Arrest Spaanse aardbeien
Het arrest Spaanse aardbeien is een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschap van 9 december 1997 (zaak 265/95) in een geding dat in 1995 door de Europese Commissie tegen Frankrijk was aangespannen, omdat het vrije verkeer van landbouwproducten (tussen de lidstaten) ernstig werd verstoord door het optreden van particuliere actiegroepen van Franse landbouwers, waartegen de Franse overheid onvoldoende heeft opgetreden.
Spaanse aardbeien
| ||
Datum | 9 december 1997 | |
Partijen | Commissie / Frankrijk | |
Zaak | C-265/95[1] | |
Instantie | Europees Hof van Justitie | |
Adv.-gen. | C.O. Lenz[2] | |
Procedure | geding in eerste aanleg (art. 169 EG-verdrag) | |
Procestaal | Frans | |
Regelgeving | art. 30 + 5 EG-verdrag | |
Onderwerp | vrij verkeer van goederen (groenten en fruit) | |
Vindplaats | Jur. 1997 p. I-06959 |
Casus
In verband met het toetreden in 1986 van Spanje tot het Verdrag van Rome waren in kringen van Franse landbouwers particuliere actiegroepen ontstaan die op grote schaal actie ondernamen tegen invoer (en doorvoer) van groenten en fruit uit andere lidstaten. Deze acties waren aanvankelijk gericht tegen het transport (chauffeur en lading van vrachtauto's), en vanaf 1993 ook tegen groothandel en detailhandel. De Franse politie is nauwelijks opgetreden. Deze kwestie was al meer dan tien jaar aan de gang.
2 De Commissie verklaart, dat al meer dan tien jaar klachten bij haar binnenkomen over de passieve houding van de Franse autoriteiten tegenover gewelddaden van particulieren en protestbewegingen van Franse landbouwers tegen landbouwproducten uit andere lidstaten. Met name worden vrachtauto's die dergelijke producten in Frankrijk vervoeren, onderschept en wordt hun lading vernietigd, worden de chauffeurs met geweld bedreigd, worden Franse supermarkten die landbouwproducten uit andere lidstaten verkopen, bedreigd en worden die producten in Franse winkels vernield. |
Procesgang
1 Bij verzoekschrift (...) heeft de Commissie (...) het Hof verzocht vast te stellen, dat de Franse Republiek, door niet alle noodzakelijke adequate maatregelen te nemen om te verhinderen dat acties van particulieren het vrije verkeer van landbouwproducten belemmeren, de verplichtingen niet is nagekomen die op haar rusten krachtens de gemeenschappelijke marktordeningen voor landbouwproducten en artikel 30 EG-Verdrag in samenhang met artikel 5 van het Verdrag. |
17 Het onderscheppen van vervoermiddelen en het vernietigen van landbouwproducten uit andere Lid-Staten, alsook het klimaat van onveiligheid ten gevolge van de bedreigingen van diverse landbouworganisaties tegen distributeurs van groenten en fruit uit andere Lid-Staten, zoals in casu in Frankrijk geconstateerd, aldus de Commissie, vormen belemmeringen van het intracommunautaire handelsverkeer, die de Lid-Staten moeten voorkomen door het treffen van passende maatregelen, ook jegens particulieren die het vrije verkeer van goederen in gevaar brengen. |
Rechtsvraag
Kan de Franse overheid worden aangesproken op het gedrag van particulieren die binnen haar grondgebied aldus het vrije verkeer van landbouwproducten ernstig verstoren? (Ja.)
Uitspraak Hof
Het vrije verkeer van goederen is een fundamenteel beginsel van het gemeenschapsrecht. Artikel 30 EG-verdrag verbiedt kwantitatieve beperkingen en alle maatregelen van gelijke werking tussen de lidstaten. Dit verbod omvat (dus) ook belemmeringen van het vrije goederenverkeer, waarvan de oorzaak buiten de sfeer van de overheid ligt. Zo nodig dient een lidstaat handelend op te treden. Een lidstaat is verplicht alle noodzakelijke en passende maatregelen te treffen om het vrije verkeer van goederen op zijn grondgebied te verzekeren.
24 (...) dat het vrije verkeer van goederen een van de fundamentele beginselen van het [EG-]Verdrag is. |
De Franse overheid heeft gefaald in deze verplichting om toereikende en passende maatregelen te treffen.
52 (...) dat (...) de door de Franse regering in casu vastgestelde maatregelen ontoereikend waren om op haar grondgebied de vrijheid van het intracommunautaire handelsverkeer van landbouwproducten te verzekeren en de daders daadwerkelijk te beletten dergelijke delicten steeds weer te begaan. |
Tot besluit
De tekst van het arrest spreekt voor zich. Eén rechterlijke overweging is opmerkelijk in zijn algemene strekking en geeft een goede samenvatting:
56 Tenzij zou vaststaan dat zijn optreden gevolgen voor de openbare orde zou hebben waaraan hij met de hem ter beschikking staande middelen niet het hoofd kan bieden, dient de betrokken Lid-Staat alle dienstige maatregelen te treffen om de draagwijdte en de doeltreffendheid van het gemeenschapsrecht te waarborgen, teneinde de correcte tenuitvoerlegging van dit recht in het belang van alle marktdeelnemers te verzekeren. |
Bronnen, noten en/of referenties |