Rijksuniversiteit Groningen

Ubbo Emmius, de eerste rector magnificus

De officiële opening vond plaats op 23 augustus 1614. De Rijksuniversiteit Groningen behoort tot de oudste universiteiten van Nederland. Haar academische traditie gaat terug tot 1614, het jaar dat de Universiteit als Hogeschool werd gesticht. De Juridische faculteit claimt overigens een nog oudere geschiedenis.[8] Daarmee is 'Groningen' na Leiden (1575) de oudste (nog bestaande) universiteit van Nederland (de Universiteit van Franeker, die in 1811 werd gesloten, was van 1585).

De Groningse universiteit startte met vier faculteiten: Protestantse Godgeleerdheid, Rechten, Geneeskunde en Filosofie.[9] Ongeveer de helft van de studenten en docenten kwam in de zeventiende eeuw uit het buitenland. Zo kwam de eerste rector magnificus, Ubbo Emmius, uit Duitsland,[10] zij het wel uit het nabijgelegen Oost-Friesland waarvan de taal vrijwel identiek is aan het Gronings. De eerste 75 jaren van haar bestaan ging het de universiteit voor de wind met een instroom van ongeveer honderd studenten per jaar.

Door theologische meningsverschillen, een moeizame relatie met de Staten en politieke perikelen – onder meer de belegering van de stad door 'Bommen Berend' in 1672 – stagneerde de ontwikkeling van de universiteit aan het eind van de zeventiende en in de achttiende eeuw. Er stonden gemiddeld twee- à driehonderd studenten ingeschreven. Wetenschappelijk lichtpunt in de tweede helft van de achttiende eeuw was echter Petrus Camper. Als patholoog-anatoom, veepestbestrijder en oprichter van de eerste chirurgische polikliniek was hij beroemd tot ver buiten de stadsgrenzen.

Ten gevolge van de Franse inlijving werd de Groningse universiteit in 1812 onderdeel van de Keizerlijke Universiteit van Parijs.[11] Daarmee kwam Groningen goed weg. Eigenlijk wilde het Franse bestuur maar één universiteit in Nederland handhaven, en dat zou Leiden zijn. Een Franse inspectiecommissie bleek echter gecharmeerd van de stad en concludeerde dat de afstand tot Leiden vanuit het noorden wel erg groot was. Anders dan Utrecht, Franeker en Harderwijk bleef Groningen daarom open als universiteit.

In 1815 (totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden) werd het een Rijkshogeschool. In 1850 kwam een nieuw Academiegebouw gereed dat de oude kloostergebouwen verving. Op 5 juni 1872 werd Aletta Jacobs er als eerste vrouw toegelaten. In de loop van de 19e eeuw liep het aantal studenten echter steeds verder terug en in 1876 gingen er stemmen op in Den Haag om de universiteit maar op te heffen. Uiteindelijk werd echter besloten om de universiteit open te houden. De Wet op het Hoger Onderwijs in 1876 verbeterde de positie van de universiteit ingrijpend. De universiteit kreeg de naam Rijksuniversiteit Groningen, er werd behalve in het Latijn ook in het Nederlands gedoceerd en de universiteit kreeg naast een onderwijs- nu ook een onderzoekstaak.[12]

Academiegebouw (opgeleverd 1909, foto 2004)

De eerste decennia van de twintigste eeuw groeide het aantal faculteiten en opleidingen gestaag, en het aantal studenten explosief. Nadat het Academiegebouw in 1906 was afgebrand en de discussie over een nieuw Academiegebouw startte, gingen er in Den Haag echter toch weer stemmen op om de universiteit maar te sluiten omdat er voldoende andere universiteiten in het land waren. Uiteindelijk kwamen de gelden er toch. Het nieuwe gebouw werd, om de politici in Den Haag de wind uit de zeilen te nemen, in een hoog tempo gebouwd. In 1909 werd dit huidige Academiegebouw voltooid.

Bij het 300-jarig bestaan in 1914 stonden 611 studenten ingeschreven. In 1925 telde de universiteit, nadat er in 1906 brand was uitgebroken en er een renovatie en uitbreiding van het aantal gebouwen had plaatsgevonden, voor het eerst duizend studenten. Voor de brand stonden minder dan 500 studenten ingeschreven. In 1953 kwam de RUG internationaal in het nieuws doordat 'haar' professor Frits Zernike de Nobelprijs voor de Natuurkunde won voor zijn uitvinding van de fasecontrastmicroscoop.[13] Na een terugval in de crisisjaren en met name de Tweede Wereldoorlog (toen de universiteit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Leiden wel openbleef[noot 1]), groeide het studentenaantal vanaf 1945 in hoog tempo tot 20.000 in 1994.

