Rijksweg 12

Het traject tussen Den Haag en verkeersplein Oudenrijn is in de jaren 1933–1940 aangelegd en is daarmee de oudste autosnelweg (avant la lettre) van Nederland. De toenmalige verharding bestond uit beton en klinkers. De A12 was de eerste autosnelweg ter wereld die uitgerust was met vluchtstroken. Voor de aanleg werd iedere gemeente en ieder waterschapsbestuur gehoord. Echte inspraak, zoals bij de aanleg van spoorlijnen in die tijd, was niet aan de orde, omdat dit doorgaans leidde tot concessies die achteraf dikwijls ongewenst bleken. Op 15 april 1937 werd het gedeelte Voorburg (tijdelijke aansluiting Westvlietweg) – Zoetermeer geopend, en in augustus 1938 werd het resterende deel naar Voorburg over Vlietbrug en Heerenstraatviaduct tot het nieuwe Koningin Wilhelminaplein geopend. Vanaf 25 november 1939 liep de weg tot Utrecht Oudenrijn.

Reeds enkele weken na de Nederlandse capitulatie kreeg Rijkswaterstaat de mededeling van de Duitse bezetter dat hij rijksweg 12, die in de oorspronkelijke Nederlandse wegenplannen van de jaren 30 slechts tussen Den Haag en De Klomp bij Ede zou verlopen, noordelijk om Arnhem wilde verlengen om bij Emmerik op de Hollandlinie richting Oberhausen aan te sluiten, die op dat moment in aanleg was. Het project werd door Fritz Todt, in nazi-Duitsland verantwoordelijk voor de aanleg van Reichsautobahnen, als Kriegswichtig (van belang voor de oorlogsvoering) verklaard, hetgeen betekende dat de weg met voorrang aangelegd diende te worden. Omwonenden doopten de rijksweg schamperend al snel tot het Hazenpad, daarmee insinuerend dat de bezetter zo’n groot belang hechtte aan de voltooiing ervan om in geval van de verwachte invasie van de geallieerden over deze weg zo snel mogelijk Heim ins Reich te kunnen geraken.

Toen Fritz Todt in 1942 bij een vliegtuigongeluk kwam te overlijden werden zijn taken overgenomen door Albert Speer. Speer was van mening dat de verlenging van rijksweg 12 naar de Duitse grens niet meer van belang was voor de oorlogsvoering en stelde in 1942 een bouwstop in. Op dat moment waren de voorbereidende werkzaamheden, zoals de aanleg van aardebanen, in een vergevorderd stadium. Rijkswaterstaat zou na de oorlog niet meer voor een ander tracé kiezen. Tijdens de oorlog werd alleen nog het wegvak tussen Oudenrijn en Bunnik geopend.

Enkele punten uit geschiedenis van de A12 in chronologische volgorde.[2]

• 1936 - Openstelling van het wegvak Zoetermeer - Voorburg.
• 1938 - Het traject Zoetermeer - Gouda werd geopend.
• 1939 - Opening van het traject Gouda - Reeuwijk en Woerden - Utrecht.
• 1940 - Het wegvak Reeuwijk - Woerden werd geopend.
• 1947 - Openstelling Bunnik - Driebergen met 1x2 rijstroken.
• 1955 - Het wegvak Bunnik - Driebergen werd verbreed naar 2x2 rijstroken.
• 1956 - Opening van het traject Veenendaal – Planken Wambuis.
• 1957 - Openstelling 2x2 Planken Wambuis – Arnhem noord.
• 1961 - Het wegvak Arnhem noord (Apeldoornseweg) - Velperbroek werd geopend als 2x2 snelweg; Het gedeelte Velperbroek - Zevenaar werd met 1x2 rijstroken geopend.[3]
• 1965 - Door de opening van de Bundesautobahn 3 tussen Emmerik en Wesel werd de A12 naar Duitsland doorgetrokken.
• 1968 - Het vernieuwde knooppunt Oudenrijn wordt opengesteld na een ombouw van rotonde tot klaverblad
• 1971 - Vervanging Galecopperbrug.[4]
• 1974 - Knooppunt Oud-Dijk werd geopend.
• 1976 - Opening van de Utrechtsebaan (wegvak Zuidhollandlaan - Voorburg). Een deel van de dit traject is uitgevoerd als autoweg en in beheer van de gemeente.
• 1976 - Verdubbeling van de Galecopperbrug; opening van op- en afritten Nieuwegein (A.C. Verhoefweg); realisatie van breivakken, hoofd- en parallelrijbanen tussen knooppunten Oudenrijn en Lunetten.[5]
• 1981 - Opening Gouwe-aquaduct en nieuw tracé rondom Gouda en knooppunt Gouwe.[6]
• 1983 - Het wegvak Prins Clausplein - Zoetermeer werd verbreed naar 2x3 rijstroken.
• 1985 - Het traject Reeuwijk - Woerden werd verbreed naar 2x3 rijstroken.
• 1986 - Opening van het Marianneviaduct tussen Prins Clausplein en Voorburg.[7]
• 1986 - De overgebleven delen van het wegvak Gouda - De Meern werden verbreed naar 2x3 rijstroken. Het wegvak De Meern - knooppunt Oudenrijn werd verbreed naar 2x4 rijstroken.
• 1989 - De snelweg tussen de knooppunten Grijsoord en Waterberg werd verbreed naar 2x3.
• 1996 - Knooppunt Oudenrijn is opnieuw omgebouwd, ditmaal tot klaverturbine.
• 2004 - Knooppunt Maanderbroek werd geopend.
• 2010 - Het wegvak Gouda - De Meern werd verbreed naar 2x4. In westelijke richting met een plusstrook tussen Woerden en Gouda. Ook werd de plusstrook tussen Gouda en Zoetermeer geopend op 18 januari.
• 2011 - Het ecoduct Jac. P. Thijsse werd geopend.
• 2012 - Tussen Velperbroek en Waterberg werd de weg verbreed naar 2x3.
• 2013 - Ecoducten Rumelaar en Mollebos werden geopend.
• 2015 - De plusstrook tussen Woerden en Bodegraven werd omgebouwd tot reguliere rijstrook. Tevens werd de maximumsnelheid tussen Reeuwijk en De Meern verhoogd naar 130 km/h.
• 2016 - In juni werd er een derde rijstrook in beide richtingen op het traject knooppunt Grijsoord - Ede geopend. En op 23 december werd met de opening van de Parallelstructuur A12 tussen Gouda en Moordrecht de nieuwe afrit 10 in gebruik genomen.[8]

Vanwege het doortrekken van de A15 naar de A12 ten oosten van Arnhem zal de A12 tussen Duiven en knooppunt Oud-Dijk verbreed worden naar 2x3 rijstroken. De afrit Zevenaar wordt opgeheven en er wordt een nieuw knooppunt met de A15 aangelegd.