Prostaat

De prostaat of voorstanderklier is een klier die bij de man vlak onder de blaas om de urinebuis heen zit. Het woord prostaat is afgeleid van het Griekse woord προστάτης - prostates, letterlijk "degene die voor staat", "beschermer", "wachter". De prostaat bevindt zich naast het rectum en produceert enkele hulpstoffen die tijdens de ejaculatie aan de zaadcellen worden toegevoegd.

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Prostaat (voorstanderklier)
Prostata
Gegevens
SysteemVoortplantingssysteem
ZenuwPlexus hypogastrius inferior
AderPlexus venosus vesicalis
Vena iliaca interna
SlagaderArteria vesicalis inferior
Arteria pudenda interna
Arteria rectalis media
Naslagwerken
Gray's Anatomy263,1251
MeSHA05.360.444.575
Portaal    Biologie

In 2002 werden door het internationaal comité van anatomische terminologie de vrouwelijke para-urethrale klieren benoemd als 'vrouwelijke prostaat'.[1]

De prostaat verschilt aanmerkelijk tussen verschillende diersoorten, zowel anatomisch, chemisch als fysiologisch.

Functie

De functie van de prostaat is het afscheiden van een licht basische melkachtige tot witte vloeistof,[2] doorgaans 20-30% van het volume van de zaadvloeistof. Het basisch karakter van de prostaatvloeistof neutraliseert de zure omgeving in de vagina, waardoor het sperma langer in leven blijft.[3] De prostaatvloeistof wordt uitgedreven met de eerste delen van het ejaculaat, samen met de zaadcellen, deze zijn dan beweeglijker, hebben een langere levensduur en een betere bescherming van het genetisch materiaal (DNA).

Samenstelling

De samenstelling van de prostaatvloeistof varieert per diersoort maar bestaat hoofdzakelijk uit suikers en is basisch. In menselijk prostaatvocht is het proteïnegehalte minder dan 1% en het bevat fosfatase en proteolitische enzymen, waaronder semenogelase, ook bekend als prostaatspecifiek antigeen (PSA). De vloeistof bevat ook zink met een concentratie van 500-1000 maal die van bloed.

Regulatie

Om goed te werken heeft de prostaat mannelijke hormonen (androgenen) nodig. Het belangrijkste mannelijk hormoon is testosteron, dat wordt geproduceerd in de testikels.

Ontwikkeling

De prostaat bestaat uit de aangepaste wand van het voorste deel van de mannelijke urinebuis en ontwikkelt zich vanaf de 9e week in de ontwikkeling van het embryo.

Het deel van de urinebuis dat door de prostaat heen loopt, ontwikkelt zich uit het middenste (bekken)deel van de urogenitale holte. Vanuit het endoderm groeit het prostaatdeel van de urinebuis in het omliggende mesenchymatische weefsel. Het epitheelklierweefsel van de prostaat verschilt van deze endodermatische cellen en het bijbehorende mesenchym en ontwikkelt tot een dicht stroma en glad spierweefsel van de prostaat.[4]

De vrouwelijke prostaat

De para-urethrale klieren in vrouwen zijn biologisch homoloog met de mannelijke prostaat. In 2002 zijn de para-urethrale klieren hernoemd tot prostaat.[5]

Aandoeningen van de prostaat

Mogelijke symptomen

De volgende symptomen kunnen, elk op zich, wijzen dat er iets fout gaat met de prostaat:

  • Plassen lukt niet meer zo goed, doordat de straal minder krachtig is
  • De indruk dat de blaas niet helemaal geledigd wordt, waardoor men vaker moet urineren
  • Pijn in de onderbuik
  • Pijn bij het urineren
  • Vage lage rugpijn
  • Urine ziet wat troebel of is wat roder gekleurd.

Mogelijk onderzoek

De arts kan de urine onderzoeken en een rectaal onderzoek uitvoeren. Hij kan ook verder onderzoek laten uitvoeren, zoals een echografie, een cystoscopie (onderzoek van de blaas) en een intraveneuze urografie (radiologisch onderzoek van de urinewegen).

