Beuken-eikenbos

Het beuken-eikenbos omvat oude, redelijk structuur- en soortenrijke bossen, kenmerkend voor droge tot matig vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke bodems op lemige zandgronden, zandleem, keileem en zandige lössleemgronden.

Het beuken-eikenbos vormt een schakel in de natuurlijke successie van het berken-eikenbos naar het bochtige smele-beukenbos, de climaxvegetatie. De snelheid van deze evolutie is afhankelijk van de voedselrijkdom in de bodem; op rijkere bodems zal de successie gevoelig sneller gaan.

Het beuken-eikenbos is een hoog opgaand loofbos met een boomlaag die tot 25 m hoog kan reiken, hoger dan het berken-eikenbos maar lager en minder dicht dan het bochtige smele-beukenbos. De struik- en de kruidlaag zijn meestal beter ontwikkeld en diverser dan in beide andere bostypes, terwijl de moslaag minder aanwezig is dan in het berken-eikenbos.

In het beuken-eikenbos worden in België en Nederland vijf sub-associaties onderscheiden, die wijzen op verschillen in de maturiteit, de voedselrijkdom en het vochtgehalte in de bodem.

Deze vallen uiteen in twee groepen, het vochtig wintereiken-beukenbos met sub-associatie molinietosum, en het droog wintereiken-beukenbos dat alle andere associaties omvat.

Een subassociatie gekenmerkt door een stabilisering van de bodem, een opeenhoping van humus en een toenemend aandeel van dwergstruiken, vooral bosbessen (Vaccinium sp.). Deze subassociatie is het meest verwant aan het berken-eikenbos, vooral aan de gelijknamige subassociatie Betulo-Quercetum roboris vaccinietosum.

Syntaxoncode voor Nederland is 42Aa2a.

Het beuken-zomereikenbos met adelaarsvaren wordt gekenmerkt door de dominantie van adelaarsvaren (Pteridium aquilinum), die zich uitsluitend via wortelstokken verspreiden. Ze lijkt gebonden aan oude boskernen en komt zelden voor op nieuwe standplaatsen.

Syntaxoncode voor Nederland is 42Aa2b, BWK-karteringseenheden voor Vlaanderen zijn het zuur eikenbos (qs) en het zuur beukenbos (fs).

Het beuken-zomereikenbos met lelietje-van-dalen is een subassociatie vernoemd naar het lelietje-van-dalen (Convallaria majalis), maar die ook andere bosplanten als gewone salomonszegel, grote muur, witte klaverzuring en klimop omvat, en die voorkomt op ongestoorde, mature bosbodems op een ondergrond van keileem of beekzand.

Syntaxoncode voor Nederland is 42Aa2c, BWK-karteringseenheden voor Vlaanderen zijn het zuur eikenbos (qs) en het zuur beukenbos (fs).

Beuken-eikenbossen met lelietje-van-dalen die in oude, ontkalkte of kalkarme duinen voorkomen, worden in Nederland ook wel tot de duin-eikenbossen (Convallario-Quercetum dunense) gerekend.

Het vochtig wintereiken-beukenbos is een sub-associatie met een hoge presentie van pijpenstrootje (Molinia caerulea), typisch voor vochtige standplaatsen waar de bodem door stagnerend grondwater ten minste periodiek nat wordt.

Syntaxoncode voor Nederland is 42Aa2d.

Het beuken-zomereikenbos met gladde witbol is een sub-associatie met een hoge presentie van gladde witbol (Holcus mollis), die vooral voorkomt op plaatsen waar de bodem is verrijkt door voormalige of naburige landbouwactiviteiten.

Syntaxoncode voor Nederland is 42Aa2e, BWK-karteringseenheden voor Vlaanderen zijn het zuur eikenbos (qs) en het zuur beukenbos (fs).

Het beuken-eikenbos heeft voor België en Nederland als kensoorten het dalkruid en, lokaal, de zevenster. Op arme, droge zandgronden heeft de zomereik en iets minder de beuk de hoogste presentie en dominantie, terwijl op lemige en matig zure zandgronden en droge, stenige bodems de minder algemene wintereik en de tamme kastanje meer frequent voorkomen. Het bostype met zomereik wordt door sommigen als een aparte associatie beschouwd, het Violo-Quercetum roboris.

De struiklaag is dikwijls vrij divers, met wilde lijsterbes als meest voorkomende soort. In bossen die vroeger werden beweid is daarentegen hulst dominant en kan de plant zelfs uitgroeien tot een echte boom. De Amerikaanse vogelkers en het Amerikaans krentenboompje zijn nieuwkomers.

In de kruidlaag zijn, naast dalkruid, ook bochtige smele, wilde kamperfoelie en gewone braam steeds goed vertegenwoordigd, en komen naargelang de specifieke subassociatie andere begeleidende soorten op de voorgrond. Vooral de subassociatie convallarietosum met onder andere lelietje-van-dalen, gewone salomonszegel, grote muur, witte klaverzuring en klimop is soortenrijk. Klimop is in deze bossen een bodembedekker, hij gedraagt zich zelden als een liaan zoals in meer voedselrijke bossen.

In de moslaag vinden we meestal bladmossen, vooral het gewoon sterrenmos, het fraai haarmos en het gewoon pluisjesmos.

De voor België en Nederland belangrijkste soorten zijn:

Zomereik

Beuk

Wilde lijsterbes

Dalkruid

Zevenster

Adelaarsvaren

Lelietje-van-dalen

Gewoon sterrenmos

Boomlaag

Struiklaag

Kruidlaag

Moslaag