Zwangerschap

Ongeveer twee weken na de eerste dag van de laatste menstruatie vindt de ovulatie plaats en kan een bevruchting plaatsvinden, waarbij een zaadcel een eicel bevrucht. Circa zes dagen na de bevruchting volgt de innesteling, de nidatie van het embryo in het endometrium van de baarmoeder. Bij een bevruchting blijven daaropvolgende menstruaties uit. Een zwangerschapstest is over het algemeen zinvol rond de dag dat de eerstvolgende menstruatie wordt verwacht, eerder is de kans op een fout-negatieve uitslag groot.

Gedurende de eerste drie maanden van een zwangerschap, het eerste zwangerschapstrimester, voelt een deel van de aanstaande moeders zich vaak misselijk, en kan de geur van sommige levensmiddelen, bijvoorbeeld van koffie, als zeer onprettig worden ervaren. Het is mogelijk dat deze zwangerschapsmisselijkheid het embryo beschermt tegen stoffen die schade kunnen berokkenen.

Tijdens de middelste drie maanden van een zwangerschap voelen de meeste aanstaande moeders zich beter. Na ongeveer zestien weken kan de zwangere vrouw de foetus voelen bewegen (schoppen).

Gedurende de laatste drie maanden gaat het kind in de baarmoeder veel energie vragen: het groeit snel en neemt toe in gewicht. Daardoor voelen aanstaande moeders zich sneller moe. Een zwangere vrouw komt gemiddeld ongeveer twaalf kilo aan, sommigen tot 25 kilo, tijdens de zwangerschap. Slechts ongeveer een derde daarvan is het gewicht van het kind zelf.

De zwangerschap eindigt met de geboorte van het kind. De bevalling vindt plaats bij een gemiddelde postmenstruele leeftijd van 40 weken. Een zwangerschapsduur tussen 37 en 42 weken wordt als normaal beschouwd. Dit wordt de "à terme periode" genoemd.

Na de geboorte van het kind kan het zes weken tot enkele maanden duren voordat de lichamelijke toestand van de vrouw weer enigszins is teruggekeerd tot die van vóór de zwangerschap. Deze periode heet 'ontzwangering' of puerperium. Borstvoeding speelt een positieve rol in dit proces.

Stadia van de zwangerschap

• 
  26 en 40 weken
• 
  27, 29, 31 en 33 weken

Tijdens de zwangerschap (en in de gynaecologie in het algemeen) wordt voornamelijk met de postmenstruele leeftijd gerekend, de verstreken tijd sinds de eerste dag van de laatste menstruatie. In de beschrijving van de prenatale ontwikkeling van een foetus en in de neonatologie in het algemeen gebruikt men eerder de leeftijd sinds de bevruchting (conceptionele leeftijd, in het Engels 'fertilization age'). Deze leeftijd wordt ook aangeduid als de 'embryonale leeftijd' en later 'foetale leeftijd'.

Men kan de postmenstruele leeftijd meestal exacter vaststellen dan de conceptionele leeftijd. Het moment van bevruchting wordt over het algemeen geschat op ongeveer twee weken na de eerste dag sinds de laatste menstruatie.

Een aantal zwangere vrouwen krijgt nog een bloeding op het moment dat hun volgende menstruatie had moeten komen. Deze bloeding wordt veroorzaakt door het bevruchte embryo dat zich innestelt in het baarmoederslijmvlies. Zo'n implantatiebloeding gaat doorgaans met minder bloedverlies en minder buikkrampen gepaard. Bloedverlies in het verdere verloop van de zwangerschap kan heel onschuldig zijn, maar men doet er toch goed aan in een dergelijk geval een arts te raadplegen. Het kan immers ook wijzen op een dreigende miskraam, zeker als de bloeding hevig en pijnlijk is.

Naar schatting vijftien procent van de vastgestelde zwangerschappen eindigt in een miskraam. Van alle bevruchte eicellen gaat zelfs ongeveer 50% te gronde, maar meestal is dat al vóór de vrouw merkt dat ze zwanger is.

Ziekten en problemen die zich met betrekking tot de zwangerschap kunnen voordoen zijn:

• Bekkenpijn (ook wel bekkeninstabiliteit of symfysiolyse), pijn en instabiliteit in het bekken door weker en rekbaarder worden van verbindingen in het bekken.
• Bloedverlies, veroorzaakt door
  • Placentaloslating
  • Vasa praevia of voorliggende placenta
• Groeistoornissen, achterstand of voorlopen van de groei.
• Hoge bloeddruk
• Miskraam of een abortus
  • Intra-uteriene vruchtdood (IUVD)
• Polyhydramnion, te veel vruchtwater of oligohydramnion, te weinig vruchtwater.
• Pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging
• Stuitligging
• Vroeggeboorte
• Vanishing Twin Syndrome, het verdwijnen van een van de twee embryo's
• Vroegtijdige en voortijdige gebroken vliezen
• Vroegtijdige en voortijdige weeën
• Zwangerschapsmisselijkheid of hyperemesis gravidarum

Behalve bovenstaande problemen en ziekten, zijn er ook problemen die tijdens zwangerschap ontstaan of verergeren, maar die ook voorkomen zonder zwangerschap. Dat zijn bijvoorbeeld suikerziekte, schildklierziekten: hyperthyreoïdie en hypothyreoïdie, stollingsstoornissen.

