Stellingwerven
De Stellingwerven vormen een gebied in het oosten van Friesland, ten zuidoosten van de rivier de Kuinder (Fries: Tsjonger, Nedersaksisch: Kuunder), dat zich van de rest van de provincie onderscheidt doordat er voorheen deels een een andere taal dan het Fries werd gesproken. Tot de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd er door velen het Stellingwerfs, een Nedersaksische streektaal, gesproken. Tegenwoordig spreken de jongere generaties deze variant nog amper. Hedendaags wordt er naast Stellingwerfs ook Fries gesproken in het gebied. Ooststellingwerf is vanaf de 19e eeuw, ten tijde van de turfwinning, sterk verfriest. In beide gemeenten is de bestuurders- en kerktaal Nederlands in opmars geraakt.
Bestuurlijk omvat de Stellingwerven de beide gemeenten Ooststellingwerf en Weststellingwerf. Landschappelijk vormt het met een aantal omliggende gebieden de Friese Wouden. In het grensgebied van Drenthe en Friesland ligt hier het Nationaal Park Drents-Friese Wold.
Politiek was het gebied in de 20e eeuw sterker naar links geneigd dan het landelijk gemiddelde. Afkomstig uit deze streek is Jeltje van Nieuwenhoven van de PvdA. Al eerder kende Nederland een nationaal politicus uit deze streek, namelijk Anne Vondeling uit Appelscha. In de 21e eeuw verschoof de politieke keuze richting VVD en rechts-populistische partijen als PVV en FvD. Namens de VVD was Stellingwerver Halbe Zijlstra in 2018 kortstondig Minister van Buitenlandse Zaken tot hij moest aftreden.
De belangrijkste plaatsen in de Stellingwerven zijn Wolvega, Oosterwolde, Appelscha, Noordwolde en Haulerwijk.
Geschiedenis
De naam Stellingwerf wordt voor het eerst vermeld.Werf betekent "plaats waar recht wordt gesproken" en stelling betekent "bestuurder". Stellingwerf werd bestuurd door drie stellingen, die jaarlijks werden gekozen. Eerder hoorde Stellingwerf bij Drenthe, waarmee het nog steeds het dialect deelt, en viel het onder het gezag van de aarsbisschop van Utrecht. Waarom Stellingwerf zich losmaakte van Drenthe, en de manier waarop dat gebeurde, is grotendeels onbekend. Drenthe, onderdeel van het Oversticht, en Friesland verkeerden in die dagen regelmatig in oorlog met elkaar, maar of dat de reden voor het uittreden uit Drenthe is geweest blijft onduidelijk. Friesland was een rijk gebied ten opzichte van het arme Drenthe, wat mogelijk de overstap verklaart.
In 1504 werd Stellingwerf formeel ingedeeld bij Friesland. In 1517 werd Stellingwerf gesplitst in twee grietenijen: Stellingwerf-Oosteinde, later: Ooststellingwerf, en Stellingwerf-Westeinde, later: Weststellingwerf.
Griffioen
In het wapen van de Stellingwerven staat de mythische leeuw-vogel: de griffioen. De rode leeuw-vogel impliceert de bewieroking van kracht, snelheid en onverschrokkenheid.
Landrecht
In 2009 ontdekte de Friese wetenschapper Oebele Vries in het rijksarchief te Arnhem een tot dan toe onbekend afschrift van het Landrecht van Stellingwerf. Het zou hierbij gaan om een vertaling, die gedateerd wordt in de 15e eeuw van een oorspronkelijk in het Latijn opgestelde tekst uit de 14e eeuw. De tekst kan een nieuw licht werpen op de middeleeuwse geschiedenis van de Stellingwerven.[1]
Bronnen, noten en/of referenties
|