Achiel Van Acker

Van Acker werd geboren in een gezin van twaalf kinderen. Reeds van zijn zesde jaar moest hij vader helpen bij het mandenvlechten. Omdat hij de school op 10-jarige leeftijd moest verlaten, volgde hij avondles en wordt hij beschouwd als een "selfmade man". Het belette niet dat hij doctor honoris causa werd van de Universiteit van Rijsel. Oorspronkelijk was hij een voorstander van de christendemocratische beweging, geleid door priester Florimond Fonteyne. Door zijn leeswoede kwam hij in contact met de socialistische beweging.

In 1914 stichtte Van Acker samen met enkele vrienden een Bond voor de Verdediging van de Vlaamsche Rechten. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog dat jaar betekende voor hem het begin van een lange zwerftocht door Frankrijk. In die periode was hij even lid van de Frontbeweging. Na de oorlog werd hij politiek actief voor de Belgische Werkliedenpartij. Van Acker werd onmiddellijk zeer actief in de Brugse socialistische beweging: in 1919 stichtte hij de Socialistische Jonge Wacht in Brugge en in 1920 werd hij verantwoordelijk uitgever van het socialistisch weekblad Werkerswelzijn, lid van de raad van beheer van enkele socialistische coöperatieve verenigingen en propagandist bij de Centrale der Fabrieksarbeiders. In 1921 kwam hij aan het hoofd van de Centrale van Bouw, Hout en Gemengde Vakken en in 1922 werd hij secretaris van de Federatie van Vakbonden in het arrondissement Brugge. In 1932 nam hij het initiatief voor de oprichting van een nieuw socialistisch weekblad, het Vlaamsch Weekblad.

In 1926 werd hij voor de BWP verkozen tot gemeenteraadslid van Brugge, een functie die hij met een onderbreking van 1958 tot 1964 bleef uitoefenen tot in 1970. Ook op nationaal vlak begon hij zich te engageren. In november 1927 volgde hij op 29-jarige leeftijd Camiel Mostaert op als lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers voor het arrondissement Brugge. Van 1936 tot 1944 was hij quaestor in de Kamer. In 1929 werd hij ingewijd als vrijmetselaar in de werkplaats van de Brugse loge La Flandre van het Grootoosten van België.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog nam hij vanaf de tweede helft van 1941 het voortouw in de reorganisatie van de socialistische beweging met de oprichting van de Vlaamse Centrale der Illegale Partij (samen met onder andere Edward Anseele jr.). In Brussel en Wallonië ontstonden gelijkaardige centrales en dat leidde in maart 1942 tot het ontstaan van de Illegale Belgische Socialistische Partij. Hierbij dient wel aangestipt te worden dat sommige van de vooroorlogse leiders (Paul-Henri Spaak, Camille Huysmans, e.a.) in Londen zaten. De socialisten in België en die in Londen werkten de facto naast elkaar.

Na de Tweede Wereldoorlog bouwde Van Acker een indrukwekkende politieke loopbaan uit: hij was achtereenvolgens minister van Arbeid en Sociale Voorzorg (september 1944 - februari 1945 en maart 1946), premier en minister van Steenkool (februari 1945 - maart 1946 en maart - augustus 1946), minister van Verkeerswezen (maart 1947 - juni 1949) en opnieuw premier (april 1954 - juni 1958). Aan zijn kolenslag dankt hij de bijnaam Achille Charbon. Hij stelde Duitse krijgsgevangenen verplicht te werk om de kolenproductie weer op peil te krijgen. De eerste drie regeringen onder Achiel Van Acker waren kortstondig ten gevolge van de Koningskwestie.

Van 1961 tot 1974 was hij voorzitter van de Kamer van volksvertegenwoordigers. Hij werd benoemd tot minister van Staat op 23 december 1958. Helemaal op het einde van zijn bijna 50-jarige parlementaire carrière, in de periode december 1971-maart 1974, had hij als gevolg van het toen bestaande dubbelmandaat ook zitting in de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap, die op 7 december 1971 werd geïnstalleerd en de verre voorloper is van het Vlaams Parlement.