Normaal nestelt de bevruchte eicel zich in de baarmoeder of uterus. Nestelt de eicel zich ergens anders, dan spreekt men van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of 'extra-uteriene graviditeit'.

Zowel roken als het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap kunnen nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid en ontwikkeling van het ongeboren kind. Toch blijft één op de vier vrouwen drinken en blijft ongeveer één op de vijf zwangere vrouwen roken.[2][3]

Alcohol dringt door de placenta en kan daardoor de foetus beschadigen in alle stadia van de zwangerschap. Kinderen die zijn blootgesteld aan alcohol tijdens de zwangerschap huilen meer, slapen slechter, reageren trager en kalmeren ook langzamer na opwinding. Ze hebben gemiddeld een lager IQ, meer leerstoornissen en sociale problemen. Zelfs consumptie van minder dan één glas alcohol per dag kan leiden tot een verhoogde kans op groeiafwijkingen, een miskraam en doodgeboorte.[4]

Blootstelling aan dagelijkse hoge alcoholdoseringen tijdens de ontwikkeling van de foetus kan leiden tot het foetale-alcoholsyndroom (FAS). FAS-kinderen hebben een groeiachterstand, afwijkende gelaatskenmerken en neurologische afwijkingen. Gerelateerde aandoeningen zijn Alcohol-Related Neurodevelopmental Disorder (ARND) en Alcohol-Related Birth Defects (ARBD).[4] ARND lijkt op FAS, maar dan zonder de uiterlijke kenmerken en ARBD betreft lichamelijke afwijkingen zoals hart-, bot- en orgaanproblemen.

Giftige stoffen die worden geïnhaleerd door roken of meeroken, zoals nicotine en koolmonoxide, beïnvloeden de groei van de vrucht. Nicotine leidt tot vaatvernauwing en koolmonoxide neemt in het bloed de plaats in van zuurstof.[3] Daardoor krijgt de vrucht minder bloed, dus minder voedingsstoffen, en minder zuurstof. Mede daardoor is het geboortegewicht van de baby van rokende vrouwen gemiddeld 250 gram lager. Roken leidt ook tot verhoogde kans op onvruchtbaarheid: bij rokende vrouwen is de tijd tot de conceptie gemiddeld 30% langer dan bij niet-rokende vrouwen. Roken tijdens de zwangerschap vergroot de kans op een miskraam of vroeggeboorte. In het eerste levensjaar van de baby is de kans op luchtweginfecties en wiegendood groter.

Het Voedingscentrum heeft een lijst van voedingsmiddelen opgesteld die vrouwen tijdens de zwangerschap beter niet kunnen eten met onder andere rauw vlees, rauwmelkse kaas, roofvissen, geneeskrachtige kruiden, drop[5].

Tijdens het eerste trimester van de zwangerschap kan de vrouw last hebben van misselijkheid, braakneigingen of vermoeidheid. Deze factoren kunnen ervoor zorgen dat de zin of het plezier in vrijen vermindert. Ook moeten sommige vrouwen vaker plassen, een gevoel dat tijdens geslachtsgemeenschap nog kan worden versterkt. Het feit dat de borsten gevoeliger worden, maakt dat sommige vrouwen het aanraken ervan onprettig vinden. Anderen vinden juist seksueel genot in deze verhoogde gevoeligheid.

Veel van de ongemakken uit het begin van de zwangerschap, verdwijnen in het tweede trimester. De vagina wordt breder en produceert meer vocht, dat lichtjes van geur verschilt ten opzichte van vroeger. Veel vrouwen voelen zich in deze periode sneller of vaker opgewonden.

Het is een wijdverbreid misverstand dat vrijen tijdens de laatste fase, het derde trimester van de zwangerschap aanleiding zou kunnen geven tot een te vroege geboorte. Uit onlangs verschenen rapporten blijkt dat deze veronderstelling onjuist is. In gevallen dat vrijen een oorzaak leek te zijn van een vervroegde bevalling, bleek de werkelijke oorzaak vaak een infectie in de vagina te zijn. Als er geen sprake was van ziekmakende micro-organismen in de vagina, leek eerder het tegendeel waar te zijn: meer vrijen leidde dan juist tot minder vroeggeboorten.

Het vrijen in de klassieke positie, waarbij de man op de vrouw ligt, kan echter wel door de dikke buik bemoeilijkt worden. Borststimulatie kan resulteren in de afscheiding van biestmelk of colostrum, wat volkomen normaal is maar door sommige koppels als storend wordt ervaren. Soms raadt de arts geslachtsverkeer af. Dit gebeurt meestal indien er zich ernstige problemen voordoen tijdens de zwangerschap.