Winsum (dorp in Groningen)

Het dorp bezit drie wierden, die van Winsum zelf, Bellingeweer en Obergum.

Obergum wordt soms nog als een apart dorp gezien, omdat het aan de overkant van het Winsumerdiep ligt. Het heeft er ook mee te maken dat het dorp twee hoofdstraten heeft, de Hoofdstraat W en de Hoofdstraat O. W is van Winsum en O is van Obergum, soms maakt men er West en Oost van, wat niet juist kan zijn want Obergum ligt ten noorden van Winsum. De beide kernen vormen samen sinds 1982 een beschermd dorpsgezicht.

Winsum en Obergum zijn van oorsprong verbonden via een stenen boogbrug, De Boog genaamd en een hoogholtje (een hoge voetbrug), de Jeneverbrug. De brug dankt zijn naam aan het drukke verkeer erover. De inwoners van Obergum gebruikten de brug om in Winsum naar het café te gaan, die van Winsum gingen naar Obergum voor hun borrel, drinken in je eigen dorp deed je niet, over de brug, dat was wat anders.

Winsum bezit een kerk, de Torenkerk (naam gegeven in 2004), waarvan de trap naar de toren aan de buitenkant is gelegen.

Het dorp bezit ook nog twee achtkante stellingmolens. De oudste is De Vriendschap in 1801 als pelmolen in gebruik genomen en halverwege de 20e eeuw als korenmolen omgebouwd. Iets meer richting de dorpskern vlak bij het dorpsplein staat op de molenberg de uit 1851 daterende koren- en pelmolen De Ster. Beide molens zijn recentelijk gerestaureerd en draaien zeer regelmatig dankzij enkele vrijwillige molenaars.

Het Pieterpad loopt door zowel Obergum als door Winsum.

De Hunze liep vroeger langs Winsum. Doordat de Fivel langzaam maar zeker steeds verder verzandde werd de handelsroute via de Hunze steeds belangrijker. Als gevolg daarvan zal al in de vroege middeleeuwen Winsum een handelsnederzetting geweest zijn. Dat blijkt ook uit een oorkonde uit 1057 waarbij de Duitse koning Hendrik IV, 6 jaar oud, onder regentschap van zijn moeder de grafelijke rechten over de gouwen Hunsingo en Fivelingo aan de aartsbisschop van Hamburg schenkt, met daarbij onder andere het recht een markt te stichten in Winsum en het recht om munten te slaan. Van enige daadwerkelijke macht van de bisschop is overigens niets bekend. Dat er echter daadwerkelijk Winsumer munten in deze tijd zijn geslagen, blijkt uit vondsten in het Oostzeegebied. Ondanks het oude markt- en muntrecht heeft Winsum, mede dankzij de dominante positie van Groningen, zich echter niet ontwikkeld tot stad.

In 1276 werd in het dorp een klooster door de dominicanen gesticht. Hoewel het in vergelijking met Aduard een betrekkelijk bescheiden vestiging was, heeft het in de zestiende eeuw dienstgedaan als vergaderplaats voor de Staten van de Ommelanden. Na de Reductie van Groningen in 1594 werd het klooster gesloten. Er resteert niets meer van, zelfs de precieze locatie is niet meer bekend.

• 
  Torenkerk van Winsum
• 
  Kerk van Obergum
• 
  Gietijzeren graven op het ommuurde kerkhof van Bellingeweer
• 
  Molenstraat in Winsum met op de achtergrond De Ster
• 
  Korenmolen de Vriendschap
• 
  Kruispunt: Hoofdstraat W - Regnerus Praedinusstraat
• 
  "Jacobijnenhuis", voormalige bakkerij waarin 13e- of 14e-eeuwse ramen zijn aangetroffen
• 
  Synagoge uit 1878 tijdens restauratie (2010), aangemerkt als gemeentelijk monument.
• 
  Vroegere notariswoning, sinds 1942 gemeentehuis

Aan de spoorlijn Groningen - Roodeschool hebben zich enkele ernstige spoorwegongevallen voorgedaan.

• Op 25 juli 1980 vond een treinramp bij Winsum plaats, waarbij twee treinen op elkaar botsten. Er vielen negen doden en tientallen gewonden. In 2005 werd bij de herdenking van 25 jaar na de treinramp een monument onthuld door de voormalig burgemeester van Winsum Harm Bruins Slot.[2]
• Op 2 april 2014 vond een dodelijk treinongeluk plaats bij de onbewaakte spoorwegovergang aan de Voslaan.[3]
• Op 14 oktober 2014 vond een dodelijk treinongeluk plaats bij de onbewaakte spoorwegovergang Voslaan. Over de onveiligheid ter plaatse zijn hierna veel gesprekken gevoerd.
• Op 18 november 2016 vond een ongeluk plaats in Winsum bij een onbewaakte spoorwegovergang, toen een Arriva-trein tegen een melkwagen botste en ontspoorde. 35 lichtgewonden werden opgevangen in de brandweerkazerne in de buurt.[4]

• Lijst van rijksmonumenten in Winsum
• Synagoge van Winsum is het enige gemeentelijke monument binnen de voormalige gemeente Winsum.

