Nirvana (Amerikaanse band)

Nirvana werd in 1987 opgericht in de Amerikaanse plaats Aberdeen, Washington, nadat Kurt Cobain en Krist Novoselic elkaar enkele jaren eerder hadden ontmoet. Aanvankelijk was de band een viermansformatie met Chad Channing op drums en Jason Everman op gitaar. In 1989 werd in deze formatie het debuutalbum Bleach opgenomen en uitgebracht door Sub Pop. De band ging op tournee in Amerika en later in Europa. Daarna verlieten Channing en Everman de band. Er werd tijdelijk een drummer aangesteld, Dale Crover, maar de samenwerking was kort en betrof slechts opnames van enkele nummers. In 1990 kwamen Cobain en Novoselic via Buzz Osborne van de Melvins in contact met Dave Grohl. Hij werd de nieuwe drummer, met wie ze hun tweede Europese tournee deden. In datzelfde jaar tekende Nirvana bij DGC Records (onderdeel van Geffen Records). Met als producer Butch Vig begon de band aan een nieuw album te werken. Met het verschijnen van dat nieuwe album Nevermind, een jaar later, bereikte de band internationale populariteit: het album betekende de doorbraak bij het grote publiek en de single "Smells Like Teen Spirit" werd een wereldhit. Na "Smells Like Teen Spirit" volgde van hetzelfde album nog "Lithium", Come As You Are" en "In Bloom".

De setlist van het laatste Nirvana-optreden, 1 maart 1994 in München

Na een mislukte zelfmoordpoging in Rome en een ziekenhuisopname werd Cobain op de ochtend van 8 april 1994 door een elektricien dood gevonden in de garage van zijn landhuis in Seattle. Hij had zich drie dagen eerder met een hagelgeweer door zijn hoofd geschoten. Er bestaat nog steeds controverse omtrent Cobains doodsoorzaak, volgens sommigen wijst een aantal zaken eerder op moord dan op zelfmoord. De concentratie heroïne die in het lichaam van Cobain gevonden was, zou zo hoog zijn dat hij niet eens meer kon staan of een kogel kon afvuren en in zijn zelfmoordbrief zou het laatste stukje in een ander handschrift zijn geschreven. Door andere onderzoekers worden deze theorieën echter in twijfel getrokken.

Nirvana werd direct na de dood van Cobain opgeheven. In 2002 werd bij gelegenheid van het uitkomen van het verzamelalbum een laatste single uitgebracht: "You Know You're Right". Aan het uitkomen van dat verzamelalbum gingen jaren van gesteggel en rechtszaken met Courtney Love, Cobains weduwe en mede-eigenaar van de rechten, vooraf. De overige bandleden, Krist Novoselic en Dave Grohl zullen onder de naam Nirvana geen werk meer uitbrengen. In 2004 werd toch de box-set With the Lights Out uitgebracht, een 3-cd + dvd met B-Sides en singles. Een jaar later, in 2005, werd Sliver: The Best of the Box uitgebracht, een soort samenvatting van de dat jaar daarvoor uitgebrachte 'demo en rariteiten boxset'. Ook bevat dit album 3 'nieuwe' (stond al enige tijd op tape, alleen nooit uitgebracht), onbekende nummers. Ook de voor veel Nirvana-fans holy grail, het nummer "Spank Thru" van de Fecal Matter-demo. Dit nummer was destijds de debuutsingle van Nirvana en komt ook voor op diverse bootlegs en op From the Muddy Banks of the Wishkah. Deze demo-tape, met drums en backing vocals van Dale Crover en zang en gitaar van Cobain, bewoog Novoselic ertoe om samen met Cobain een band te beginnen. Ook staan er twee demoversies op van nummers die al uitgebracht en gekend waren.

Kurt Cobain wordt in het Guinness Book of Records genoemd met MTV Unplugged in New York, dat het meestverkochte album na de dood van de uitvoerder werd.

Na de dood van Kurt Cobain richtten beide overgebleven leden van de band eigen bands op.

• Dave Grohl: Foo Fighters, Probot, Them Crooked Vultures
• Krist Novoselic: Eyes Adrift, Sweet 75, Giants In The Trees

In de nummers van Nirvana zitten consequent bepaalde thema's zoals afstomping, verveling, vervreemding, depressie en identiteitsproblemen. Vaak wordt de bedoeling verstopt onder een oppervlakkig beeld van woede en/of waanzin. Een enkel liedje, zoals "Turnaround" (Incesticide) verkondigt een politieke mening, maar dat is voor Nirvana vrij ongebruikelijk (dit is dan ook een cover van Devo). Die mening verkondigden de bandleden wel regelmatig in de gebruikelijke bindteksten, samen met hun 'anti-rockstar attitude'. Nirvana is een antwoord op de overheersing van de hairmetal in die tijd, en wordt beschouwd als de band waarmee de voornamelijk stedelijke jeugd van Generation X zich het meest associeerde, wat hun succes in de VS, maar ook in het buitenland verklaart.

