Rupelmonde

De naam Rupelmonde is van een zodanige Vlaamse oorsprong dat het nauwelijks veranderingen heeft ondergaan in de loop der tijd. De plaatsnaam is gebaseerd op de monding van de Rupel, waar de stad een uitzicht op heeft. Slechts een klein aantal oorkonden wijken af van de hedendaagse schrijfwijze, varianten zijn: Ruppelmonde in 1200, Ri(p)plemonde in 1334, Rupplemonde in 1327, verder zien we ook Repelmonde en Rypelmonde opduiken in eerder Brabantse bronnen. Soms wordt er naar Rupelmonde verwezen als Mercatorstede. In het hedendaagse dialect heet de plaats Repmond.

Ferrariskaart van de stad uit 1770-1777

De allereerste meldingen over een nederzetting op deze plaats hebben het over een Romeinse militaire Castra. Deze zou van groot strategisch belang zijn geweest, gezien de ligging. De Romeinen hadden zo een goed overzicht over de aanpalende vijandelijke gebieden van de Nerviërs, Atrebati en Menapiërs.

Vlaamse kronieken spreken in de 9de eeuw voor het eerst over de stad Rupelmonde. In diezelfde eeuw werd de stad en haar kasteel gedeeltelijk verwoest door doortrekkende Noormannen.

Vanaf de 12de eeuw ontwikkelde Rupelmonde zich tot een belangrijke handelsplaats. In 1271 verleende Margaretha van Constantinopel de stad het privilege om tol te heffen op de Schelde en de Rupel. Vanaf de 14de eeuw bezat Rupelmonde stadsrechten. In de late Middeleeuwen volgde na vele oorlogen de economische neergang.

Kasteel van Rupelmonde in de eerste helft van de 17e eeuw (afbeelding uit Flandria illustrata, 1641)

Centrum van Rupelmonde in de 17e eeuw (afbeelding uit Flandria illustrata, 1641)

Vanaf de 19de eeuw begon weer een periode van economische voorspoed. Dit kwam vooral door de oprichting van steenbakkerijen en zoutziederijen. Deze sectoren werden echter weer opgeheven vanwege de kleine oppervlakte van de stad en het gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden. De steenbakkerijen vertrokken rond 1880 naar een nabijgelegen dorp, dat daarna Steendorp werd genoemd.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er ter hoogte van Rupelmonde - net als in Antwerpen - een tijdelijke pontonbrug aangelegd om inwoners van Klein Brabant die op de vlucht waren voor oprukkende Duitse troepen een veilige oversteek te bieden.

In 1944 werd de stadskern getroffen door een Duitse V2 raket waarbij tien doden vielen.

Tegenwoordig is Rupelmonde een rustig dorpje, dat meer dan gewone aandacht geniet van vele toeristen. Deze voelen zich aangetrokken door de alom aanwezige historische sfeer.

Onderstaande tabel toont de evolutie in de zetelverdeling van de Rupelmondse gemeenteraad tussen 1922 en 1964. De getallen zijn gebaseerd op de Gazette van Temsche.

De zetels van de grootste partij krijgen als achtergrondkleur de partijkleur. De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt.

• De Onze-Lieve-Vrouw-Bezoekingkerk dateert uit 1757-1758. De kerk bevat vele beelden en een schilderij "Bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth". Dit is een kopie naar een schilderij van Jacob Jordaens, die het voor deze kerk maakte. Het originele schilderij werd in 1794 door de Fransen gestolen en bevindt zich thans in Lyon. De bouwjaren van de kerk worden op drie gevels in een chronogram weergegeven (zie foto).
• Op het marktplein van Rupelmonde staat een standbeeld van Gerardus Mercator.
• Een oude watermolen. Het is een getijdenmolen die volledig maalvaardig en gerestaureerd is sinds 1997.
• Graventoren op het Mercatoreiland (hier is ook een klein museum). Dit is het restant van het voormalige Gravenkasteel.
• De wijk het Schelleke met zijn oude vissershuisjes.
• De vernieuwde Scheldekaai en het veer tussen Rupelmonde en Wintam
• Verspreid over Rupelmonde staan 33 zonnewijzers, in verschillende soorten, opgesteld.

Rupelmonde, enkele van de zonnewijzers

• 
  Standbeeld van Mercator op het kerkplein van Rupelmonde
• 
  Chronogram met bouwjaar van de kerk van Rupelmonde
• 
  De Graventoren
• 
  Kaart uit 1617 naar Lieven Van Tuyne met alternatieve schrijfwijze, die het stedelijke karakter benadrukt.
• 
  De getijdenmolen

Voor de fusie in 1977 had Rupelmonde als zelfstandige gemeente een eigen wapen en vlag. Het wapen werd aan Rupelmonde verleend bij Koninklijk Besluit van 30 januari 1840, waarbij de blazoenering als volgt luidt: "Achtergrond van lazuur met opvliegende dubbele adelaar van goud in het hart beladen met een wapenschild van hetzelfde, met een kasteel van lazuur, in het hoofd vergezeld van een zwaard in hetzelfde, in dwarsbalk geplaatst, de punt naar rechts; het schild gedekt door een gouden kroon[1]. De dubbelkoppige adelaar verwijst naar het Heilige Roomse Rijk en herinnert eraan dat Rupelmonde, net als het hele Land van Waas, eens tot Rijks-Vlaanderen behoorde. Het kasteel verwijst naar de burcht van Rupelmonde, waarvan nu alleen de Graventoren overblijft; het zwaard erboven duidt op de rechtsmacht die de graaf van Vlaanderen uitoefende over Rupelmonde. De vlag van Rupelmonde was van blauw en geel, het blauw aan de stok, evenals de naburige gemeenten Bazel en Temse.[2]

• In de vroege 17de eeuw was het stadje in het bezit van een eigen rederijkerskamer. In 1611 zien we de eerste vermelding van deze literaire kring genaamd De Genoffelblomme.
• Het Suske & Wiske-album De mollige meivis speelt zich af in het 16de-eeuwse Rupelmonde met onder meer Mercator in de hoofdrol.
• Jaarlijks vindt in Rupelmonde het muziekfestival Repmond Rock plaats.

Zie de categorie Rupelmonde van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Kruibeke
Deelgemeenten: Bazel · Kruibeke · Rupelmonde Overige dorpen en gehuchten: Beestenhoek · Doorn · Hoogstraat · Kemphoek · Rapenberg Belgische gemeenten · Arrondissement Sint-Niklaas · Oost-Vlaanderen · Vlaanderen