Appelscha

Appelscha wordt voor het eerst in 1247 als Appels vermeld in het archief van het klooster Dikninge. De uitgang ‘sche’ betekent bos, vandaar de naam Appelsche of Appelscha.

Van oorsprong behoorde het tot het vroegere graafschap Drenthe. Het bestond eeuwenlang slechts uit een klein aantal boerderijen rond de Boerestreek, dat daarvoor Hoog-Appelscha heette, en de buurtschappen Aekinga, Terwisscha en De Bult. Het dorpje had veel last van het verstuivende zand uit de duinen. Het esdorp lag ingeklemd tussen droge zandige heide en nat veen, toen nog de Appelschaster- en Fochteloër venen genaamd. Rond 1450 werden leidijken aangelegd om het zure lekwater afkomstig van het veen uit de akkers te weren.

Vanaf 1827 breidt het dorp met de komst van duizenden Friese arbeiders ten behoeve van de turfwinning uit, en ontstaat het huidige dorp. In 1881 werd een begin gemaakt met de aanleg van de bossen. De sociale omstandigheden zijn echter zeer slecht, en tegen de tijd dat turf veel minder is gaan opbrengen dan steenkool breekt er in 1888 onder de veenarbeiders een grote staking uit. Dit is het begin van georganiseerde stakingen in Nederland. Door deze grote Friese immigratie in de 19e eeuw is Appelscha een Friestalig dorp geworden in een omgeving waar verder Stellingwerfs gesproken wordt.

Het dorp ligt aan de rand van het 61 km² grote Nationaal Park Drents-Friese Wold en even buiten het dorp ligt het buitencentrum Drents-Friese Wold van Staatsbosbeheer.

Hiernaast zorgen in de zomermaanden ook de Opsterlandse Compagnonsvaart (als onderdeel van de Turfroute), het Openluchttheater De Koele, het attractiepark Duinen Zathe en de twee-wekelijkse (in de bouwvakvakantie wekelijkse) Boerestreekmarkten voor veel bezoek.

In 2007 werd door lezers van HP/De Tijd de Oude Willem, een deel van het natuurgebied tussen Appelscha en Zorgvlied, uitgeroepen tot het mooiste plekje in Nederland.[2]

Ook komen in de omgeving van Appelscha pingoruïnes voor.

• 
  Hervormde kerk
• 
  Trefkerk

• VV Stânfries, voetbalvereniging
• IJsclub De Friese Grens,schaatsvereniging anno 1873
• AFC Appelscha. Omni-Sportvereniging.
• TCA -> Tennisclub Appelscha.

• In Appelscha vinden sinds 1933 de Pinksterlanddagen plaats, een jaarlijks anarchistisch festival.
• In 1994 dook een vrij onschadelijk computervirus op, dat de naam Appelscha kreeg door interne tekenreeks Appelscha.[3]
• Vroeger verbleven veel tuberculosepatiënten in de gezonde bossen van Appelscha. Veel mensen hebben er dan ook nog herinneringen aan. Van het voormalige sanatorium Beatrixoord is alleen nog de röntgenafdeling over. Deze was ingericht als het enige tuberculosemuseum ter wereld. In september 2017 is het museum gesloten.[4]
• Openluchttheater De Koele, in het hart van de Bosberg, bestaat sinds 1947. Het is in 2009 gerenoveerd en heeft ruim 600 zitplaatsen.

• Dragan Bakema (1980), acteur en schrijver
• Jan Herder (1889-1978), boer, timmerman, communist, politicus en publicist
• Anne Vondeling (1916-1979), politicus (PvdA, o.a. minister van Financiën en vicepremier in het kabinet-Cals en Tweede Kamervoorzitter)
• Johnny de Vries (1990), voetballer

• Lijst van rijksmonumenten in Appelscha
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Appelscha

• Website van Buurt- en belangenvereniging "Tussen de Wieken"