Wachtgeld

De Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa) regelt niet alleen pensioen maar ook een "Appa-uitkering", informeel wachtgeld genoemd.

Voor bepaalde politieke ambtsdragers geldt dat als aan de betrokkene ontslag wordt verleend, of als de betrokkene aftreedt, en de betrokkene heeft de AOW-leeftijd nog niet bereikt, deze recht heeft op wachtgeld, ook als het een ontslag op verzoek betreft of een vrijwillig aftreden. De regeling is dus ook van toepassing als de betrokkene werk vindt dat hij aantrekkelijker vindt, maar waarvan het inkomen lager is, of als hij wil stoppen met werken (mits geen ander passend werk beschikbaar is). De reden van de aparte regeling is echter een verhoogd afbreukrisico door, onder andere, de kans dat de betrokkene onverwacht zijn functie verliest. Niet altijd is terugkeer naar de oude baan mogelijk.

De indeling naar soort politieke ambtsdrager is als volgt:

• Tweede afdeling: Ministers en staatssecretarissen
• Derde afdeling: Leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
• Vijfde afdeling: Commissarissen van de Koning, gedeputeerden, burgemeesters, wethouders en bestuurders van waterschappen

De regeling is als volgt:

• De duur van de wachtgelduitkering is gelijk aan de duur van de vervulling van de politieke functie, met een minimum van 2 jaar en een maximum van 3 jaar en 2 maanden. Uitzonderingen:
  • Bij een functievervulling van minder dan 3 maanden bedraagt de uitkeringsduur 6 maanden.
  • Als de belanghebbende ten tijde van zijn ontslag of aftreden vijf jaren of minder is verwijderd van de AOW-leeftijd die is vastgesteld voor het kalenderjaar 5 jaren na het jaar van ontslag of aftreden, en hij in het tijdvak van 12 jaren dat direct aan zijn ontslag voorafgaat ten minste 10 jaren politiek ambtsdrager is geweest, wordt de uitkering voortgezet tot de AOW-leeftijd.
• Eerdere of neveninkomsten voor of tijdens de ambtsperiode tellen niet mee bij de hoogte van het wachtgeld.
• Het wachtgeld is in het algemeen in het eerste jaar 80%, en in het tweede jaar en daarna 70% van het laatste salaris als politicus[1] Het gaat hier om het volledige salaris (vergelijk de hoogte van een WW-uitkering, voor de bepaling waarvan een bruto jaarsalaris boven de grofweg € 50,000 niet meetelt).
• Verrekening van na beëindiging mandaat als politicus/bestuurder ingegane inkomsten uit arbeid geschiedt aldus dat de uitkering wordt verminderd met het bedrag waarmede de uitkering, vermeerderd met die inkomsten, de laatstelijk genoten wedde, waarvan de uitkering is afgeleid, overschrijdt. Men kan dus in het eerste jaar tot 20% en in tweede en volgende jaren tot 30% aan arbeidsinkomsten hebben boven op het wachtgeld en zo het inkomen aanvullen tot 100%. Het aantal uren dat men moet werken voor de betreffende inkomsten is niet van belang, zie echter ook het volgende item.
• Uiterlijk vanaf drie maanden na aftreden moet de betrokkene in voldoende mate trachten passende arbeid te vinden, tenzij de betrokkene 70% of meer van het oude inkomen verdient en dus de hoogte van het wachtgeld 30% of minder van het oude inkomen is. Of arbeid passend is wordt onder andere bepaald door het geboden loon. Dit kan betekenen dat de betrokkene geen baan met een laag loon hoeft te aanvaarden, maar kan ook betekenen dat hij na een baan met een laag loon te hebben aanvaard, door moet blijven zoeken naar een passender baan.
• Sommigen hadden/hebben/creëren een eigen (advies-)bedrijf en daarvan kunnen inkomsten dus soms moeilijk in mindering worden gebracht op het wachtgeld (startersaftrek; verliescompensatie; vrijstellingen en dergelijke; in het geval van een DGA geldt alleen het loon als inkomsten uit arbeid, niet de waardevermeerdering van de BV)
• Sommigen toucheren na afloop in allerlei functies onkostenvergoedingen die niet altijd het wachtgeld verminderen.
• Er kan sprake zijn van een samenloop van wachtgelduitkeringen van verschillende en eerdere politieke/bestuurlijke functies; vaak is niet duidelijke welke instantie wat nu moet verrekenen of dat men periodes bij elkaar kan optellen (of doorschuiven ??). Hierdoor zijn er zowel mensen (on)bewust in problemen gekomen alsmede schrijnende gevallen ontstaan.
• De pensioenopbouw is, zolang het wachtgeld duurt, gedurende de eerste 3 jaar en 2 maanden 100%, daarna 50% van de pensioenopbouw tijdens het vervullen van de functie.

