Gerd Leers

Van 1982 tot 1990 zat Leers als CDA-fractievoorzitter in de gemeenteraad van de Noord-Brabantse gemeente Goirle.

Op 4 september 1990 werd Leers lid van de Tweede Kamer voor het CDA. Als lid van de vaste Kamercommissie voor Verkeer en Waterstaat heeft Leers veel gedaan in het NS-dossier. In zijn tijd vond ook de onthulling van de Bouwfraude-affaire plaats.[4].

Leers werd per 1 februari 2002 benoemd tot burgemeester van Maastricht nadat Karl Dittrich (PvdA), die door de gemeenteraad als eerste op de voordracht was gezet, zich had teruggetrokken. In 2008 deed hij een poging om burgemeester te worden van Den Haag en van Rotterdam.

Als burgemeester nam Leers harde maatregelen, zoals de inval in woonwagenkamp Vinkenslag en het stopzetten van de subsidie aan de voetbalclub MVV. Hij sprak zich echter ook uit voor een ruimhartig pardon voor uitgeprocedeerde asielzoekers. In 2011 is echter gebleken dat hij deze denkwijze heeft laten vallen in zijn rol als minister voor Immigratie en Asiel.

Eind 2004 werd Leers in een enquête onder de burgers van verschillende steden verkozen tot beste burgemeester van Nederland. Opvallend genoeg kwam deze uitverkiezing in een tijd waarin Leers moeite moest doen zijn eigen ambtenarenapparaat weer voor zich te winnen, nadat hij het in het openbaar had bekritiseerd.

Een coffeeshop in Maastricht

Verder kwam Leers landelijk in het nieuws met zijn houding ten aanzien van het softdrugsbeleid. Hij bekritiseerde het gedoogbeleid dat de consumptie en verkoop van marihuana en hasj toestond, maar het telen ervan verbood. "De politie is er veel tijd aan kwijt, maar het is dweilen met de kraan open", aldus Leers. Om die reden bepleitte Leers legale verbouw, onder overheidstoezicht, wat ook de kwaliteit en dus de volksgezondheid ten goede zou komen. Een ander plan van Leers als burgemeester van Maastricht was de aanleg van "wietboulevards" aan de randen van de stad, ook wel "Plan Coffeecorners" genoemd. Buitenlandse drugstoeristen zouden op die manier niet meer het centrum van de stad in hoeven te gaan, waardoor er minder overlast zou zijn. Het plan werd niet uitgevoerd. In de jaren daarna trachtte de gemeente de drugsoverlast te verminderen door buitenlandse bezoekers de toegang tot Maastrichtse coffeeshops te ontzeggen (zie: wietpas).

Eind 2005 maakte een aantal burgemeesters van randgemeenten het Coffeecornerplan belachelijk door er een carnavalslied over op te nemen. Begin 2006 nam Leers als reactie een 'wietlied' op met de Heideroosjes (Da's toch dope man). Deze vorm vond navolging toen toenmalig minister van Justitie Piet Hein Donner als reactie onder de artiestennaam De Don met een rap kwam, waarin hij zijn eigen visie uiteenzette.

In 2006 kocht Leers als privépersoon een vakantievilla van 220.000 euro in Bulgarije bij een bedrijf genaamd Marina Black Sea Riviera. Een bevriende topambtenaar van de gemeente Maastricht, Nico Nollen, was aandeelhouder van dit bedrijf en had Leers geïnformeerd over het project.[5] De villa werd echter niet opgeleverd, waardoor Leers en Marina Black Sea Riviera verwikkeld raakten in een juridisch conflict. In 2008 stelde Leers alle aandeelhouders van Marina Black Sea Riviera aansprakelijk, inclusief de Maastrichtse topambtenaar. Het jaar daarna deed Leers aangifte wegens oplichting tegen de directeur van Marina Black Sea Riviera bij het Openbaar Ministerie in de Bulgaarse stad Varna. In augustus 2009 besloot het Bulgaarse OM geen strafrechtelijke vervolging in te stellen, omdat er onvoldoende bewijs zou zijn voor oplichting. Uiteindelijk trok Leers zich terug uit het project.

Reclamebord van Marina Black Sea Riviera

De villa van Leers maakte deel uit van een toeristisch project van Marina Black Sea Riviera in de gemeente Byala aan de Zwarte Zeekust. Omstreden was dat Leers na aankoop van de villa contacten had met Bulgaarse politici die invloed konden uitoefenen op de besluitvorming rond het villaproject. Zo zou er een jachthaven aangelegd worden bij het project, zodat de waarde van de villa's zou stijgen. Leers knoopte contacten aan met Sergej Stanisjev, de minister-president van Bulgarije, de burgemeester van Byala en Bulgaarse projectontwikkelaars. In 2007 nodigde hij Stanisjev uit in Maastricht voor de viering van het 15-jarig bestaan van het Verdrag van Maastricht. Buiten medeweten van Leers bracht de minister-president een groot gevolg mee, onder wie de burgemeester van Byala.

