Discriminatie

Discriminatie is letterlijk "het maken van onderscheid". In de huidige maatschappelijke en juridische context betekent discriminatie: "het onrechtmatig onderscheid maken tussen mensen of groepen" oftewel "het niet gelijk behandelen van gelijke gevallen", bijvoorbeeld bij sollicitaties op de arbeidsmarkt.

Begripsbepaling
Toegangsbord uit de tijd van de Apartheid

Onder discriminatie verstaat men het anders behandelen van mensen of groepen (meestal minderheden) op basis van uiteenlopende kenmerken zoals afkomst, ras, geboorteland, geloof, politieke of religieuze overtuigingen, sociale gewoonten, sekse, seksuele geaardheid, taal, handicap, leeftijd, enzovoort. Discriminatie staat het grondbeginsel dat alle mensen gelijkwaardig zijn, in de weg. Discriminatie veronderstelt echter niet alleen een afzonderlijke behandeling, maar ook het ontbreken van rechtvaardiging voor deze aparte behandeling.

Discriminatie kan men zien als een uiting van onverdraagzaamheid en als het in daden omzetten van vooroordelen. Dit kan als persoonlijke of als geïnstitutionaliseerde discriminatie voorkomen.

Soms wordt onder discriminatie mede verstaan de weigering om naargelang de behoefte (bijvoorbeeld door een handicap) doeltreffende aanpassingen te verrichten, terwijl deze aanpassingen geen onevenredige belasting vormen.

Rechtvaardiging

De rechtmatigheid van discriminatie is vaak afhankelijk van de context waarin de discriminatie plaatsvindt en van de machtspositie van de discriminerende. Het kan een inperking inhouden van verschillende mogelijkheden in het leven, in het bijzonder de deelname aan het openbaar leven, het recht van vrije vestiging, onderwijs, het uitoefenen van het beroep, maar ook het loon. De sociale consensus over wat discriminatie is, is slechts een aanwijzing, maar is niet voldoende sluitend. Wat heden ten dage als een normaal en aanvaard onderscheid wordt beschouwd, kan in een andere periode een vorm van discriminatie zijn die men niet tolereert. En ook omgekeerd: wat in een bepaalde periode normaal en aanvaardbaar is, kan in een andere periode als discriminatie ervaren worden.

Belangenconflict

In een belangenconflict tussen duidelijk gescheiden groepen (bijvoorbeeld tussen rokers en niet-rokers) is de grens tussen een discriminerende (benadelende) inperking van de zelfbeschikking en de bescherming van anderen een afweging die voortdurend opnieuw moet worden gemaakt. Er bestaat ook een conflict tussen godsdienstvrijheid, schoolplicht en de beperking van vrije godsdienstuitoefening op school.

Voornaamste vormen
Discriminatie op basis van seksuele geaardheid
Discriminatie op basis van religie in Saoedi-Arabië

In de meest gebruikte betekenis, de maatschappelijke vorm, houdt discriminatie dus in dat er ten onrechte onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende groepen mensen in hoe ze worden behandeld, hun rechten en hun plichten. Vaak houdt discriminatie in dat één bepaalde groep mensen anders behandeld wordt dan alle anderen, en meestal op een nadelige manier. Zo kan er onder meer worden gediscrimineerd op basis van:

Discriminatie door associatie

Wanneer een persoon gediscrimineerd wordt, niet omdat hij of zij zelf enig afwijkend kenmerk vertoont maar wel een andere persoon die met hem of haar wordt geassocieerd, dan spreekt men van discriminatie door associatie. Vaak gaat het dan over een kind van een betrokkene met bijvoorbeeld een uitgesproken handicap. De wetgeving in de meeste landen stelt deze vorm van discriminatie gelijk met rechtstreekse discriminatie[1], wat ook door rechtspraak bevestigd wordt.[2][3]

Wanneer deze vorm van discriminatie juridisch aangevochten wordt, moeten dan 3 elementen worden aangetoond:

  • De discriminatie die betrokkene ondervindt
  • De associatie tussen de betrokkene en de derde persoon die "anders" is
  • Het oorzakelijk verband tussen het "anders" zijn van die derde en het discriminerend optreden

Vooral dat derde element is in de praktijk vaak moeilijker aan te tonen voor een rechtbank dan bij een rechtstreekse discriminatie.[4]

Juridisch

België

De formulering in de Belgische grondwet is enerzijds algemener (er worden geen voorbeelden van terreinen van gedrag aangegeven) anderzijds beperkter (de rechten en vrijheden worden slechts aan 'Belgen' toegekend, niet aan ieder die in België verblijft) van aard.

Nederland

Een algeheel verbod op discriminatie is opgenomen in artikel 1 van de Nederlandse Grondwet. Dit artikel luidt: "Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan."

Een belangrijk uitgangspunt om te bepalen, of een gemaakt onderscheid discriminatie inhoud, is de definitie gegeven in artikel 90quater van het Nederlands Wetboek van Strafrecht:

"Onder discriminatie of discrimineren wordt verstaan elke vorm van onderscheid, elke uitsluiting, beperking of voorkeur, die ten doel heeft of ten gevolge kan hebben dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein of op andere terreinen van het maatschappelijk leven, wordt tenietgedaan of aangetast."

Discriminatie in beroep of bedrijf wegens ras (waaronder ook huidskleur, afkomst of nationale of etnische afstamming), godsdienst, levensovertuiging, geslacht, hetero- of homoseksuele gerichtheid of lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap is strafbaar als overtreding. Indien dit opzettelijk gebeurt op basis van ras geldt dit als misdrijf.

In artikel 137d lid 1 Sr. is strafbaar gesteld hij/zij die in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, aanzet tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap.

Ook het zich opzettelijk beledigend uitlaten over een groepen mensen op basis van hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap is strafbaar als misdrijf.

Op 16 februari 2006 meldde minister Donner van justitie aan de Tweede Kamer dat elke aangifte van discriminatie voortaan moet worden opgenomen. Hij erkende dat mensen weleens het politiebureau werden uitgestuurd. Soms werden mensen zelfs vervolgd wegens het persisteren van het willen doen van aangifte (lokaalvredebreuk) wegens discriminatie.

Nederland is partij bij meerdere verdragen die tot doel hebben om discriminatie op verschillende gronden en in verschillende gebieden tegen te gaan.

De organisatie Meldpunt Discriminatie Internet is, naar eigen zeggen opgericht om discriminatie op het internet te bestrijden.

Zie ook
Zie de categorie Discrimination van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.