Graniet
Graniet is een zuur (of felsisch) stollingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit drie mineralen: kwarts, veldspaten (kaliveldspaat en plagioklaas) en mica's (muscoviet en/of biotiet). Ook amfibool komt in graniet voor.
| Graniet | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Indeling der stollingsgesteenten | ||||
| % SiO2 | uitvloeings- gesteente |
gang- gesteente |
diepte- gesteente | |
| felsisch | >~70 | ryoliet | granofier | graniet |
| ~70-63 | daciet | granodioriet | ||
| intermediair | 63-52 | andesiet | dioriet | |
| mafisch | 52-45 | basalt | doleriet | gabbro |
| ultramafisch | <45 | komatiiet | peridotiet | |
De onderlinge verhouding van de mineralen verschilt, maar doorgaans is kwarts de dominante component (ongeveer 50%). Het kwarts is meestal grijs, het veldspaat kan gekleurd zijn (crème, roze voor kaliveldspaat en (melk)wit voor plagioklaas) en de glimmers zijn meestal bruin of lichtgrijs van kleur.
Voorkomen
Graniet is een dieptegesteente en dat wil zeggen dat het is gevormd door het ondergronds stollen van magma. (Dit in tegenstelling tot een uitvloeiingsgesteente zoals basalt dat dicht bij of aan het aardoppervlak gestold is.) Doordat graniet op diepte gestold is, hebben de mineralen bij langzame afkoeling de tijd gehad om kristallen te vormen. Als graniet wordt blootgesteld aan zeer hoge drukken en temperaturen, verandert het in gneis, een metamorf gesteente.
Naam
Het woord graniet is afgeleid van het Latijnse woord granus, dat korrel betekent. Het verwijst naar het vaak korrelige uiterlijk van graniet. Zeer strikt genomen klopt dit niet, omdat een stollingsgesteente niet bestaat uit korrels (wat typisch is voor een sedimentair gesteente), maar uit kristallen. In de materiaalkunde worden kristallen echter ook wel korrels genoemd. Grofkristallijn zou een betere benaming zijn.
Vindplaatsen
Graniet komt in de hele wereld voor in allerlei soorten en kleuren, bijvoorbeeld in sommige delen van België, al is daar het meeste graniet commercieel al gewonnen. Sommige zwerfstenen in Noord-Nederland bestaan uit graniet, meestal uit Noorwegen of Zweden maar ook in Deauville, een stadje in Normandië. (De meeste zwerfstenen zijn in ieder geval granietachtige stollingsgesteenten).
Toepassingen
Algemeen
Graniet wordt veel gebruikt als natuursteen in sierbestrating of in interieurs. Bekend zijn aanrechtbladen van graniet, niet te verwarren met het kunstmatige granito, dat veel in aanrechten en douchebakken in de jaren vijftig werd gebruikt. Ook moet graniet niet verward worden met petit granit, dat een licht metamorfe kalksteen is en veel in de Ardennen wordt gedolven.
Azul Noce 
Giallo Veneziano 
Gran Violet 
Lavanda Blue
Industriële toepassing
Tevens wordt graniet, en dan met name de soorten Impala en African Black, die gewonnen worden in Zuid-Afrika, veel toegepast als nauwkeurige en stabiele basis voor precisiebewerkings- en meetmachines in de hightechindustrie. De granieten producten worden uit ruwe blokken gezaagd en vervolgens middels bewerkingen met diamantgereedschappen tot industriële machineonderdelen gemaakt. Op deze manier zijn zeer nauwkeurige producten te fabriceren met vlakheden, haaksheden en parallelliteiten in het micrometer-bereik (1 micrometer = 0,001 mm). Deze nauwkeurigheden worden met name gebruikt als referentie of loopvlakken voor geleiding, bijvoorbeeld in combinatie met luchtgelagerde sledes.
Materiaaleigenschappen
Graniet heeft enkele materiaaleigenschappen welke hieronder schematisch zijn weergegeven:
- Gemiddelde voortplantingssnelheid: (4,5 ± 0,04) × 103 m/s
- Young's modulus: (5,5 ± 0,4) × 1010 Pa
- Shear modulus: (2,43 ± 0,16) × 1010 Pa
- Poissonverhouding: 0,13 ± 0,01
Symboliek
Deze steensoort heeft ook een betekenis voor huwelijksverjaardagen: als je 90 jaar getrouwd bent heb je een 'granieten huwelijk'.
