Bisdom Doornik

De geschiedenis van het bisdom gaat reeds terug tot de 5de eeuw. De eerste bisschop was Eleutherius van Doornik. Omstreeks 626 of 627 werd het bisdom echter verenigd met het bisdom Noyon, al behield het een eigen organisatie. Pas in 1146 kreeg Doornik opnieuw zijn eigen bisschop.

Het bisdom strekte zich uit ten westen van de Schelde tot aan de IJzer en de Noordzee in het westen, en van de Skarpe in het zuiden tot aan de Noordzee in het noorden. Het werd omgeven door de bisdommen Terwaan, Atrecht, Kamerijk en Utrecht. Het hele gebied ten zuiden en oosten van de Schelde, die door de steden Doornik, Oudenaarde, Gent en Dendermonde stroomt, behoorde tot het bisdom Kamerijk. In het noorden behoorden de Vier Ambachten (Hulst, Axel, Assenede en Boekhoute) tot het bisdom Utrecht. Het gebied aan de overkant van de IJzer behoorde tot het bisdom Terwaan, dat tot aan Ieper reikte. In het zuiden lag ten zuiden van de Skarpe het bisdom Atrecht, dat tot aan de samenvloeiing van de Skarpe met de Schelde in Mortagne reikte. Het bisdom Doornik bestond uit drie aartsdiakenaten, namelijk Doornik, Brugge en Gent, met daarin eerst elf, daarna twaalf dekenaten. Het aartsdiakenaat Brugge bestond uit de dekenaten Brugge, Aardenburg en Oudenburg; het aartsdiakenaat Gent uit de dekenaten Gent, Roeselare, Oudenaarde en Waes; het aartsdiakenaat Doornik uit de dekenaten Doornik, Seclin, Helkijn, Rijsel en Kortrijk.

De strijd van Filips II van Spanje tegen het protestantisme leidde tot de pauselijk bul "Super Universas" van paus Paulus IV, voor de herschikking van de bisdommen in de Nederlanden. Het oude bisdom Doornik werd opgesplitst en verloor grote stukken van zijn grondgebied. De aartsdiakenaten Brugge en Gent werden als bisdom Brugge en bisdom Gent nieuwe zelfstandige bisdommen. Een aantal parochies gingen naar het nieuwe bisdom Ieper. Enkel in de streek tussen Izegem en Kortrijk behield het bisdom Doornik nog wat Vlaams grondgebied.

Deze situatie bleef zo een paar eeuwen, tot het begin van de 19de eeuw. In 1802, één jaar na het Concordaat van 15 juli 1801 dat afgesloten werd tussen paus Pius VII en Napoleon Bonaparte, kreeg het bisdom een nieuw territorium, nu hoofdzakelijk ten oosten van de Schelde, waar de parochies tot dan toe behoorden tot het bisdom Kamerijk, het bisdom Namen en het bisdom Luik. De nieuwe grenzen van het bisdom vielen samen met het recent gecreëerde Franse departement Jemappes, en later met de provincie Henegouwen. Het viel zo onder de metropool Mechelen van de Belgische kerkprovincie. In 1967 werden ook de parochies in de voorheen West-Vlaamse kantons Moeskroen en Komen aan het bisdom Doornik toegevoegd.

De heilige Eleutherius van Doornik wordt vaak als eerste bisschop van Doornik gezien.

• (fr) Bisdom Doornik

Zie de categorie Bisdom Doornik van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.