Er bestaat een aantal aandoeningen van de prostaat.

Goedaardige vergroting van de prostaat (adenoom)

Adenoom komt het meeste voor. Op oudere leeftijd kan de prostaat groter worden. Hierdoor kan hij gaan drukken op de urinebuis, waardoor het plassen moeilijker gaat. Men spreekt dan van benigne prostaathyperplasie (BPH). Deze plasklachten worden ook wel Lower Urinary Tract Symptoms LUTS genoemd. Behandeling hiervan is drieledig: medicamenteus, chirurgisch en gedragsmatig. Een meta-analyse[6] naar het effect van de positie tijdens het urineren bij gezonde mannen en mannen met LUTS toonde dat voor gezonde mannen er geen verschil was tussen staand en zittend. Bij mannen met LUTS bleek dat bij zittend urineren:

  • de hoeveelheid urine die in de blaas achterblijft duidelijk afneemt,
  • de kracht van de straal toeneemt,
  • de totale tijd van het urineren afneemt.

Dit urologische profiel resulteert in een lagere kans op blaasontsteking en blaasstenen.

Prostatitis en prostaatabces

Prostatitis is een bacteriële ontsteking van de prostaat. Prostatitis wordt soms veroorzaakt door urinewegontsteking of door seksueel overdraagbare aandoeningen. Het komt ook voor bij jongere mannen. Bij prostaatabces gaat het om een beperkte ontsteking. Tot de mogelijke klachten behoren een branderig gevoel bij het plassen, koorts, koude rillingen, abnormale plasdrang en pijn (tussen de anus en de balzak of laag in de rug). Een acute ontsteking van de prostaat kan worden behandeld met antibiotica.

Prostaatkanker

Hoe ouder men wordt, des te groter de kans op prostaatkanker. Doorgaans evolueert prostaatkanker zeer traag. Hij veroorzaakt pas symptomen in een vergevorderd stadium. De symptomen en ziektetekens zijn wel dezelfde als bij een adenoom. Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen. De ziekte komt vrij zelden voor bij mannen onder de 60 jaar. Mogelijke behandelingen zijn het verwijderen van het gezwel door operatie, door behandeling met geneesmiddelen (hormonen) of door bestraling.

De prostaat als seksueel orgaan

De prostaat is een seksueel zeer gevoelig orgaan, vergelijkbaar met de vrouwelijke "G-spot". Bij receptieve anale seks van een man wordt een gedeelte van de opwinding veroorzaakt door stimuleren van de prostaat die dicht bij het rectum zit.

Zie ook

Bronnen
  1. Flam, Faye. "The Seattle Times: Health: Gee, women have ... a prostate?", seattletimes.nwsource.com, 2006-03-15. Geraadpleegd op 2010-03-10.
  2. CHEMICAL COMPOSITION OF HUMAN SEMEN AND OF THE SECRETIONS OF THE PROSTATE AND SEMINAL VESICLES. http://ajplegacy.physiology.org.+Geraadpleegd op 2010-08-10.
  3. SEMEN ANALYSIS. www.umc.sunysb.edu. Geraadpleegd op 2009-04-28.
  4. Moore en Persaud, "Before We Are Born, Essentials of Embryology and Birth Defects", 7de druk. Saunders Elsevier. 2008. ISBN 978-1-4160-3705-7
  5. Flam, Faye. "The Seattle Times: Health: Gee, women have ... a prostate?", seattletimes.nwsource.com, 2006-03-15. Geraadpleegd op 2009-04-28.
  6. Y. de Jong, R.M. ten Brinck, J.H.F.M. Pinckaers, A.A.B. Lycklama à Nijehol, O.M. Dekkers, Urinating Standing versus Sitting: Position Is of Influence in Men with Prostate Enlargement. A Systematic Review and Meta-Analysis e101320. PLOS ONE (2014). Geraadpleegd op 2014-07-22.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.