Als jong parlementslid had Van Acker reeds interesse voor de problematiek van de sociale zekerheid. Hij diende verschillende wetsvoorstellen en -ontwerpen met betrekking tot de werkloosheid in en drong herhaaldelijk aan op een vereenvoudiging en centralisatie van het stelsel van maatschappelijke zekerheid. Onder zijn ministerschap kwam er de belangrijke besluitwet betreffende de sociale zekerheid van 28 december 1944, vandaar dat hij als "vader van de sociale zekerheid" de geschiedenis ingaat. De vierde regering (1954-1958) realiseerde sociale thema's, waarbij hij profiteerde van een economische heropleving. De Schoolstrijd was een gevolg van nieuwe wetgeving door de regering.

Van Acker was een voorstander van de unitaire Belgische staat. Hij stelde zich zeer gematigd op in communautaire en taalkwesties. Van Acker was de laatste eerste minister die geboren was in de 19de eeuw.

Naast zijn politieke loopbaan was hij bedrijvig als letterkundige: hij publiceerde verzen en prozabundels. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had hij een eigen boekenwinkel en hij gaf een tijdlang de letterkundige reeks De Garve uit om goedkope pockets onder het publiek te brengen. Hij had interesse voor volkskunde en verzamelde duizenden uitdrukkingen en zegswijzen. Hij kende de Brugse taal en volksgebruiken als geen ander.

Hij trouwde met Anna Verhé (1899-1991). Ze hadden drie zoons:

• Hans van Acker (1925-2018), regeringscommissaris bij de Rijksuniversiteit Gent.
• Jan Van Acker, hulpbibliothecaris in het Belgisch Parlement.
• Frank Van Acker (1929-1992), trad in de voetsporen van zijn vader en bouwde een politieke carrière uit.

• Moederweelde, Brugge, 1926
• Drie sterren, Die Keure, Brugge, 1963.
• Herinneringen: Kinderjaren, Antwerpen, 1964.
• Herinneringen : jeugd in oorlogstijd, Antwerpen, 1967
• Puntdichten en grafschriften, Lannoo, Tielt, 1968.

• Biografische fiche Achille Van Acker op website Vlaams Parlement
• Biografie Achiel Van Acker in de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging.

• Liber Amicorum Achiel Van Acker, Brugge, 1973.
• Fernand BONNEURE, Achille Van Acker, in: Brugge Beschreven. Hoe een stad in teksten verschijnt, Brussel, Elsevier, 1984.
• Fernand BONNEURE, Achiel Van Acker, in: Brugge Beschreven. Hoe een stad in teksten verschijnt, Brussel, Elsevier, 1984.
• Leo CUVELIER, De schrijvende Achiel van Acker : Minister van Staat : 1898-1998 : handschriften en literair werk, Brugge, 1998
• Michiel NUYTTENS, Catalogus van de archiefbescheiden verzameld door A. Van Acker, Brugge, Rijksarchief, 1998
• Axel DE BACKER, De rol van premier Achiel van Acker in de koningskwestie 1944-1946, Gent : RUG, licentiaatsthesis (onuitgegeven), 2005
• Koen ROTSAERT, Lexicon van de parlementariërs van het arrondissement Brugge, 1830-1995, Brugge, 2006.

Premiers van België

de Gerlache · Lebeau · de Mûelenaere · Goblet d'Alviella · de Theux de Meylandt · Lebeau · Nothomb · Van de Weyer · de Theux de Meylandt · Rogier · Henri de Brouckère · de Decker · Rogier · Frère-Orban · d'Anethan · de Theux de Meylandt · Malou · Frère-Orban · Malou · Beernaert · de Burlet · de Smet de Naeyer · Vandenpeereboom · de Smet de Naeyer · de Trooz · Schollaert · de Broqueville · Cooreman · Delacroix · Carton de Wiart · Theunis · Van de Vyvere · Poullet · Jaspar · Renkin · de Broqueville · Theunis · van Zeeland · Janson · Spaak · Pierlot · Van Acker · Spaak · Van Acker · Huysmans · Spaak · Eyskens · Duvieusart · Pholien · Van Houtte · Van Acker · Eyskens · Lefèvre · Harmel · Vanden Boeynants · Eyskens · Leburton · Tindemans · Vanden Boeynants · Martens · Eyskens · Martens · Dehaene · Verhofstadt · Leterme · Van Rompuy · Leterme · Di Rupo · Michel · Wilmès