In de jaren zeventig werkte de Rijksuniversiteit Groningen met enige tegenzin mee aan een universitair experiment. Onder leiding van de vroegere rector magnificus Prof. J. Snijders werd in 1976 in Leeuwarden gestart met een Friese dependance van de Rijksuniversiteit Groningen. Hier werd, in samenwerking met de Agogische Academie Fryslân (AAF), het Sociaal Hoger Onderwijs gevormd. Doel was een samenwerking te creëren tussen hbo en universiteit, om een interdisciplinaire sociaal wetenschappelijke aanpak van het vakgebied 'welzijnsvraagstukken' te vormen. Friesland had daarmee 165 jaar na de opheffing van Academie in Franeker weer universitair onderwijs op eigen grondgebied.

In 1985 kwam er door de vele problemen die er met de structuur waren en door bezuinigingen in het hoger onderwijs een eind aan deze opleiding. De AAF ging op in de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Wel wordt nog altijd het eerste jaar van de Opleiding Nederlands Recht in Leeuwarden onderwezen.[15]

De Linnaeusborg op het Zernikecomplex (foto augustus 2012)

In 2014 werd het 80e lustrum gedurende een maand (15 mei tot 15 juni) gevierd met diverse activiteiten in en rond de stad Groningen, met als thema "For Infinity" (4${\displaystyle \infty }$).[16] In het kader van dit lustrum werd onder anderen de speelfilm "For infinity - The Movie" uitgebracht.[17]

Begin 2015 maakte de Rijksuniversiteit Groningen bekend dat men in Leeuwarden een faculteit zal vestigen, onder de naam Campus Fryslân. In deze elfde faculteit wordt de in 2011 opgerichte University Campus Fryslân (UCF) geïntegreerd.[18] Het doel van de campus is het aanbieden van brede bacheloropleidingen, masteropleidingen en promotie-opleidingen, waarbij de focus ligt op voor Fryslân relevante thema's zoals toerisme en zuivel.[19]

In 2016 ontving de Drents-Groningse chemicus Ben Feringa de Nobelprijs voor zijn werk aan moleculaire motoren.

Medische Faculteit (foto 2009)

In 2018 kende de RUG elf faculteiten:

• Faculteit Economie en Bedrijfskunde[25] (Ontstaan in 2007 door een fusie van de Faculteit der Economische Wetenschappen (Economie) en de Faculteit Bedrijfskunde[26])Opleidingen: bedrijfskunde, international business, econometrie, economie en bedrijfseconomie, accountancy en controlling, business administration, MKB en ondernemerschap, diverse double degree opleidingen.[27]
• Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap (Theologie en Godsdienstwetenschap)[28]
• Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (Onderwijskunde, Pedagogische wetenschappen, Psychologie en Sociologie)[29]
• Faculteit der Letteren (Letteren, Taalwetenschap, Cultuurwetenschappen, Geschiedenis, Journalistiek, Archeologie, Communicatiewetenschap, Theaterwetenschappen, Kunstgeschiedenis, Internationale betrekkingen)[30]
• Faculteit Medische Wetenschappen (Bewegingswetenschappen, Geneeskunde, Tandheelkunde, onderdeel Universitair Medisch Centrum Groningen)[31]
• Faculteit Rechtsgeleerdheid (Rechtsgeleerdheid, fiscaal recht, Internationaal- en Europees recht, IT-recht, juridische bestuurskunde, Nederlands recht, notarieel recht)[32]
• Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen (Ruimtelijke Wetenschappen, Sociale Geografie en Planologie, Technische planologie)[33]
• Faculteit Wijsbegeerte (Filosofie, vroeger de Centrale Interfaculteit genoemd)[34]
• Faculty of Science and Engineering (tot 2016 de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) (Wiskunde, Informatica, Biologie, Farmacie, Natuurkunde, Technische natuurkunde, Technische Bedrijfskunde, Scheikunde, Scheikundige technologie, Energie- en Milieuwetenschappen, Kunstmatige intelligentie en Sterrenkunde)[35]
• University College Groningen[36]
• Campus Fryslân in de stad Leeuwarden (Friesland) fungeert als elfde faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen, waarin de in 2011 opgerichte `University Campus Fryslân` (UCF) werd geïntegreerd.

De RUG wil haar positie in de top van het Europese en mondiale hoger onderwijs verder versterken. Daarom gaat de RUG gericht strategische allianties aan met collega-instellingen waarvan onderzoeksprogramma's en/of opleidingen goed aansluiten bij het Groningse aanbod en die van een vergelijkbaar niveau zijn.[37] Ook levert de RUG een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van het wetenschappelijk onderwijs in ontwikkelingslanden en andere achterstandsgebieden.[38] De belangrijkste buitenlandse samenwerkingspartners van de RUG zijn:

• Universiteiten die lid zijn van de Coimbragroep,[39] European University Association,[40] Asea Uninet[41] en APAIE.[42]
• De strategische partners:[43] Universiteit van Uppsala (Zweden), Universiteit Gent(België), Georg-August-Universität Göttingen (Duitsland),[44] Universitas Gadja Mada, Universitas Indonesia, Institut Teknologi Bandung (Indonesië), Tsinghua Universiteit, Universiteit van Peking, Fudan University (China), Osaka University (Japan) en UNAM(Mexico).
• Diverse universiteiten in Oost-Europa
• Samenwerking met diverse universiteiten in het kader van Socrates/Erasmus.[45]
• de Carl von Ossietzky Universität Oldenburg, de Universität Bremen en in toenemende mate andere universiteiten in de Noord-Duitse regio (m.n. Hamburg en Rostock)
• Universiteiten in ontwikkelingslanden: (Universiteit van Ouagadougou in Burkina Faso, Eduardo Mondlane Universiteit in Mozambique, Can Tho Universiteit in Vietnam, University of the North in Zuid-Afrika, Universiteit van Asmara in Eritrea)

Geestewetenschappen en sociale wetenschappen

• Center for Language and Cognition Groningen (CLCG)
• Globalisation Studies Groningen (GSG)
• Centre for Religious Studies (CRS)
• Groningen Institute of Archeology (GIA)
• Groningen Instituut voor onderwijskundig onderzoek (GION)
• Groningen Research Institute of Philosophy (GRIPH)
• Groningen Research Institute for the Study of Culture (ICOG)
• Heijmans Instituut (voor psychologisch onderzoek)
• Nieuwenhuis Instituut (Pedagogie and Onderwijs Wetenschappen)
• Sociologisch Instituut Groningen (onderdeel van Interuniversity Center for Social Science Theory and Methodology (ICS))
• Urban and Regional Studies Institute (URSI)
• Centre for Law, Administration and Society (CRBS)
• Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid
• Global Health Law Groningen Research Centre (GHLG)
• Groningen Centre for Law and Governance Onderzoekscentra Gronings Centrum voor Aansprakelijkheid en Schade (GCAS)
• Gronings Centrum voor Kinderrechten in de Gezondheidszorg
• Groningen Centre for European Financial Services Law (GCEFSL)
• Groningen Centre of Energy Law (GCEL)
• Groningen Centre for Law and Governance (GCL)
• Instituut voor Ondernemingsrecht (IVO)
• Notarieel Instituut Groningen
• Economics, Econometrics and Finance (EEF)
• Global Economics and Management (GEM)
• Human Resource Management & Organisational Behaviour (HRM-OB)
• Innovation & Organization (IO)
• Marketing
• Operations Management & Operations Research (OPERA)
• Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI)

Biomedische en natuurwetenschappen

• Behavioral and Cognitive Sciences (BCN) / UMCG
• Biomedical engineering, Materials science and Application (BMSA)
• Center for Behavior and Neurosciences (CBN)
• Cancer Research Center Groningen (CRCG) / UMCG
• Graduate School for Drug Exploration (GUIDE) / UMCG
• Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology (GBB)
• Groningen Research Institute of Pharmacy (GRIP)
• Northern Center for Healthcare Research (NCH)
• Artificial Intelligence and Cognitive Engineering (ALICE)
• Energy and Sustainability Research Institute Groningen (ESRIG)
• Centre for Theoretical Physics
• Centre for Synthetic Biology
• Centre for Systems Biology
• Centre for Systems Chemistry
• ENgineering and TEchnology institute Groningen (ENTEG)
• Instituut voor Didactiek en Onderwijsontwikkeling (IDO)
• Institute of Mathematics and Computing Science (IWI)
• Information Technology for Healthy Aging and E-Health Lab (ITHAL)
• Johann Bernoulli Instituut for Wiskunde en Computerwetenschap (JBI)
• Kapteyn Instituut (Sterrenkunde en Astronomie)
• Center for Advanced Radiation Technology (KVI-CART)
• Stratingh Institute for Chemistry
• Van Swinderen Institute for Particle Physics and Gravity
• Zernike Institute for Advanced Materials (ZIAM)[51]

Groei van de studentenbevolking aan het begin van de 21e eeuw

De universiteit biedt 48 bacheloropleidingen (waarvan 29 in het Engels) en 167 masteropleidingen (waarvan 126 in het Engels) aan.[52]

Er studeerden per 1 oktober 2016 28.756 studenten aan de RUG, een stijging van 2,5% ten opzichte van 2015.[53] Op 1 september 2017 was dit aantal verder gestegen tot 30.472 studenten. Het aantal nieuwe inschrijvingen steeg daarmee met 9,2% ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor de propedeusefase hadden zich per oktober 2017 5429 (2016: 4972) nieuwe studenten ingeschreven (waarvan 1512 uit het buitenland), voor de masterfase kwamen 822 studenten van buiten de RUG. Het totaal aantal nieuwe inschrijvingen is 7110 (2016: 6513), inclusief de schakelprogramma’s. De 5817 buitenlandse studenten komen behalve uit Duitsland (1964), Groot-Brittannië (423) en China (317) uit zo'n 120 andere landen.[54][55][56]