Voetbal

• VV Winsum - Voetbal
• Futsal Winsum - Zaalvoetbal

Korfbal

• DWA (De Witte Anjer)

Hockey

• HC Winsum (Hockey Club Winsum)

Tennis

• TC Winsum (Tennisclub Winsum )

Atletiek

• Jupiter Atletiek

Hardlopen

• Artemis Winsum

Volleybal

• Winkhem

Tafeltennis

• Aktief

Scouting

• Vinchem

Wielrennen

• TFC Winsum

Schaatsen

• Winsumerijsbaan

• Regnerus Praedinius (1510-1559), rector en onderwijzer
• Wigbolt Ripperda (1535-1573), telg uit het oudadellijke geslacht Ripperda en maakte aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog deel uit van het leger van Willem van Oranje
• Johannes Elias Feisser (1805-1865), predikant
• Willem Kornelis Dusseldorp (1816-1869), architect
• Renske Nieweg (1911-2002), idealiste, muziekpedagoge en inspirerend koorleidster
• Jan Samuel Niehoff (1923-2014), schoolarts, schrijver, dichter, taalkundige, redacteur, radiomedewerker, schilder, tekenaar, illustrator, beeldhouwer en activist
• Lammert Jan Hommes (1931-2004), politicus
• Elwin Kloosterman (1986), voetballer
• Marcel Pannekoek (1986), voetballer
• Oliver Polkamp (1987), hockeyer
• Pete Hoekstra (1953), Amerikaans ambassadeur

• Winsum in het Groninger Archiefnet^{[dode link]}

Plaats met start- of eindpunt aan het Pieterpad
Pieterburen · Winsum · Groningen · Zuidlaren · Rolde · Schoonloo · Sleen · Coevorden · Hardenberg · Ommen · Hellendoorn · Holten · Laren · Vorden · Zelhem · Braamt · Millingen aan de Rijn · Groesbeek · Gennep · Vierlingsbeek · Swolgen · Venlo · Swalmen · Montfort · Sittard · Strabeek · Sint-Pietersberg Lange-afstand-wandelpad

	Plaatsen in de gemeente Het Hogeland
Hoofdplaats: Uithuizen Dorpen: Adorp · Den Andel · Baflo · Bedum · Eenrum · Ellerhuizen · Eppenhuizen · Hornhuizen · Houwerzijl · Kantens · Kleine Huisjes · Kloosterburen · 't Lage van de Weg · Lauwersoog · Leens · Leenstertillen · Lutjewolde · Mensingeweer · Molenrij · Niekerk · Noordwolde · Oldenzijl · Onderwierum · Oosteinde · Oosternieland · Pieterburen · Rasquert · Rodewolt · Roodeschool · Rottum · Saaxumhuizen · Sauwerd · Startenhuizen · Stitswerd · Tinallinge · Uithuizermeeden · Ulrum · Usquert · Vliedorp · Vierhuizen · Warffum · Warfhuizen · Wehe-den Hoorn · Westerdijkshorn · Westernieland · Wetsinge · Winsum · Zandeweer · Zoutkamp · Zuidwolde · Zuurdijk Buurtschappen, gehuchten, wierden en buurten 1e Nijhoezen · 2e Nijhoezen · 't Aagt · Abbeweer · Alinghuizen · Arwerd · Barnegaten · Bellingeweer · Bethlehem · Beusum · Bokum · Breede · Broek · Het Bultje · De Dingen · De Raken · De Vennen · Deikum · Doodstil · Douwen · Duisterwinkel · Eelswerd · Eemshaven · Elens · Ernstheem · Ewer · Grijssloot · Groot Maarslag · Groot Wetsinge · De Haar · Hammeland · Den Hander · Harssens · Hefswal · Hekkum · Helwerd · Heuvelderij · Hiddingezijl · Holwinde · De Hoogte · De Horn · De Houw · 't Houweel · De Hucht · Kaakhorn · Katershorn · Kattenburg · Klei · Klein Garnwerd · Klein Maarslag · Klein Wetsinge · Kolham · Koningslaagte · Koningsoord · De Knijp · Kruisweg · Lutje Marne · Lutke Saaxum · Maarhuizen · (Marnehuizen) · Menkeweer · Menneweer · Midhalm · Midhuizen · Nijenklooster · Noordpolder · Noordpolderzijl · Obergum · Oldenzijl · Oldorp · Onderdendam · Oosterhorn · Oosterhuizen · Oudedijk · Oudeschip · Paapstil · Panser · Plattenburg · Polen · Ranum · Roodehaan · Schapehals · Schaphalsterzijl · Schilligeham · Schouwen · Schouwerzijl · Sint Annerhuisjes · 't Stort · De Streek · Takkebos · Ter Laan · Tijum · Valcum · Valom · Wadwerd · Walsweer · Westerhorn (De Marne) · Westerhorn (Hogeland) · Westerklooster · Westpolder · Wierhuizen · Wierum · 't Wildeveld · Willemsstreek · Zevenhuizen

Zie de categorie Winsum, Groningen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.