Westkapelle (Nederland)

Westkapelle (Zeeuws: Wasschappel) is een dorp, met historische status als stad, in de gemeente Veere op de westelijke punt van het voormalige eiland Walcheren. Het ligt daarmee in de Nederlandse provincie Zeeland. Westkapelle had 2.595 inwoners op 4 oktober 2019.

Westkapelle
Wasschappel (Zeeuws)
Plaats in Nederland
(Details)

Situering
Provincie Zeeland
Gemeente Veere
Coördinaten51° 32′ NB, 3° 27′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)2.595[1]
Overig
Woonplaatscode2785
Detailkaart
Westkapelle in de gemeente Veere
Portaal    Nederland

Geschiedenis

Westkapelle is mogelijk gesticht in de tijd van de Vikingen.[2][3] Het plaatselijk dialect bevat accenten die bij Scandinaviërs ook te horen zijn. De nederzetting kreeg in 1223 stadsrechten maar had géén zitting in de Staten van Zeeland, reden waarom het een smalstad werd genoemd. De stad leefde hoofdzakelijk van de visvangst (haring). In 1400 sloeg een stormvloed de Westkaap weg, zodat een eind kwam aan de welvaart van Westkapelle. In die tijd is men begonnen met de aanleg van de Westkapelse Zeedijk, In 1454 werd de stad verkocht aan Heer Hendrik van Veere. In 1540 bezocht keizer Karel V het stadje. Tot en met 1996 was Westkapelle een zelfstandige gemeente. Overblijfsel van de tijd dat Westkapelle smalstad was, is de jaarlijkse kermis met bijbehorende schutterij de Gaaischieters.

Tweede Wereldoorlog

Op 3 oktober 1944 werd de zeedijk aan de zuidkant van het dorp door Britse bommenwerpers verwoest (deze gebeurtenis heet in Westkapelle nog altijd simpelweg 't Bombardement), met de bedoeling Walcheren onder water te zetten om zo het eiland makkelijker van de Duitse bezetter te kunnen bevrijden. Bij dit bombardement kwamen 180 inwoners van het stadje om het leven; de plaats zelf werd zo goed als van de kaart geveegd door de bommen en het binnenstromende zeewater. De geallieerde troepen landden op 1 november 1944 met landingsvaartuigen ten noorden en zuiden van het ontstane dijkgat. Ten tijde van de landing bevonden zich nog zes mensen in het dorp, de rest van de overlevenden was geëvacueerd naar de omringende dorpen. Op 12 oktober 1945, meer dan een jaar later, was het gat gedicht. Een nog altijd zichtbaar overblijfsel van de Tweede Wereldoorlog is de kreek die ontstaan is door het bombardement. Door het zoute kwelwater, onder de dijk door, is het water brak in plaats van zoet. Voor meer informatie over deze en de andere bombardementen van de dijken op Walcheren zie: Inundatie van Walcheren.

Als herinnering aan deze oorlog, maar zeker ook aan de bevrijding, staat er een M4A4 Shermantank op de dijk. Achter de vuurtoren "Hoge licht" liggen, in een halve cirkel, de graven van de oorlogsslachtoffers.

  • Westkapelle, kort na het bombardement.
  • Shermantank ter herinnering aan de bevrijding door de geallieerden

Diversen

In 2012 werd Westkapelle opgeschrikt door een ontuchtzaak van ongekende omvang. Er werd bekend dat inwoner Joost W. vanaf eind jaren 60 tot 2011 meer dan 100 jongens van 12 tot 18 jaar heeft misbruikt, eerst veelal in Westkapelle, maar de laatste circa 20 jaar meer in de omliggende dorpen. Veel zaken waarover het Openbaar Ministerie verklaringen had, waren verjaard. De officier van justitie schatte dat de man in veertig jaar tijd contact heeft gehad met 100 minderjarige jongens. De seksuele handelingen werden verricht in ruil voor contant geld, alcohol, beltegoed, sigaretten of snacks. Van alle misbruikte jongeren deden er in 2011 uiteindelijk drie aangifte.

In september 2012 is de 60-jarige Joost W. door de rechtbank in Middelburg veroordeeld tot 2 jaar cel en tbs. De zaak is niet alleen opmerkelijk vanwege het grote aantal slachtoffers. Binnen de gemeenschap van Westkapelle waren de praktijken van W. publiek geheim. De dader kon door de passieve houding van vele ouders 40 jaar lang ongestoord zijn gang gaan. Toen de zaak in februari 2012 naar buiten kwam, reageerde het dorp gelaten.