Het Rijkswachtgeldbesluit 1959 was vanaf 1 maart 1994 niet meer van toepassing in de sector onderwijs, met de komst van het Besluit Werkloosheid onderwijs- en onderzoekpersoneel (BWOO)[9]. Vanaf 1 januari 2001 was het ook niet meer van toepassing op nieuwe gevallen in de overige overheidssectoren (dit was de tweede fase van de operatie overheidspersoneel onder de werknemersverzekeringen (OOW; in de eerste fase werd de WAO voor overheids- en onderwijspersoneel ingevoerd)). Vanaf 1 januari 2001 geldt zowel in de sector onderwijs als de overige overheidssectoren bij ontslag de Werkloosheidswet (WW) en vaak een bovenwettelijke uitkering. De derde fase, waarbij vóór 2001 toegekende uitkeringen (soms naastwettelijke uitkering genoemd omdat ze geen aanvulling zijn op de WW) die nog niet waren beëindigd of die nog konden herleven gesplitst zouden worden in WW en bovenwettelijke uitkering, is niet doorgegaan, omdat door vertraging van deze fase de uitkeringsduur van de WW vaak al verstreken zou zijn. Zo bleef bijvoorbeeld in de sector Rijk naast het nieuwe BBUW-Rijk het oude Rijkswachtgeldbesluit 1959 voorlopig nog bestaan, en in de sector onderwijs naast het nieuwe BBWO het oude BWOO. Het BWOO spreekt zelf niet van "wachtgeld", maar in de uitvoering wordt die term nog wel gebruikt.[10]

Andere nog niet ingetrokken wachtgeldregelingen (die al of niet nog gelden voor nieuwe gevallen):

• Besluit vaststelling wachtgeldregeling militaire personeel zeemacht
• Besluit vaststelling wachtgeldregeling militairen Koninklijke landmacht beneden de rang officier
• Besluit vaststelling wachtgeldregeling officieren Koninklijke Landmacht
• Besluit wachtgeldduur burgerpersoneel militaire inlichtingendiensten
• Regeling wachtgeld en uitkering bij privatisering
• Wachtgeldbesluit Buitenlandse Dienst

De Wet normering topinkomens bepaalt onder meer dat topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector met hun werkgever geen uitkeringen wegens beëindiging van het dienstverband overeenkomen die gezamenlijk meer bedragen dan € 75.000.

De wachtgeldregeling staat soms ter discussie. Bijvoorbeeld toen Philomena Bijlhout (LPF) in juli 2002 na negen uur in functie te zijn geweest als staatssecretaris haar ontslag indiende in verband met onthullingen over haar verleden. Zij had vervolgens recht op twee jaar wachtgeld. Inmiddels is de regeling veranderd, de uitkeringsduur zou nu 6 maanden zijn, zie boven.

Ook de keus van Peter Rehwinkel, tot 2013 burgemeester van Groningen, om een vrijwilligersbaan te verkiezen boven het burgemeesterschap maar wel gebruik te willen maken van de wachtgeldregeling, kon niet op de steun rekenen van de politieke partijen in Groningen[11].

Ook Wassila Hachchi, kamerlid voor D66, vertrok om vrijwilligerswerk te gaan doen. D66 overwoog Hachchi te royeren als lid, waarop zij haar lidmaatschap heeft opgezegd.

• Wachtgeld Parlement.com
• Snel aftredende bewindslieden en wachtgeld Parlement.com
• Inkomen Tweede Kamerlid - wachtgeld Parlement.com