Nirvana's onderwerpen zijn verwant aan het karakter van songwriter Cobain. Bij Nirvana en Cobain komt één probleem duidelijk naar voren waar ook andere muzikanten last van hebben: de tegengestelde wensen om succesvol en beroemd te zijn en tegelijkertijd onafhankelijk te blijven (zoals van platenverkopen en verwachtingen). Hoewel Cobain van kindsbeen af een rockster wilde zijn, wilde hij niet de verantwoordelijkheden en vaak apathische en banale omstandigheden van de showbizz ondergaan. Het album In Utero opent met "Teenage angst has paid off well / Now I'm bored and old", wat een verwijzing is naar het succes van Nevermind en alles wat daarbij kwam kijken.

Enkele teksten waarin de typische Nirvana-thema's zichtbaar zijn:

• I wish I was like you / Easily amused ("All Apologies")
• I've been locked inside your heart-shaped box for weeks ("Heart-Shaped Box")
• I'm so happy / 'cause today I've found my friends / They're in my head ("Lithium")
• I'm so ugly, but that's okay, 'cause so are you / We've broke our mirrors ("Lithium")
• Don't tell me what I wanna hear / Afraid of never knowing fear ("Lounge Act")
• Hate me / Do it and do it again
• Waste me / Rape me my friend ("Rape Me")[noot 1]
• Here we are now / Entertain us ("Smells Like Teen Spirit")[noot 2]

Nirvana is beïnvloed door allerlei soorten bands, uit uiteenlopende genres als grunge, punkrock, new wave en blues. Om hun afkeer van commercie te tonen, verwezen de bandleden vaak naar muzikale voorbeelden die veel onbekender waren en namen deze ook vaak aan als voorprogramma.

• The Melvins: Vooral in de liedjes "Pen Cap Chew", "Downer" en "Paper Cuts" zijn de invloeden terug te horen.
• Pixies: Nirvana nam vooral de hard/zacht dynamiek van Pixies over. Rustige coupletten werden afgewisseld door harde refreinen. "Smells Like Teen Spirit" was een poging van Cobain om Pixies te imiteren.[4]
• The Vaselines: de nummers "Molly's Lips" en "Son of a Gun" staan op Incesticide (1992) en Nirvana speelde "Jesus Doesn't Want Me for a Sunbeam" bij MTV Unplugged.
• Scratch Acid: Cobain was een groot fan van deze band, waarvan enkele leden later The Jesus Lizard zouden oprichten, met wie Nirvana in 1993 de split-single "Puss"/"Oh, The Guilt" uitbracht.
• Sonic Youth: De leden van Sonic Youth waren bevriend met de leden van Nirvana en hielpen ze in 1990 binnen bij het label Geffen. In 1991 toerden ze samen.
• Meat Puppets: Nirvana speelde samen met 2 leden van de Meat Puppets 3 nummers van deze band op MTV Unplugged: "Plateau", "Oh, Me" en "Lake of Fire".
• Green River
• Mudhoney: vooral bij "Sliver" is het te horen. Drummer Dan Peters drumt op deze single zelfs mee.
• The Beatles: Kurt Cobain vertelde dat hij het liedje "About a Girl" heeft geschreven nadat hij een hele dag had geluisterd naar het eerste Amerikaanse album van The Beatles.
• Boston: de riff uit "Smells Like Teen Spirit" werd geïnspireerd door die uit Bostons "More Than a Feeling". Een cover van dit lied werd zelfs live af en toe gespeeld.
• Butthole Surfers: In de vroege jaren maakten ze veel muziek die door deze band beïnvloed was, zoals "Hairspray Queen".
• Flipper: In de vroege jaren speelden ze het liedje "Sex Bomb" van deze band. Novoselic en Grohl verschijnen samen met Buzz Osborne van the Melvins, als Melvana nog op een 7" waarop "Sacrifice" en "Way of the World" staan.
• Shocking Blue: Voor het album Bleach coverde Nirvana het nummer "Love Buzz" van deze Nederlandse band, ook wel bekend van het nummer "Venus".
• Rites of Spring: Kurt Cobain stond huilend vooraan te kijken naar deze band. Deze band stond in zijn top 50 op 1.
• The Stooges: "Raw Power" is een plaat die grote invloed had op de Nirvana-sound.
• Lead Belly: Hiervan deed Cobain tijdens MTV Unplugged een legendarische uitvoering van het nummer "In the Pines" onder de titel "Where Did You Sleep Last Night?".
• The Wipers: Coverden "D7" en "Return of the Rat", dat verscheen op het tributealbum Eight Songs for Greg Sage and the Wipers.
• REM: Volgens Cobain een band die dicht bij hun eigen identiteit is gebleven. In 1994 zou een samenwerking met Michael Stipe plaatsgevonden hebben, maar dit gebeurde niet vanwege het overlijden van Kurt Cobain. Er wordt verteld dat de cd Automatic for the People van REM gevonden is in een cd-speler, die aanstond, in de kamer waar Kurt zelfmoord pleegde. Dit valt mogelijk te betwijfelen.[5]

Bands waaraan veelvuldig gerefereerd werd:

• Pavement
• Dinosaur Jr.
• The Jesus Lizard
• Daniel Johnston (MTV-uitreiking met T-shirt van Hi how are you?)

• In 1999* telde de lijst 150 in plaats van 100 nummers