Historische bezienswaardigheden

Westkapelle is bekend om zijn vuurtoren, het "Hoge licht", die direct bij binnenkomst van de voormalige stad te zien is. Deze toren is het overblijfsel van de gotische Sint-Willibrorduskerk, die in de nacht van 14 op 15 maart 1831 door brand verloren is gegaan. In de 1818 is er een baken op geplaatst, zodat hij als vuurtoren dienst kon doen. Bijzonder voor een lichttoren is dat hij niet aan de zeekant staat, maar juist aan de landkant van de plaats. Dit is bewust gedaan zodat er in de tijd toen de dijken nog minder stevig waren minder kans op schade zou zijn bij geval van overstroming.

Daarnaast staat er op de zeedijk aan de noordkant een tweede vuurtoren, het zogenaamde "IJzeren torentje". Beide vuurtorens vormen samen een lichtlijn om de scheepvaart in het Oostgat richting Westerschelde te geleiden. Ook vormt het "Hoge licht" met "Lichtopstand Zoutelande" een rode lichtlijn voor schepen vanuit Vlissingen.

De enige molen van Westkapelle die de oorlog heeft overleefd, is korenmolen De Noorman.

Een andere bezienswaardigheid is de Westkappelse Zeedijk, een vijf kilometer lange zeewering van basaltsteen in de duinenrij die het eiland Walcheren tegen de zee beschermt. Voor de deltawerken was dit hét teken van Nederland tegen het water.

In het voormalige polderhuis is het Dijk- en Oorlogsmuseum gevestigd.

Klederdracht

In Westkapelle werd er altijd een speciale klederdracht gedragen, maar omdat Westkapelle aan het verstedelijken is, begint het dragen van deze volkskleding uit te sterven. Op bijzondere gelegenheden zoals bij het ringrijden en sjeezenrijden en de Westkapelse ouderwetse gebruiken wordt de klederdracht nog wel gedragen.

Bijnamen

Westkapelle is lange tijd een erg besloten gemeenschap geweest, hoewel dit tegenwoordig minder is vanwege toerisme en mensen die van elders in Nederland naar het dorp zijn verhuisd. Dit was, en is, goed te zien aan het beperkte aantal familienamen dat er voorkomt; omdat het verder de gewoonte was kinderen te vernoemen naar hun grootouders, ooms en tantes, hadden vele mensen feitelijk dezelfde naam. Zo zijn Minderhoud, Gabriëlse en Roelse relatief veelvoorkomende familienamen in Westkapelle.

Om verwarring te voorkomen werden — en worden — in het dagelijks leven bijnamen gebruikt. Deze verschillen enorm en zijn soms persoonsgebonden, maar worden soms ook als het ware in de familie doorgegeven; vaak is een combinatie van beide het geval. De bijnaam kan afgeleid zijn van iemands echte naam, verwijzen naar zijn of haar vader of moeder (en soms meerdere generaties terug), en/of uit iets heel anders zijn voortgekomen — wederom komen combinaties hiervan vaak voor. Sommige bijnamen zijn voortgekomen uit gebeurtenissen die generaties terug hebben plaatsgevonden, daardoor kan het ook zijn dat vroegere bijnamen zijn vervangen door nieuwere bijnamen. Zo kan het dus zijn dat families meerdere bijnamen hebben, alleen gebruikt men dan de nieuwste vorm. Buitenstaanders die hiervan niet op de hoogte zijn kunnen er zelfs problemen door ondervinden, omdat iemands echte naam soms maar amper bekend is: men kent hem of haar eigenlijk alleen bij de bijnaam, en over de echte naam moet hard nagedacht worden.

Voor meer officiële zaken werd meestal de voorletter van de vader, gevolgd door de letter "z" of "d" (zoon of dochter), achter de familienaam geplaatst: de naam Johanna Minderhoud Hd geeft bijvoorbeeld aan dat zij de dochter was van H. Minderhoud. Dit werd ook in rouwadvertenties gebruikt.

Sport en recreatie

Bij Westkapelle bevindt zich een zandstrand met enige strandpaviljoens.

Tegen het dorp aan ligt "De Kreek", een meer dat door het vernietigen van de dijk in de Tweede Wereldoorlog is ontstaan, waarlangs een looppad ligt. Door Westkapelle loopt de Europese wandelroute E9, ter plaatse ook Noordzeepad geheten.

Bekende Westkapellaars
Panorama van de dijk en het Polderhuismuseum te Westkapelle.
Panorama van Westkapelle, dijk en strand.

Foto's
Zuiderhoofd, radartoren en KNRM-post

Zie ook
Zie de categorie Westkapelle (Walcheren) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.