Ponten over het Noordzeekanaal

In de periode van 1865 tot 1876 werd het Noordzeekanaal gegraven waardoor bruggen en ponten noodzakelijk werden voor de verbinding tussen het noordelijk en het zuidelijk deel van Noord-Holland. De bruggen zijn later verwijderd omdat zij een belemmering vormden voor het scheepvaartverkeer.

Door de aanleg van verkeerstunnels onder het kanaal, met name de Velsertunnel in 1957 en de Coentunnel in 1966, werden de ponten minder belangrijk voor het autoverkeer. Echter, vrachtwagens met gevaarlijke stoffen, vrachtwagens hoger dan 4 meter, voetgangers, fietsen, bromfietsen en invalidenvoertuigen mogen geen gebruik maken van de tunnels en zijn dus aangewezen op de pont om aan de overzijde te komen.

De drie veerdiensten werden lange tijd onderhouden door Rijkswaterstaat. In 1997 werd de exploitatie overgedragen aan het vervoerbedrijf Naco, toen vallend onder NZH, vanaf 1999 opgegaan in Connexxion. Vanaf 1997 moeten automobilisten betalen voor de overtocht.[2]

In december 2007 werd de verantwoordelijkheid door de Nederlandse Rijksoverheid overgedragen aan de gemeente Amsterdam.[3] Aanvankelijk bleef de exploitatie bij Connexxion, maar vanaf 1 juli 2013 worden de verbindingen onderhouden door het GVB, dat de boten van Connexxion overnam.

Vanaf 1998 tot eind 2013 voer ook nog de veerdienst Fast Flying Ferry van Connexxion met draagvleugelboten over het Noordzeekanaal tussen Velsen-Zuid en het Centraal Station in Amsterdam.

De Velserpont vaart tussen Velsen-Zuid, ten oosten van IJmuiden, en Velsen-Noord.

Door de aanleg van het Noordzeekanaal werd het dorp Velsen in 1872 in tweeën gesneden. Aanvankelijk was er een draaibrug, die werd echter later gesloopt omdat deze het scheepvaartverkeer hinderde. In 1902 werd de voetbrug vervangen door een stoompont, waarop ook rails werd gelegd voor de stoomtram Haarlem – Alkmaar die van 1906 tot de opheffing van deze tramlijn in 1924 gebruik maakte van de pont.[4]

Aanvankelijk lag de pont tussen het oude dorp Velsen (Meervlietstraat) en de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord. Na de sloop van de Velserspoorbrug in 1958 werd de pontverbinding in 1963 naar het westen verplaatst en verbindt nu de Stationsweg / Kanaalweg met de Pontweg aan de noordoever.

De wandelroute Hollands Kustpad maakt op het traject Duin- en Polderpad (LAW 5-3) van Haarlem naar Bergen aan Zee ook gebruik van deze pont.

• 
  Velserpont met de Hoogovens op de achtergrond in 2000.
• 
  Velserpont met Rijkspont 6 in het kleurenschema van Connexxion; 2010.
• 
  Velserpont met GVB pont 8; 2013.

De Buitenhuizenpont vaart tussen de Noordzeekanaalweg (N202) bij Zijkanaal C, aan de rand van de Houtrakpolder in het Recreatiegebied Spaarnwoude, en de N246 bij de gehuchten Buitenhuizen en Nauerna, bij Assendelft in de gemeente Zaanstad.

De wandelroutes Stelling van Amsterdam (Streekpad 9) en Noord-Hollandpad maken ook gebruik van de pont.

• 
  Buitenhuizenpont met Rijkspont 7 in 2007.
• 
  Buitenhuizenpont met Rijkspont 9 in 2008.
• 
  GVB Pont 9 op het Noordzeekanaal bij Buitenhuizen; 2017.

De Hempont vaart tussen de Nieuwe Hemweg (s101) in het Westelijk Havengebied van Amsterdam en de Hemkade en de Provincialeweg (s152) in Zaandam. Deze verbinding werd ingesteld in 1876, het jaar dat het kanaal voltooid werd.[5]

Naast de Hempont lag van 1878 tot 1983 de Hembrug in de Spoorlijn Den Helder - Amsterdam

• 
  GVB Pont 6 op het Noordzeekanaal bij de Hemkade; 2019.

De Rijksponten 4, 5 en 6 zijn gebouwd in 1933 door de Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij te Amsterdam. De Rijksponten 7, 8 en 9 zijn gebouwd in 1935 door de Bouwwerf Klop te Sliedrecht. Eerste eigenaar was Rijkswaterstaat Stoompont Verendienst in Velsen, later werd dit Rijkswaterstaat directie Noord-Holland. De ponten waren lange tijd geel-wit geschilderd, sinds 2007 waren zij in het kleurenschema van Connexxion (geel-groen).

Sinds mei 2007 ligt een oude Rijkspont (nr. 5) aan de De Ruijterkade achter het Centraal Station als drijvende fietsenstalling. Deze is rood met wit geschilderd.

Op 1 juli 2013 werden de vijf overige ponten, 4, 6, 7, 8 en 9, van Connexxion overgenomen en zijn in GVB-huisstijlkleuren blauw met wit gebracht.

Ter vervanging van de ruim 85 jaar oude ex-Rijksponten schaft het GVB vijf nieuwe elektrische ponten aan die in de periode 2020-2022 in dienst komen.[6]

• Amsterdamse veren (over het IJ)

• GVB: Ponten Noordzeekanaal