K.V.V Sint Odiliënberg. Het standaard team speelt in de vierde klasse. Op ongeveer 100 meter van de voetbalvelden liggen de tennisbanen van L.T.C. Berg. In de sporthal kunnen allerlei sporten worden gedaan zoals badminton, volleybal, korfbal, basketbal, zaalvoetbal en hockey. Er is tevens een schutterij, Prins Hendrik.

Bekende personen uit Sint Odiliënberg

Zie ook

Nabijgelegen kernen

Roermond, Merum, Linne, Melick, Vlodrop, Montfort

Zie de categorie Sint Odiliënberg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.