Warffum
Warffum (Gronings: Waarvum) is een dorp in het noorden van de provincie Groningen in Nederland. Het was de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente die in 1990 is opgegaan in de gemeente Hefshuizen, later Eemsmond. Deze laatste gemeente ging per 1 januari 2019 op in de gemeente Het Hogeland. Op 4 oktober 2019 telde het dorp 2.150 inwoners.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente |  | ||||
| Coördinaten | 53° 24′ NB, 6° 33′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Oppervlakte | 1,37 km² | ||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 2.150[1] | ||||
| Overig | |||||
| Woonplaatscode | 3486 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| De Hervormde kerk van Warffum | |||||
| |||||
Geschiedenis
Wanneer Warffum is ontstaan is niet precies bekend, maar de oudste vermelding van de naam is te vinden in de vita van de prediker Liudger (744 - 809). In de Middeleeuwen lag ten zuidoosten van Warffum de gelijknamige Johannieter commanderij Warffum. De twee Maltezer kruisen in het wapen van Warffum verwijzen naar dit klooster (zie ook de kloosterkaart Groningen). In maart 1535 werd een poging gedaan om de commanderij aan te vallen door een legertje van 70 wederdopers onder leiding van Jacob Kremer. Een leger van de stadhouder van Groningen Karel van Gelre wist hen echter tegen te houden en 30 van hen gevangen te nemen op het kerkhof van de kerk van Warffum. Kremer werd vervolgens in de stad Groningen terechtgesteld.
De naam Warffum lijkt afgeleid te zijn van de woorden warf en heem. Warf is een oud Fries woord voor een volksvergadering waar recht werd gesproken. Heem is afkomstig van het Germaanse woord “ haima “, wat woning betekent. Het zwaard in het wapen van Warffum is een verwijzing naar deze plaats waar recht werd gesproken. Soms werd de naam Warffum vroeger ook wel met één 'f' gespeld, namelijk als Warfum. In de zestiende eeuw werden het dorp en de parochie ook wel Warffumerburen (Warffmer buiren) genoemd, ter onderscheiding van het Warffumerklooster.
Op 22 mei 1962 schreef Warffum geschiedenis doordat hier de laatste handbediende telefooncentrale werd gesloten. De automatisering van het Nederlandse telefoonnet was daarmee voltooid. Dit feit werd ook gevierd door de uitgifte van drie postzegels; de naam Warffum komt hierop overigens niet voor.
Ligging en bezienswaardigheden
Warffum is met een oorspronkelijke grootte van 16 hectare de qua omvang grootste wierde van Nederland en met een hoogte van 5,75 meter[2] ook een van de hoogste van Groningen. De wierde is een beschermd dorpsgezicht. Het dorp bezit een klein openluchtmuseum, genaamd Het Hoogeland, waarvan de huizen deel uitmaken van het dorp. Zo is een helft van een huis te bezichtigen, terwijl de andere helft wordt bewoond. Op het terrein staat ook Molen De David, het kleinste zaagmolentje van Nederland.
Ten zuiden van het dorp ligt het kanaal het Warffumermaar. Ten noorden verbindt het Polderdiep het dorp met de Noordpolder. In het Polderdiep ligt een (voormalige) schutsluis, het Warffumerverlaat, en een keersluis genaamd de Klief of de Wachter. Het dorp heeft een station aan de spoorlijn van Groningen naar Eemshaven, waar een uniek voor Nederland ondergronds relaishuis van ProRail ligt.
Op de wierde van het dorp bevindt zich de middeleeuwse hervormde kerk van Warffum; deze kerk is in baksteen verhoogd in de tweede helft van de 16e eeuw. In de 19e eeuw zijn schip en koor van de kerk gepleisterd in neogotische trant, naar een ontwerp van de architect Nicolaas Willem Lit.
Net buiten Warffum staat de Breedenborg in het gehucht Breede. Daar bevinden zich ook enkele recreatieve voorzieningen van Warffum (zwembad, camping en tennisbanen).
In 1868 werd in Warffum de eerste Rijks-HBS op het platteland opgericht. Deze HBS zou de voorganger zijn van het huidige Het Hogeland College (HHC). Deze scholengemeenschap (de noordelijkste van het Nederlandse vasteland) heeft ongeveer 1250 leerlingen verspreid over 3 locaties, waarvan de hoofdlocatie (havo/vwo) met haar 650 leerlingen in Warffum is gevestigd. De andere locaties van het HHC (beide vmbo) zijn in Wehe-den Hoorn en Uithuizen.
Jaarlijks wordt in Warffum een internationaal (volks-)dansfestival gehouden: Op Roakeldais.
Geboren in Warffum
- Abel Eppo van Bolhuis (1676-1739), advocaat, rechter en regent
- Krijn Jacobs Ritzema (1777-1860), burgemeester van Warffum
- Jan Bolhuis van Zeeburgh (1836-1880), historicus
- Wiebe Hindrik Bosgra (1861-1944), onderwijzer, locoburgemeester en wethouder
- Willem Zwart (1867-1947), kunstschilder en lithograaf
- Willem Reinders (1874-1949), ingenieur, hoogleraar en rector magnificus
- Marten Toonder sr.(1879-1965), gezagvoerder ter koopvaardij en vader van Marten Toonder en Jan Gerhard Toonder
- Hendrik Jan van Braambeek (1880-1960), vakbondsbestuurder en sociaaldemocratisch politicus
- Ede Staal (1941-1986), componist, dichter en zanger
Voormalige gemeente
De gemeente Warffum bestond tot de gemeentelijke herindeling van 1990 naast het hoofddorp uit het dorp Breede en de Waddeneilanden Rottumeroog, Boschplaat en Zuiderduintjes.
Zie ook
Externe link
 |
Zie de categorie Warffum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Bronnen, noten en/of referenties
|