De villa's in aanbouw, de bouw is niet veel verder gekomen dan dit stadium

Het Bulgaarse vastgoedproject was echter minder succesvol dan gedacht, er werden vrijwel geen villa's verkocht. De kwaliteit van de bouw was ver ondermaats. Hierdoor ging het project failliet. Ook bleek dat de Bulgaarse partners zelf nauwelijks geïnvesteerd hadden, maar door de nodige trucs wel grotendeels eigenaar van de grond waren. Die grond (en wat daarop gebouwd was van de villa van Leers, al was dat niet veel, zie foto) is door het faillissement in handen van de bank gekomen, en op de Bulgaarse partners viel niets te verhalen. Leers raakte daardoor het door hem betaalde bedrag (rond de 200.000 euro) kwijt. Leers was opgelicht en stelde Marina Black Sea Riviera aansprakelijk voor zijn verlies. Na het faillissement in 2008 nam Leers contact op met onder andere de Bulgaarse minister-president om de problemen rond het project op te lossen. In het aanknopen en onderhouden van contacten met Bulgaarse politici maakte Leers gebruik van zijn functie als burgemeester.

De zaak kwam aan het licht door een publicatie in NRC Handelsblad in 2009. Naar aanleiding van de berichten in de NRC besloot de gemeente Maastricht in oktober 2009 een onderzoek te laten doen naar de integriteit van de burgemeester. Het onderzoek spitste zich toe op mogelijke belangenverstrengeling rond het vastgoedproject. Het onderzoek naar Leers werd gedaan door het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING). De commissaris van de koningin in Limburg, Léon Frissen, zag aanleiding in het onderzoek om een brief te schrijven aan alle Limburgse gemeenten waarin hij stelt voortaan strenger toe te zien op de integriteit van Limburgse bestuurders en ambtenaren. De zaak Leers was de zevende integriteitskwestie in het openbaar bestuur in Limburg in 2009.

In januari 2010 presenteerde het BING zijn rapport. De conclusie was dat burgemeester Leers onhandig had geopereerd en er een schijn van belangenverstrengeling was. Volgens de onderzoekers misbruikte Leers zijn positie echter niet voor privébelangen, maar bracht hij door de deal met de Maastrichtse ambtenaar wel zijn onafhankelijkheid als burgemeester in gevaar. Dat is een overtreding van de gedragscode van de gemeente Maastricht. Volgens BING was de handelwijze van Leers onhandig en onverstandig maar niet in strijd met de wet.[6][7][8]

Op 13 januari 2010 debatteerde de gemeenteraad over de conclusies van het rapport van onderzoeksbureau BING naar de handelwijze van Leers in de kwestie rond zijn villa. BING stelde dat Leers de voor hem geldende gedragscode had overtreden, maar van misbruik van zijn ambt voor privédoeleinden was volgens BING geen sprake. Na een lang debat concludeerden de collegepartijen PvdA en GroenLinks en de oppositiepartijen SP en VVD dat er een onwerkbare situatie was ontstaan. Vooral GroenLinks en de PvdA hielden vast aan het standpunt dat Leers geen gezag meer zou hebben en het imago van Maastricht door hem beschadigd was. De SP en VVD steunden de coalitiepartijen uiteindelijk.[9] Het CDA en de lokale partij Stadsbelangen Maastricht bleven achter Leers staan. Hoewel Leers graag was aangebleven als burgemeester, besloot hij in de vroege ochtend van 14 januari 2010 af te treden. De gemeenteraad gaf hem een staande ovatie.[10]

Tijdens het debat kwamen Leers en de gemeenteraad achter de schermen een wachtgeldregeling overeen. Leers bedong dat hij dezelfde financiële faciliteiten zou krijgen waar hij recht op zou hebben indien hij was afgezet.[11][12] Leers zei later dat hij niet zelf om deze deal had gevraagd, de gemeenteraad had hem de overeenkomst aangeboden.[13] Het ministerie van Binnenlandse Zaken liet weten dat een burgemeester na een gedwongen aftreden altijd een uitkering van de gemeente kan ontvangen.

Dat Leers populair was in Maastricht, bleek tijdens zijn afscheid op 26 februari 2010. Vele duizenden mensen stonden voor het stadhuis van Maastricht totdat ze aan de beurt waren om de voormalig burgemeester de hand te schudden. Na het afscheid vond een 'volksadieu' plaats.[14]

Op 14 oktober 2010 werd Leers beëdigd als minister zonder portefeuille voor Immigratie, Integratie en Asiel op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Rutte I. Hij kreeg daar te maken met ingewikkelde en omstreden dossiers, waarvan de asielzaak van Mauro Manuel een van de meest besprokene is. Na zijn ministerschap werd hij bemiddelaar voor ex-politici bij het zoeken naar werk.

In verband met een ernstig conflict tussen gemeenteraad en burgemeester was per 1 januari 2018 Luc Winants afgetreden als burgemeester. Per diezelfde datum volgde Leers hem op als waarnemend burgemeester van Brunssum.[15] Op 11 maart 2020 werd hij opgevolgd door Wilma van der Rijt.[16]